01-02-2020 | Artikelen | Uitgave 1/2020

Neuropsychologische profielen van kinderen met een autismespectrumstoornis in relatie tot hun intelligentie
- Tijdschrift:
- Kind en adolescent > Uitgave 1/2020
Inleiding
Methode
Deelnemers
1. benedengemiddeld IQ (70 < IQ ≤ 85)
|
2. gemiddeld IQ (85 < IQ < 115)
|
3. bovengemiddeld IQ (IQ ≥ 115)
|
laag versus normaal versus bovengemiddeld IQ
|
ASS versus controle
|
|||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
ASS
|
Controle
|
verschil
|
ASS
|
Controle
|
verschil
|
ASS
|
Controle
|
verschil
|
|||
N
|
30
|
22
|
57
|
54
|
41
|
70
|
|||||
leeftijd
(
M, SD)
|
12,1
(3,0)
|
12,8
(3,4)
|
n. s.
|
12,2
(2,4)
|
12,2
(2,7)
|
n. s.
|
11,4
(3,1)
|
12,2
(3,6)
|
n. s.
|
n. s.
|
n. s.
|
geslacht
(
N♂, %)
|
17
(56,7)
|
10
(45,5)
|
n. s.
|
37
(64,9)
|
35
(64,8)
|
n. s.
|
35
(85,4)
|
54
(77,1)
|
n. s.
|
1 = 2l < 3
|
n. s.
|
SCQ
a
(
M, SD)
|
18,8
(7,0)
|
4,1
(2,9)
|
ASS > Controle
|
18,9
(6,6)
|
2,7
(2,1)
|
ASS > Controle
|
16,9
(6,1)
|
3,0
(2,5)
|
ASS > Controle
|
n. s.
|
Controle < ASS
|
TIQ
b
(
M, SD)
|
79,3
(6,2)
|
79,8
(6,1)
|
n. s.
|
102,4
(7,4)
|
103,0
(7,3)
|
n. s.
|
121,7
(5,4)
|
121,7
(6,0)
|
n. s.
|
1 < 2 < 3
|
Controle > ASS
|
VIQ
c
(
M, SD)
|
80,6
(10,1)
|
82,7
(10,0)
|
n. s.
|
101,9
(7,4)
|
102,2
(8,8)
|
n. s.
|
119,9
(9,1)
|
120,6
(9,5)
|
n. s.
|
1 < 2 < 3
|
Controle > ASS
|
PIQ
d
(
M, SD)
|
76,7
(8,0)
|
75,2
(8,0)
|
n. s.
|
103,0
(11,4)
|
103,9
(9,8)
|
n. s.
|
125,1
(11,4)
|
124,2
(10,3)
|
n. s.
|
1 < 2 < 3
|
Controle > ASS
|
VIQ-PIQ
e
(
M, SD)
|
3,9
(13,2)
|
7,5
(13,1)
|
n. s.
|
−1,07
(11,5)
|
−1,7
(10,9)
|
n. s.
|
−5,3
(17,3)
|
−3,6
(15,4)
|
n. s.
|
1 > 2 = 3
|
n. s.
|
Instrumenten
cognitief domein
|
taak
|
beschrijving
|
afhankelijke variabele(n)
|
---|---|---|---|
basale verwerkingssnelheid
|
|||
basale reactiesnelheid
|
baseline speed
a
|
Een kruis in het midden van het computerscherm veranderde in een wit vierkant. Kinderen moesten een toets indrukken wanneer het witte vierkant verscheen.
|
gemiddelde reactietijd (ms) en variabiliteit (SD van reactietijd in ms)
c
|
sociale cognitie
|
|||
herkenning van gezichtsexpressies
|
facial emotion recognition
a
|
De kinderen moesten de getoonde foto beoordelen op emotie, of het een targetemotie (blijdschap, verdriet, woede, angst) was of een non-targetemotie (1 van de 8 verschillende emoties: blijdschap, verdriet, woede, angst, walging, verbazing, schaamte, minachting). Dit deden de kinderen door op een muisknop te klikken.
|
gemiddelde reactietijd (ms) en % fouten op vier emoties
|
gezichtsherkenning
|
face recognition
a
|
De kinderen werden gevraagd om een neutraal gezicht te herkennen uit een set die bestond uit vier neutrale gezichten.
|
gemiddelde reactietijd (ms) en % fouten
|
prosodieherkenning
|
prosody
a
|
Stimuli bestonden uit gesproken zinnen met een neutrale inhoud en werden aangeboden door middel van een koptelefoon. De zinnen werden uitgesproken op een blije, verdrietige, boze of angstige manier. De kinderen werden gevraagd om de emotie waarin de zin werd uit gesproken te identificeren.
|
gemiddelde reactietijd (ms) en % fouten
|
executief functioneren
|
|||
response-inhibitie
|
response organization objects
a
|
Stimuli bestaande uit een horizontale grijze balk met groene of rode bewegende vierkanten werden aangeboden. De taak bestond uit drie fases. Tijdens de eerste fase was het bewegende vierkant groen en werden verenigbare responsen gevraagd. Tijdens de tweede fase was het bewegende vierkant rood en werden onverenigbare responsen gevraagd. Tijdens de derde fase wisselde de kleur van het vierkant willekeurig tussen groen en rood, en werden zowel verenigbare als onverenigbare responsen gevraagd.
|
verschil in % fouten of gemiddelde reactietijd (ms) tussen fase 1 (enkel verenigbare oefeningen) en fase 2 (enkel onverenigbare oefeningen)
|
cognitieve flexibiliteit
|
response organization objects
a
|
Zie bovenstaande.
|
verschil in % fouten of gemiddelde reactietijd (ms) tussen fase 1 (enkel verenigbare oefeningen) en fase 3 (zowel verenigbare als onverenigbare oefeningen)
|
visuospatiaal werkgeheugen
|
spatial temporal span
a
|
Negen cirkels, symmetrisch georganiseerd in een vierkant (3 bij 3). De geïdentificeerde cirkels herhalen in tegengestelde volgorde.
|
aantal correcte targets in tegengestelde volgorde
|
verbaal werkgeheugen
|
cijferreeksen
b
|
De nummers te herhalen in tegengestelde volgorde.
|
aantal correcte targets in tegengestelde volgorde
|
visuele patroonherkenning
|
|||
visuele patroonherkenning
|
pattern recognition task
a
|
De stimulus was een patroon van 3 rode en 6 witte vierkanten in een 3 × 3-matrix. Na een periode van oefenen om dit patroon te onthouden, werd kinderen gevraagd om het patroon te herkennen in een groep van vier patronen.
|
gemiddelde reactietijd (ms) en % fouten
|
benedengemiddeld IQ
|
benedengemiddeld IQ
|
gemiddeld IQ
|
gemiddeld IQ
|
bovengemiddeld IQ
|
bovengemiddeld IQ
|
F-,
p- &
η
p
2-waarden voor univariate vergelijkingen
|
F-,
p- &
η
p
2- waarden voor univariate vergelijkingen
|
F-,
p- &
η
p
2- waarden voor univariate vergelijkingen
|
|
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
ASS
|
controle
|
ASS
|
controle
|
ASS
|
controle
|
IQ
|
diagnose
|
IQ * diagnose
|
|
geaggregeerde neuropsychologische score
|
|||||||||
– gestandaardiseerde z‑score
|
−0,34
(0,59)
|
−0,23
(0,57)
|
0,03
(0,50)
|
0,25
(0,45)
|
−0,06
(0,61)
|
0,48
(0,40)
|
23,34/<0,001/0,20
|
6,35/0,01/0,03
|
2,11/0,12/0,01
|
sociale cognitie
|
|||||||||
gezichtsherkenning
n/N
|
29/30
|
14/22
|
56/57
|
54/54
|
40/41
|
49/70
|
F/p/η
p
2
|
F/p/η
p
2
|
F/p/η
p
2
|
– gemiddelde reactietijd
(
M, SD)
|
1.878,3
(581,7)
|
1.541,9
(294,9)
|
1.759,2
(556,3)
|
1.608,9
(594,5)
|
2.073,4
(648,0)
|
1.504,2
(460,9)
|
3,57/0,03/0,04
|
11,82/<0,001/0,05
|
1,30/0,27/0,02
|
– % fouten
(
M, SD)
|
21,0
(15,5)
|
14,8
(10,4)
|
16,9
(21,0)
|
10,2
(9,7)
|
18,3
(20,7)
|
9,8
(10,3)
|
10,42/<0,001/0,09
|
1,89/0,17/0,02
|
0,58/0,56/0,01
|
herkenning van gezichtsexpressies
n/N
|
27/30
|
20/22
|
53/57
|
54/54
|
38/41
|
58/70
|
|||
– gemiddelde reactietijd
(
M, SD)
|
1038,5
(249,7)
|
947,5
(188,1)
|
935,7
(231,6)
|
913,1
(227,7)
|
1049,8
(219,0)
|
905,6
(179,6)
|
5,70/0,004/0,06
|
5,54/0,019/0,03
|
0,44/0,65/0,01
|
– % fouten
(
M, SD)
|
17,8
(12,2)
|
13,9
(7,2)
|
15,2
(13,6)
|
11,5
(6,3)
|
16,2
(15,1)
|
11,7
(7,2)
|
5,58/0,004/0,07
|
2,57/0,11/0,01
|
0,39/0,68/0,01
|
prosodieherkenning
n/N
|
25/30
|
15/22
|
54/57
|
46/54
|
38/41
|
45/70
|
|||
– gemiddelde reactietijd
(
M, SD)
|
3.646,8
(534,9)
|
3.509,9
(598,9)
|
3.505,5
(480,5)
|
3.132,1
(705,5)
|
3.500,1
(542,3)
|
3.056,9
(692,1)
|
6,89/0,001/0,08
|
4,66/0,032/0,02
|
1,00/0,37/0,01
|
– % fouten
(
M, SD)
|
29,6
(11,4)
|
33,3
(14,6)
|
23,8
(9,2)
|
21,9
(10,7)
|
23,6
(9,8)
|
24,2
(11,2)
|
9,34/<0,001/0,10
|
0,32/0,57/<0,01
|
1,72/0,18/0,02
|
executieve functies
|
|||||||||
response-inhibitie
n/N
|
28/30
|
22/22
|
56/57
|
53/54
|
40/41
|
70/70
|
|||
– gemiddelde reactietijd
(
M, SD)
|
204,6
(162,2)
|
155,5
(117,6)
|
144,9
(143,5)
|
114,0
(82,6)
|
157,5
(137,5)
|
98,1
(75,2)
|
8,09/<0,001/0,09
|
6,37/0,012/0,02
|
0,24/0,79/<0,01
|
– % fouten
(
M, SD)
|
1,8
(5,2)
|
2,9
(4,5)
|
2,6
(4,5)
|
2,7
(4,1)
|
1,9
(4,3)
|
1,4
(4,1)
|
0,74/0,48/0,01
|
0,09/0,76/<0,01
|
0,77/0,47/0,01
|
cognitieve flexibiliteit
n/N
|
27/30
|
22/22
|
56/57
|
53/54
|
40/41
|
70/70
|
|||
– gemiddelde reactietijd
(
M, SD)
|
379,7
(216,5)
|
433,0
(280,3)
|
343,0
(252,9)
|
304,0
(183,6)
|
368,5
(237,7)
|
301,4
(150,1)
|
3,93/0,021/0,06
|
0,01/0,94/<0,01
|
0,61/0,54/<0,01
|
– % fouten
(
M, SD)
|
11,3
(12,4)
|
10,2
(10,7)
|
7,7
(8,4)
|
7,1
(7,7)
|
5,5
(7,7)
|
7,8
(8,6)
|
1,65/0,20/0,05
|
0,04/0,85/<0,01
|
0,66/0,52/<0,01
|
verbaal werkgeheugen
n/N
|
27/30
|
22/22
|
55/57
|
54/54
|
40/41
|
69/70
|
|||
–
N correct
(
M, SD)
|
4,4
(1,5)
|
5,1
(1,3)
|
5,3
(1,8)
|
5,8
(1,7)
|
5,0
(2,1)
|
6,2
(2,4)
|
5,25/0,006/0,06
|
12,44/<0,001/0,04
|
0,42/0,66/0,02
|
visuospatiaal werkgeheugen
n/N
|
30/30
|
21/22
|
55/57
|
51/54
|
40/41
|
68/70
|
|||
–
N correct
(
M, SD)
|
36,6
(21,6)
|
45,1
(16,2)
|
49,2
(24,0)
|
54,8
(18,7)
|
56,1
(20,2)
|
60,7
(19,3)
|
17,93/<0,001/0,12
|
3,94/0,048/0,01
|
0,11/0,90/0,01
|
visuele patroonherkenning
|
|||||||||
visuele patroonherkenning
n/N
|
27/30
|
14/22
|
55/57
|
53/54
|
39/41
|
50/70
|
|||
– gemiddelde reactietijd
(
M, SD)
|
1.701,7
(549,2)
|
1.528,3
(392,1)
|
1.524,0
(409,0)
|
1.451,8
(458,0)
|
1.666,1
(532,6)
|
1.255,0
(285,5)
|
7,14/0,001/0,08
|
4,76/0,03/0,04
|
1,72/0,18/0,02
|
– % fouten
(
M, SD)
|
14,4
(11,0)
|
15,1
(9,4)
|
10,3
(8,3)
|
8,8
(6,0)
|
8,2
(5,5)
|
7,5
(5,7)
|
10,41/<0,001/0,10
|
0,01/0,91/<0,01
|
0,65/0,53/0,01
|
basale reactiesnelheid
|
|||||||||
basale reactiesnelheid
n/N
|
29/30
|
22/22
|
57/57
|
53/54
|
40/41
|
70/70
|
|||
– gemiddelde reactietijd
(
M, SD)
|
374,3
(178,0)
|
332,8
(64,1)
|
335,9
(113,1)
|
300,0
(79,0)
|
325,6
(67,3)
|
299,9
(51,1)
|
6,87/0,001/0,07
|
6,46/0,012/0,03
|
2,38/0,09/0,04
|
– standaarddeviatie van de reactietijd
(
M, SD)
|
170,2
(151,0)
|
140,0
(85,0)
|
135,3
(105,6)
|
97,9
(60,6)
|
126,1
(106,3)
|
87,7
(54,5)
|
8,15/<0,001/0,08
|
5,56/0,019/0,02
|
0,95/0,39/0,02
|