Top

2023 | Boek

hoofdstuk lezen eerste hoofdstuk lezen

Leerboek acute geneeskunde

Probleemgerichte aanpak

Redacteuren: E.C.T.H. Tan, H.A.H. Kaasjager, F.O. Kooij, C. Motz, R.J.C.G. Verdonschot, Th.W. Wulterkens

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Over dit boek

Dit leerboek is de ideale voorbereiding voor studenten geneeskunde, coassistenten, verpleegkundigen, verpleegkundig specialisten, bachelor medische hulpverleners en physician assistants. Voor arts-assistenten werkzaam in de gehele keten van acute zorg is dit boek een waardevol naslagwerk waarin de essentie op een gestructureerde manier wordt behandeld. Het neemt je mee in de denktrant waarin anamnese, lichamelijk onderzoek en aanvullend onderzoek in hoog tempo worden doorlopen, resulterend in een differentiële diagnose en behandelvoorstel, en – bij acute bedreiging in de vitale functie – tegelijk gestart wordt met de acute behandeling.Het Leerboek acute geneeskunde gaat uit van de (inter)nationale standaarden en besteedt ruim aandacht aan theoretische kennis en praktische vaardigheden om de eerste opvang van de acute patiënt tot een goed einde te brengen. Centraal daarbij staat het belang van Crew Resource Management (CRM): optimaal samenwerken in een team.In deze volledig herziene editie is de indeling ingrijpend veranderd. Het boek is opgebouwd aan de hand van het ABCDE-protocol en bespreekt achtereenvolgens de acute hulp op straat, op de Spoedeisende Hulp (SEH) en op zaal. Er is aandacht voor de werkplek en acute hulp onder bijzondere omstandigheden. Alle acute aandoeningen die je in de vitale functies kunt tegenkomen bij de acuut zieke of gewonde patiënt komen aan de orde. Tot slot worden 62 acute praktische vaardigheden gepresenteerd, rijk geïllustreerd met prachtige kleurenfoto’s.Het boek is ook online te raadplegen, waar niet alleen interactieve casussen te vinden zijn maar ook links naar recente richtlijnen, procedures en voorbeeldvideo’s.Het Leerboek acute geneeskunde is samengesteld door experts op het gebied van de acute geneeskunde onder leiding van hoofdredacteur Edward Tan, traumachirurg en arts op het helikoptergebonden mobiel medisch team (MMT).

Inhoudsopgave

Voorwerk

Algemeen

Voorwerk

1. Inleiding

Samenvatting

Dit hoofdstuk vormt een algemene inleiding op het Leerboek acute geneeskunde behandelt de organisatie van de spoedzorg in Nederland en stipt de organisatie van de rampengeneeskunde aan.

E. C. T. H. Tan

2. Burgerhulpverlening en werkplekhulpverlening

Samenvatting

Iedereen, leek of professional, zal graag zijn diensten aanbieden als hij wordt geconfronteerd met een acute situatie. Zowel voor professionals als leken binnen de burgerhulpverlening die eerste hulp willen bieden, bestaan echter regels waaraan men zich heeft te houden. Juridische aspecten zijn er hier één van. Daarnaast moet de hulpverlener beseffen dat hij wordt geconfronteerd met tal van zaken die zich niet aan regels houden: de omgevingsfactoren. Zo wordt de werkwijze binnen acute situaties voortdurend beïnvloed door aspecten die losgekoppeld zijn van de patiënt. Al deze aspecten zijn echter van invloed op de toestand van de patiënt en de effectiviteit van de hulpverlening. En dit heeft weer effecten op de goedbedoelende hulpverlener, wiens mentale weerbaarheid niet zelden op de proef wordt gesteld. Daarom: (1) Zorg dat je op de hoogte bent van de prehospitale zorgketen. Dit geldt voor de mogelijkheden, de werkwijze en de personen die je daar treft. (2) In het ziekenhuis is de structuur vaak snel duidelijk onder spoedeisende omstandigheden. Juist dan komen de aspecten van samenwerking aan bod (o.a. CRM). Samenwerking zal de hulpverlening efficiënter en vooral voor de patiënt effectiever maken.

C. Motz, Th. W. Wulterkens

3. Niet-technische vaardigheden in de acute patiëntenzorg

Samenvatting

Dit hoofdstuk gaat in op het samenwerkingsconcept crew resource management (CRM). Goede communicatie, leiderschap en situational awareness zijn voor een team essentieel bij de vaak multidiscipliniaire en interprofessionele opvang en behandeling van een acute patiënt. Deze vaardigheden worden ook wel non-technical skills genoemd.

M. H. T. M. Haerkens, J. L. van Schuppen, E. C. T. H. Tan, Th. W. Wulterkens

Probleemgerichte benadering

Voorwerk

4. Basic Life Support op straat

Samenvatting

In dit hoofdstuk leer je de basis van handelen op straat volgens de principes van de EHBO ((eerste hulp bij ongevallen (of ongelukken))). Aandacht zal besteed worden aan basale elementaire reanimatie vaardigheden zoals Basic Life Support (BLS) en het verslikkingsprotocol. Ook is er aandacht voor de alarmering en de gestructureerde overdracht prehospitaal volgens SBARR. Veelvoorkomende EHBO-aandoeningen worden kort behandeld.

P. A. de Ruijter, R. A. J. Verlangen, E. C. T. H. Tan

5. Advanced Life Support

Samenvatting

Dit hoofdstuk gaat om de opvang en behandeling door professionele hulpverleners prehospitaal en op de Spoedeisende Hulp (SEH) conform de ABCDE-systematiek, met aandacht voor diagnostiek en geavanceerde behandeling. Ook het reanimatieprotocol Advanced Life Support (ALS) wordt behandeld.

J. L. van Schuppen, R. A. J. Verlangen, P. Schober, E. C. T. H. Tan

6. De acuut zieke patiënt op de afdeling

Samenvatting

In dit hoofdstuk wordt de acuut zieke patiënt op de afdeling behandeld. Ruim aandacht wordt besteed aan tijdige onderkenning van een verslechterende opgenomen patiënt, middels een early-warning-systematiek. Bij acute verslechtering van een patiënt kan een spoedinterventieteam (SIT) worden gebeld.

H. A. H. Kaasjager

7. Acute zorg onder bijzondere omstandigheden

Samenvatting

Dit hoofdstuk bespreekt de definities van ramp en crisis, alsook de classificatie van rampen en hoe de ramp- en crisishulpverlening in Nederland is georganiseerd. Terrorisme, ongevallen met gevaarlijke stoffen, pandemie en overstromingen komen aan bod. Van evenementenzorg (VNEZ) worden context en verschillende zorgniveaus besproken. Aantallen mensen en groepsgedrag (hoe gaat men om met paniek?) zijn medebepalend voor de wijze waarop hulp verleend wordt. De psychologie van overleving wordt gekoppeld aan de begrippen body awareness, situational awareness en bewuste ademhaling (tactical, combat en burst breathing). Bij survival medicine en wilderness medicine is de hulpverlener in complexe omstandigheden grotendeels op zichzelf aangewezen. Vanuit de militaire TCCC wordt het MARCH-protocol binnen de civiele hulpverlening geïntegreerd. De organisatie van de rampbestrijding omvat onder andere de GHOR, het NRK en Defensie. Aansturing vindt plaats via Command & Control. Situationele commandovoering is opdrachtgestuurd. Een hulpverleningseenheid heeft een zekere mate van autonomie. De hiërarchische structuur, het GRIP-systeem, de ZiROP, alarmering en triage worden in dit hoofdstuk besproken.

P. A. Hustinx, C. Motz, P. A. de Ruijter

Acute aandoeningen in de Airway

Voorwerk

8. De patiënt met een acute luchtwegobstructie

Samenvatting

Acute luchtwegobstructie is een direct levensbedreigende situatie waarbij voor de definitieve therapie vrijwel altijd specialistische expertise nodig is, terwijl juist ook de eerste stappen essentieel zijn. De meest voorkomende oorzaken van luchtwegobstructie worden in dit hoofdstuk besproken.

J. J. S. van Dinther, F. O. Kooij, R. van de Langenberg, T. J. A. Schönberger, J. J. Waterval

9. De patiënt met infectie in het hoofd-halsgebied

Samenvatting

In dit hoofdstuk wordt een aantal relevante infecties in het hoofd-halsgebied besproken. Er is aandacht voor milde infecties die relatief vaak voorkomen, alsook voor ernstige en meer zeldzame beelden, zoals diepe halsabcessen. Wanneer infecties in het hoofd-halsgebied tijdig worden herkend, kan een ernstig beloop met abcesvorming worden voorkomen. Niet besproken wordt (faryngo)tonsillitis, aangezien dit vooral een diagnose is die zich presenteert bij de huisarts of bij de HAP en niet zozeer op een SEH.

J. J. S. van Dinther, R. van de Langenberg, A. V. J. Rozeboom, J. J. Waterval

10. De patiënt met aangezichtsletsel

Samenvatting

Let bij de beoordeling van een traumapatiënt goed op traumatische afwijkingen in het hoofd-halsgebied. Denk hierbij bijvoorbeeld aan kaakfracturen en tandletsel, maar ook aan inhalatietrauma. Ernstige letsels kunnen leiden tot een bedreigde luchtweg door bijvoorbeeld een bloeding of zwelling. In een vroeg stadium hulp inschakelen van een acuut team is dan van levensbelang. Inhalatietrauma en brandwonden maken veel indruk op patiënt, zijn omgeving en het team. Val terug op je professioneel gedrag, steun de patiënt en debrief de casus zorgvuldig.

L. A. Bruijstens, K. Kooiman, A. V. J. Rozeboom

11. Bedreigde luchtweg bij een verminderd bewustzijn

Samenvatting

Een verlaagd bewustzijn met daarbij verlies van beschermende luchtwegreflexen is een vaak voorkomende reden voor acute intubatie. Dit hoofdstuk behandelt de fysiologische concepten van intracraniële noodgevallen, de aandachtspunten rondom geavanceerd luchtwegmanagement en met name de noodzaak tot intubatie bij deze categorie patiënten.

L. A. Bruijstens

Acute aandoeningen in de Breathing

Voorwerk

12. De patiënt met respiratoire insufficiëntie

Samenvatting

Dit hoofdstuk gaat in op de fysiologie achter de verschillende vormen van respiratoir falen. Een goed begrip van fysiologie geeft richting aan de differentiaaldiagnose en helpt de juiste interventie bij de juiste patiënt toe te passen.

M. Kaya, F. O. Kooij

13. De patiënt met dyspneu

Samenvatting

Wanneer het proces van gaswisseling suboptimaal verloopt, is dyspneu vaak een prominent symptoom. De oorzaak wordt meestal in en om de longen, maar soms ook daartussen, in het hart, gevonden. In dit hoofdstuk worden de diagnostiek van astma, COPD en de lageluchtweginfecties inclusief COVID-19 besproken, evenals acuut hartfalen en spontane pneumothorax.

W. Hagmolen of ten Have, T. J. A. Schönberger, E. D. Zwets, B. Backus, M. J. M. Cramer

14. De patiënt met thoraxtrauma

Samenvatting

In dit hoofdstuk worden enkele levensbedreigende letsels van de thorax benoemd die bij de beoordeling van de B (ademhaling) in de primary survey ontdekt en behandeld dienen te worden.

E. C. T. H. Tan

Acute aandoeningen in de Circulation

Voorwerk

15. De patiënt in shock

Samenvatting

De verschillende vormen van shock hebben alle hetzelfde eindpunt van circulatoire insufficiëntie. Het onderliggende mechanisme en dus de noodzakelijke behandeling kunnen verschillen. In dit hoofdstuk worden de vormen van shock met hun meest voorkomende oorzaken, karakteristieke symptomen en initiële behandeling besproken.

V. A. Viersen, H. R. Bouma, B. E. Backus, E. D. Zwets, H. A. H. Kaasjager

16. De patiënt met pijn op de borst

Samenvatting

In dit hoofdstuk worden de initiële opvang en behandeling besproken van de patiënt met pijn op de borst. Aan bod komen diverse veelvoorkomende cardiale oorzaken, zoals het acuut coronair syndroom. Er is ook aandacht voor niet-cardiale oorzaken van pijn op de borst.

E. D. Zwets, M. J. M. Cramer, M. C. Warlé, T. M. Bisseling

17. De patiënt met palpitaties en hartritmestoornissen

Samenvatting

In dit hoofdstuk wordt een overzicht gegeven van veelvoorkomende ritmestoornissen en ECG-afwijkingen. Een ritmestoornis kent vele verschillende oorzaken. Elektrolyten spelen een belangrijke rol bij het handhaven van de celmembraanpotentialen van exciteerbare cellen in het menselijk lichaam, waaronder de cardiomyocyten. Verschillende elektrolytstoornissen kunnen dan ook gepaard gaan met ‘triggered activity’ van deze cellen en met hartritmestoornissen (zowel bradyaritmieën als tachyaritmieën). In algemene zin kan opgemerkt worden dat de kans op hartritmestoornissen als gevolg van een elektrolytstoornis sterk toeneemt bij bekende structurele hartziektes of gebruik van bepaalde geneesmiddelen, zoals digoxine of QT-tijdverlengende medicatie. Vier belangrijke elektrolytstoornissen zullen in dit hoofdstuk uitvoeriger worden besproken, te weten hyperkaliëmie, hypokaliëmie, hypomagnesiëmie en hypocalciëmie.

E. D. Zwets, M. J. M. Cramer, P. J. G. M. Voets, H. A. H. Kaasjager

18. De patiënt met (massaal) bloedverlies

Samenvatting

In dit hoofdstuk staan we stil bij de patiënt met massaal bloedverlies. Herkenning en behandeling van diverse oorzaken van zowel traumatisch als niet-traumatisch bloedverlies worden besproken.

R. van de Langenberg, J. J. Waterval, J. J. S. van Dinther, W. Hagmolen of ten Have, T. M. Bisseling, C. H. Bangma, J. J. Duvekot, J. M. Schutte, L. M. G. Geeraedts, E. C. T. H. Tan, E. J. van Beers, K. Kaasjager

19. De patiënt met acute buikpijn en tekenen van shock

Samenvatting

Dit hoofdstuk behandelt de patiënt met acute buikpijn met tekenen van shock. Aan bod komen de belangrijkste oorzaken en herkenning en behandeling volgens het ABCDE-systematiek van het gebarsten aneurysma abdominalis, een acute extra-uteriene graviditeit en het stomp buiktrauma.

M. C. Warlé, J. J. Duvekot, J. M. Schutte, L. M. G. Geeraedts, E. C. T. H. Tan

20. De patiënt met een syncope

Samenvatting

Dit hoofdstuk staat in het teken van de patiënt met een wegraking, ook wel syncope genoemd. Het is belangrijk te beseffen dat een syncope een symptoom is, geen ziekte. Patiënten met syncope worden vaak gezien in de acute setting. Dit hoofdstuk gaat in op de verschillende oorzaken. Daarnaast is er uitgebreid aandacht voor de aanpak en risicostratificatie van een patiënt met syncope.

J. G. van Dijk, F. J. de Lange, S. Peeters

21. Hypertensie

Samenvatting

Hypertensie is een veelvoorkomend probleem. In de acute setting is direct ingrijpen meestal niet nodig; de bloeddruk is vaak slechts mild of matig verhoogd en sterk onderhevig aan stress of pijn. Direct ingrijpen is echter wel noodzakelijk bij een aanhoudende zeer hoge bloeddruk, al dan niet gepaard gaand met symptomen. Er kan dan sprake zijn van een hypertensieve crisis. Bij een zwangere patiënt met hypertensie moet men bedacht zijn op pre-eclampsie.

B. J. H. van den Born, F. F. van Doormaal, J. J. Duvekot, J. M. Schutte

Acute aandoeningen in de Disability

Voorwerk

22. De patiënt met neurologische uitvalsverschijnselen

Samenvatting

Dit hoofdstuk gaat in op de patiënt met tekenen van neurologische uitval. Neurologische uitval kan soms duidelijk zijn, bijvoorbeeld in het geval van een hemiparese. Echter, soms is de uitval ook zeer subtiel. Een goed neurologisch onderzoek is daarom van belang. In dit hoofdstuk worden meerdere oorzaken van neurologische uitvalsverschijnselen behandeld, zoals een herseninfarct of het cauda-equinasyndroom, maar ook een functioneel neurologische stoornis.

C. L. van den Brand, K. Jellema, Y. B. W. E. M. Roos, J. K. H. Spoor, I. K. L. M. Haitsma, L. M. Tak

23. De patiënt met een verminderd bewustzijn

Samenvatting

Dit hoofdstuk behandelt de patiënt met een verminderd bewustzijn. Veelvoorkomende oorzaken zijn hersenbloedingen zoals een subarachnoïdale bloeding of een intracerebrale bloeding. Ook kan er sprake zijn van een metabool probleem. Denk hierbij aan een hepatische encefalopathie, hypo- of hypoglycemische ontregeling of een dysnatriemie. Andere veelvoorkomende oorzaken zijn trauma of een intoxicatie.

C. L. van den Brand, K. Jellema, Y. B. W. E. M. Roos, T. M. Bisseling, H. A. H. Kaasjager, P. J. G. M. Voets, J. Alsma

24. De patiënt met hoofdpijn

Samenvatting

Patiënten met hoofdpijn presenteren zich regelmatig op de SEH of HAP. Door een goede anamnese en gedegen lichamelijk onderzoek dient men onderscheid te maken tussen ernstige oorzaken (bijv. meningitis) en minder ernstige oorzaken (bijv. spanningshoofdpijn). Ook een patiënt met een subarachnoïdale bloeding (SAB) kan zich presenteren met hoofdpijn. Dit ziektebeeld wordt elders behandeld (H. 23).

C. L. van den Brand, K. Jellema, Y. B. W. E. M. Roos, J. K. H. Spoor, I. K. Haitsma

25. De patiënt met een trauma capitis

Samenvatting

In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de patiënt met een trauma capitis. Bij significant trauma is er vaak een indicatie voor het maken van een CT-cerebrum. Hierop kan dan worden beoordeeld of er sprake is van intracranieel letsel zoals een contusiehaard of een subduraal hematoom. Soms is acuut operatief ingrijpen noodzakelijk.

C. L. van den Brand, K. Jellema, Y. B. W. E. M. Roos, J. K. H. Spoor, I. K. Haitsma

26. De patiënt met letsel aan de wervelkolom

Samenvatting

Dit hoofdstuk handelt over de patiënt met een letsel van de wervelkolom, resulterend in een (mogelijke) dwarslaesie. Er wordt ingegaan op diagnostiek en eerste behandeling.

F. C. Öner, J. K. H. Spoor, I. K. Haitsma

27. De patiënt met insulten

Samenvatting

Dit hoofdstuk behandelt de patiënt met insulten. Er zijn verschillende oorzaken voor een insult mogelijk. Zo kan er sprake zijn van een epileptisch syndroom, een gelegenheidsaanval met duidelijk uitlokkende factor of een onderliggende aandoening. Ook zijn er wegrakingen die lijken op een epileptische aanval. Om goed onderscheid te kunnen maken tussen een insult en een ander type wegraking, is een heteroanamnese belangrijk.

C. L. van den Brand, K. Jellema, Y. B. W. E. M. Roos

28. De patiënt met duizeligheidsklachten

Samenvatting

Duizeligheidsklachten komen vaak voor en hebben veel verschillende oorzaken. In dit hoofdstuk wordt uitgebreid besproken hoe je onderscheid maakt tussen een acuut perifeer vestibulair syndroom en een centrale neurologische oorzaak. Hiervoor is een goed lichamelijk onderzoek met specifieke tests, het HINTS-onderzoek, het belangrijkst. Bij een verdenking op een centraal neurologisch probleem dient de neuroloog geconsulteerd te worden.

R. van de Berg, J. Venhovens

29. Acute psychiatrie

Samenvatting

Dit hoofdstuk geeft een overzicht van psychiatrische problemen en onderwerpen die relevant zijn voor de acute setting. Denk bijvoorbeeld aan de agressieve of verwarde patiënt. Er wordt aandacht besteed aan het zeldzame, maar indrukwekkende excited delirium syndrome. Verder is er uitgebreid aandacht voor somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten (SOLK), suïcidaliteit en wilsbekwaamheid.

G. B. van de Kraats, J. J. Luykx, B. C. M. Haarman, C. M. van der Gaag, Y. van der Does, H. C. van Mierlo, H. G. J. M. Vermetten, L. M. Tak

Acute aandoeningen in de Exposure

Voorwerk

30. De patiënt met koorts en algehele malaise

Samenvatting

Koorts en algemene malaise vormen vaak aanleiding voor een bezoek aan de huisarts of SEH. In dit hoofdstuk wordt aandacht besteed aan het tijdig onderkennen van sepsis, waarna de belangrijkste oorzaken van koorts en algehele malaise worden besproken.

B. de Groot, R. J. C. G. Verdonschot, D. S. Linzel, H. R. Bouma, E. J. van Beers, H. A. H. Kaasjager

31. De patiënt met buikpijn

Samenvatting

In dit hoofdstuk worden de diverse oorzaken behandeld van buikklachten. Ook de eerste opvang en de initiële diagnostiek worden besproken, evenals de behandeling.

T. M. Bisseling, A. J. A. Bremers, S. A. W. Bouwense, H. C. van Santvoort

32. De patiënt met een pijnlijk en/of rood oog

Samenvatting

In dit hoofdstuk worden de meest voorkomende oogafwijkingen die zich acuut presenteren besproken. Deze acute aandoeningen zijn te verdelen in oogtrauma’s (vuurwerkletsel, chemisch oogletsel), ooginfecties en acuut glaucoom. Een goede anamnese, gedegen onderzoek en adequate eerste behandeling zijn essentieel om blijvende schade aan de ogen te voorkomen.

J. T. H. N. de Faber

33. De patiënt met klachten in het urogenitale gebied

Samenvatting

Dit hoofdstuk geeft een overzicht van acute urologische en gynaecologische ziektebeelden, zoals nierstenen en torsio ovarium. Klachten zijn vaak aspecifiek, waardoor het belangrijk is breed te blijven denken en een goede differentiaaldiagnose te maken. Een deel van deze ziektebeelden vereist direct ingrijpen; tijdige herkenning is belangrijk. Sommige onderwerpen worden in deel V besproken: hematurie (par. 18.4), vaginaal bloedverlies (par. 18.6) en acute extra-uteriene graviditeit (par. 19.2).

C. H. Bangma, J. J. Duvekot, J. M. Schutte

34. De patiënt met pijn in de extremiteiten

Samenvatting

In dit hoofdstuk worden klachten, diagnostiek en behandeling besproken van veelvoorkomende oorzaken van pijn in de extremiteiten, zowel door een trauma als door non-trauma.

M. C. Warlé, H. A. H. Kaasjager, B. W. Storm van Leeuwen

35. De patiënt met huidafwijkingen

Samenvatting

In dit hoofdstuk wordt aandacht besteed aan huidafwijkingen. Sommige beelden worden regelmatig gezien in de acute setting. Denk hierbij aan cellulitis of urticaria. Andere beelden zijn (zeer) zeldzaam, maar hierbij kan tijdige herkenning van levensbelang zijn. Denk bijvoorbeeld aan necrotiserende wekedeleninfecties en toxische epidermale necrolyse. Ten slotte wordt een aantal relevante steken en beten besproken.

M. F. Benner, C. K. Deelstra, B. de Groot, S. M. Habib, H. A. H. Kaasjager, S. F. L. van Stigt

36. De patiënt met een intoxicatie

Samenvatting

Intoxicatiepatiënten worden vaak op een spoedeisende hulp gepresenteerd. Dit hoofdstuk geeft handvatten voor de benadering van een patiënt met een (vermoedelijke) intoxicatie. Door de juiste benadering, een goede (hetero)anamnese en met name een gedegen lichamelijk onderzoek kun je veel informatie verkrijgen. Er is uitgebreid aandacht voor problemen die je zou kunnen verwachten in de ABCDE.

M. J. W. van den Berg, C. Kramers, M. Lafeber, M. P. Vroegop

37. Specifieke omstandigheden

Samenvatting

Hoewel de principes van ABCDE bij alle patiënten dezelfde zijn, hebben een aantal patiëntengroepen en omstandigheden specifieke aandachtspunten. Die worden in dit hoofdstuk besproken, waarbij de nadruk ligt op wat er bij deze patiënten dan anders gedaan moet worden. De zeer jonge, zeer oude en zwangere patiënten, maar ook de te warme of te koude patiënten komen aan bod. Verdrinking, verbranding, bevriezing, duikongevallen, crush-letsel, decontaminatie na gevaarlijke stoffen en de traumatische reanimatie completeren de lijst.

Y. Schoon, N. M. Turner, T. J. van den Berg, B. G. F. Verweij, R. P. Weenink, C. G. H. M. Kooiman, E. P. Huizinga, Th. W. Wulterkens, M. Ruijten, F. O. Kooij

Acute Interventies

Voorwerk

38. Praktische vaardigheden algemeen

Samenvatting

In dit hoofdstuk worden enkele handelingen uiteengezet die niet expliciet onder de A, B, C, D of E vallen. Toch gaat het hier in veel gevallen wel om essentiële handelingen, die hun effect uitoefenen op de vitale levensfuncties.

G. J. P. Smits, Th. W. Wulterkens

39. Praktische vaardigheden = catastrofaal bloedverlies

Samenvatting

Alleen als bij de eerste aanblik van een slachtoffer onmiddellijk veel bloedverlies wordt geconstateerd, worden de handelingen uit dit hoofdstuk toegepast nog voordat met het gebruikelijk ABCDE wordt begonnen. Dergelijk bloedverlies is zo massaal dat elke handeling die niet is gericht op het stoppen van de bloeding ertoe bijdraagt dat de patiënt spoedig komt te overlijden.

Th. W. Wulterkens

40. Praktische vaardigheden A = Airway

Samenvatting

De ABCDE-systematiek richt zich primair op de A van Airway. Hiermee worden alle elementen benoemd die het in- en uitstromen van lucht in en uit de thorax mogelijk maken. Om deze reden is ook de zorg voor de cervicale wervelkolom onder deze letter geschaard: vanuit de cervicale wervel treden de zenuwen die het diafragma en de thoraxwand innerveren die gezamenlijk het ‛blaasbalgeffect’ genereren waarmee de luchtstroom wordt gegarandeerd. Het verstoken blijven van zuurstof is dermate levensbedreigend dat eerst aandacht aan de A-aspecten moet worden gegeven.

L. A. Bruijstens, F. O. Kooij, Th. W. Wulterkens

41. Praktische vaardigheden B = Breathing

Samenvatting

Bij de B van Breathing zijn de vaardigheden allemaal gericht op het mogelijk maken van de gasuitwisseling in de longen. De handelingen zijn gevarieerd: van het extra zuurstof toevoegen tot het herstellen van borstletsel dat de ademhaling belemmert. De handelingen vergen in een aantal gevallen expertise en kunnen niet zonder meer door iedere hulpverlener worden toegepast.

F. O. Kooij, E. C. T. H. Tan, Th. W. Wulterkens

42. Praktische vaardigheden C = Circulation

Samenvatting

Bij de letter C komen we alle vaardigheden tegen die de circulatie ondersteunen, herstellen en/of aanvullen. behalve met diverse technische mogelijkheden krijgen we hier ook te maken met de levensreddende praktische handvaardigheden. Naast het kennis- en opleidingsniveau van de hulpverlener is ook de beschikbaarheid van de middelen een belangrijke factor bij het uitvoeren van de vaardigheden.

Th. W. Wulterkens

43. Praktische vaardigheden D + E = Disability en Environment

Samenvatting

De letters D en E completeren de ABCDE-reeks. De handelingen betreffen een breed scala aan letsels en aandoeningen, van verbanden tot thermische letsels. En hoewel op het eerste gezicht niet alle handelingen urgent lijken te zijn (insectenbeten, verbandleer), zijn deze van groot belang om verergering van het toestandsbeeld te voorkomen of om bescherming en comfort aan het slachtoffer te bieden.

Th. W. Wulterkens

Nawerk

Titel: Leerboek acute geneeskunde
Redacteuren: E.C.T.H. Tan
H.A.H. Kaasjager
F.O. Kooij
C. Motz
R.J.C.G. Verdonschot
Th.W. Wulterkens
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Elektronisch ISBN: 978-90-368-2805-5
Print ISBN: 978-90-368-2804-8
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-368-2805-5