Top

2017 | Boek | 4. editie

hoofdstuk lezen eerste hoofdstuk lezen

Praktijkvoering in de huisartsgeneeskunde

Redacteuren: Fred Dijkers, Albert Nijland, Kees in't Veld

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Over dit boek

In dit boek voor huisartsen staat informatie over uiteenlopende zaken van de bedrijfsvoering, zoals personeelsbeleid, samenwerking, kwaliteitsbeleid, het lezen van de jaarcijfers en inrichting van de praktijk. Daarmee is dit boek een standaardwerk geworden.

De rol van de huisarts verandert voortdurend. En er wordt steeds meer van de huisarts gevraagd. Huisartsen richten nieuwe samenwerkingsverbanden op, zowel met elkaar als met andere zorgverleners. Door deze ontwikkelingen zijn personeelsmanagement, leidinggeven, onderhandelen en besturen steeds belangrijker geworden voor de huisarts. De meeste huisartsen zijn daar niet voor opgeleid. Natuurlijk maken ze zich deze aspecten van de praktijk wel eigen, maar dat gaat vaak met vallen en opstaan.

Praktijkvoering in de huisartsgeneeskunde richt zich op de aios in opleiding tot huisarts en op de huisartsen die zich willen verdiepen in de organisatorische kanten van hun vak. Dat kan zijn omdat ze bezig zijn zich te vestigen; het kan ook zijn dat ze zich bevinden in een verandertraject. Door koppeling met een elektronische database is het mogelijk om belangrijke bestanden altijd actueel beschikbaar te hebben.

Door het ondersteunend karakter is Praktijkvoering in de huisartsgeneeskunde bestemd voor allen die werkzaam zijn in een huisartsenpraktijk, van huisarts tot praktijkondersteuner en van huisarts in opleiding tot praktijkassistent. Kortom, een onmisbaar boek voor elke huisartsenpraktijk van nu.

In 1993 bracht het Nederlands Huisartsen Genootschap een eerste boek uit over deze onderwerpen, het Handboek Praktijkvoering. In 2005 verscheen het boek Praktijkvoering voor de Huisarts. De huisartsgeneeskunde maakte in de jaren daarna echter een onstuimige ontwikkeling door. Dat maakte het nodig om het boek geheel te herschrijven. Meer dan veertig Nederlandse auteurs, zoals (kader)huisartsen en organisatiedeskundigen, belichten vele aspecten van de praktijkorganisatie.

Inhoudsopgave

Voorwerk

Bedrijfsmatige aspecten

Voorwerk

Ondernemen

Samenvatting

Ondernemen heeft voor veel huisartsen nog een negatieve connotatie. Het wordt dan gezien als het opzetten van commerciële activiteiten waarbij de nadruk wordt gelegd op het genereren van winst en niet zozeer op het verbeteren van de zorgkwaliteit. Ondernemen is echter veel meer dan het genereren van winst alleen. Het gaat om het goed benutten van de mogelijkheden die zich voordoen, om het niet stil willen staan maar juist vooruit willen kijken en om het opzetten van initiatieven die de huisartsenpraktijk én de zorg van de patiënt verbeteren. In dit hoofdstuk over ondernemen wordt uiteengezet hoe de huisarts dat op een gestructureerde manier kan doen.

Pieter Ramler, Wout Raadgers

Jaarplan en jaarverslag

Samenvatting

In dit hoofdstuk wordt ingegaan op het waarom en het hoe van het maken van een jaarverslag voor de praktijk, gekoppeld aan een plan voor het jaar dat op het verslagjaar volgt. Voor de huisarts en de praktijk zelf geeft het jaarverslag informatie over het reilen en zeilen in de praktijk. In het jaarplan beschrijft de praktijk de voornemens voor het nieuwe jaar. Voor mensen of organisaties buiten uw praktijk is het jaarverslag/-plan (al dan niet in aangepaste vorm) geschikt om inzage te krijgen in de organisatie, werkwijze en kwaliteitsontwikkeling van de huisartsenpraktijk.

Bij het waarom en het hoe worden in deze bijdrage de wettelijke kaders beschreven.

Stijn van den Broek, Piet Mout

Kosten en baten: de financiering onder de loep

Samenvatting

De uitkomsten van de zorg in de praktijk zijn niet alleen een resultante van motivatie, kennis en kunde van alle praktijkmedewerkers, ook randvoorwaarden spelen een cruciale rol. Het in de praktijk toepassen van wetenschappelijk onderbouwde adviezen en richtlijnen en de evaluatie daarvan worden ondersteund door afspraken over passende financiële voorwaarden. Kennis van de wet- en regelgeving is een voorwaarde voor gesprekken tussen (vertegenwoordigers van) huisartsen en de financiers van de zorg om te komen tot contractafspraken. Deze gesprekken gaan niet alleen over het werk en de manier van werken, ze gaan ook over de tarieven. Tarieven zijn bepalend voor de inkomsten van de praktijken en daarmee voor die van huisartsen. Ze zijn naast het inkomensdeel gebaseerd op de kosten van de praktijkvoering. Het inkomen van de huisartsenpraktijk is tegenwoordig het gevolg van een gereguleerde marktwerking in de zorg. Ze is in 2006 door de overheid vastgelegd in de Zorgverzekeringswet: marktwerking waar het kan, zoals bij ketenzorg en bij de M&I-gelden (voor modernisering en innovatie), en regulering waar het moet, zoals in de acute zorg en bij het maken van afspraken over de continuïteit van zorg gedurende 7 × 24 uur. Toezichthouders als de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) en de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) letten op de naleving van de spelregels bij de inkoop van huisartsenzorg en op de hoogte van budgetten. Binnen het zorgstelsel valt huisartsenzorg onder de curatieve zorg. Huisartsenzorg wordt vanuit premies gefinancierd.

In dit hoofdstuk wordt nader aandacht besteed aan aspecten van de financiering van huisartsenzorg. Deze financiering wordt van jaar tot jaar beïnvloed door nieuwe wetgeving, maatregelen en afspraken. Verder kijken dan de stand van zaken anno 2011 is niet eenvoudig, maar voor 2012 heeft de minister een korting van € 132 miljoen (6% van het gehele budget) voor huisartsenzorg in petto.

Anton Maes

Begroting, jaarrekening en btw

Samenvatting

In dit hoofdstuk gaan we achtereenvolgens kijken hoe een begroting in elkaar steekt, welke cijfers we tegenkomen in een jaarrekening en wanneer de huisarts te maken krijgt met btw.

Er zijn verscheidene soorten begrotingen van belang voor een huisarts en elke soort heeft zijn eigen aandachtspunten. Ook de jaarrekening blijkt meer in zich te hebben dan op het eerste gezicht lijkt. Als regel wordt deze opgesteld door de accountant. De jaarrekening is de basis voor de fiscale aangifte. Maar ze blijkt ook een managementinstrument waarmee u als ondernemer uw voordeel kunt doen. Het hoofdstuk wordt afgesloten met een deel over de btw. Hoewel de btw-heffing kan variëren, afhankelijk van de geldende regelgeving, zijn er wel enkele algemene opmerkingen over te maken. Basale kennis van de btw-problematiek kan u veel geld besparen. De fiscus is vaak niet zuinig met naheffingen.

Indien u meer wilt weten, kunt u gebruikmaken van de koppelingen naar verschillende websites. Daar vindt u dikwijls actuele informatie.

Han Lucas Luijckx

Als huisarts werkzaam in de praktijk van een andere huisarts

Samenvatting

Huisartsen werken in dienstverband, bijvoorbeeld in een gezondheidscentrum of als huisarts in dienst van een huisarts (HIDHA), of zelfstandig, bijvoorbeeld als waarnemer of als praktijkhouder. Ook combinaties zijn mogelijk. In dit hoofdstuk passeren aspecten van het werken in dienstverband dan wel als waarnemend huisarts de revue.

Johan Hielkema

Als huisarts werkzaam in de eigen praktijk

Samenvatting

In Nederland is volgens gegevens van NIVEL, het Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg, bijna 75% van de huisartsen werkzaam als zelfstandig gevestigd huisarts. Deze huisartsen werken als solist in een solopraktijk of in een samenwerkingsverband, bijvoorbeeld een duopraktijk, HOED (huisartsen onder één dak) of een maatschap.

Er is een trend zichtbaar naar het organiseren van de huisartsenzorg in (grotere) samenwerkingsverbanden; hierbij is een zelfstandige praktijkvoering dikwijls geborgd. Het gevolg hiervan is dat uiteindelijk veel afgestudeerde huisartsen vroeg of laat een praktijk ‘overnemen’.

Het komt nogal eens voor dat de waarnemend huisarts of de HIDHA die in de praktijk werkzaam is, gevraagd wordt de praktijk over te nemen. In dit hoofdstuk komen aspecten van het werken als zelfstandig gevestigde huisarts aan de orde.

Als eerste stap is het voor een huisarts met overnameplannen belangrijk te bedenken hoe de ideale praktijk eruitziet. Solo, duo, groepspraktijk, stad, platteland, apotheekhoudend: er zijn nogal wat mogelijkheden! De verwachtingen ten aanzien van de woonomgeving en/of de werkzaamheden van de partner kunnen medebepalend zijn. Een goede voorbereiding voorkomt dat er een overname plaatsvindt van een praktijk die eigenlijk niet het ideaal was. Immers, in beginsel gaat de overnemende partij ervan uit dat ze hier voor langere tijd, mogelijk de gehele carrière, gevestigd blijft. Het doen van investeringen vergroot de noodzaak van het maken van een zorgvuldige afweging.

Johan Hielkema

Verantwoorde zorg van goede kwaliteit

Samenvatting

Goede zorg. Daar gaat het een huisarts als regel om. Het streven naar het leveren van goede kwaliteit is eigen aan professionals. Patiënten vertrouwen erop dat de huisartsenpraktijk goede zorg levert. De maatschappelijke partners vragen steeds meer expliciet om inzicht in de geleverde prestaties. Voor een deel zijn de eisen ten aanzien van deze prestaties van zorgverleners omschreven en vastgelegd in wetgeving. Voor individuele huisartsen gaat het om de Wet BIG. Daarin wordt beschreven dat de individuele huisarts verantwoordelijk is voor het handhaven van een verantwoorde en kwalitatief goede zorg.

Rob Ong, Pieter van den Hombergh, Margriet Bouma

Verbeteringsplannen

Samenvatting

Verbeteringsplannen zijn een hulpmiddel om verbeteringen systematisch door te voeren in de praktijk. Een volledig verbeteringsplan is SMART (paragraaf 8.5) en omvat:

het onderwerp;
een beschrijving van de huidige situatie;
een beschrijving van het verbeteringsdoel;
een krachtenveld- of een SWOT-analyse (paragraaf 8.4);
de namen van de projectleider en uitvoerenden;
het plan van aanpak, met vermelding van de begin- en einddata;
een evaluatie en aanpak voor borging.

Margriet Bouma, Fred Dijkers

Bouw en functionele indeling van de praktijk

Samenvatting

Of het nu gaat om een solopraktijk of een eerstelijnscentrum, bouwen is een kostbaar en ingewikkeld proces. En dat geldt zowel voor nieuwbouw als voor verbouw. Talrijke vragen rijzen. Hoe groot moet de praktijk zijn? Solist of met anderen samen? Ga ik huren of kopen? Hoeveel vierkante meter is er nodig per huisarts? Hoe kom ik aan een pand? Wie kan mij adviseren? Wat is een goed ontwerp dat past bij onze organisatie? En: hoeveel gaat dat kosten?

In dit artikel vindt u informatie over diverse vormen van samenwerking, een overzicht van de fasen van het bouwproces, de voornaamste aspecten van de bouwkosten, de tien gouden regels van de plattegrondindeling van de praktijkruimte en tot slot informatie over duurzaam bouwen en de huisartsenpost.

Anda Broek

Marketing en communicatie

Samenvatting

In het bedrijfsleven zijn marketing en communicatie onmisbare grootheden. In de huisartsenpraktijk is dat niet anders. Ook het leveren van zorg kan worden gezien als een product.

Hanneke Gouma, Edwin Brugman

ICT in de huisartsenpraktijk

Samenvatting

Huisartsen hebben een cruciale rol in het zorgproces. Als poortwachter verzorgt de huisarts de toegang tot zorg op allerlei manieren. Als dossierhouder en -beheerder draagt hij zorg voor de continuïteit van de patiëntgegevens. Vanuit die rol is het dan ook niet verwonderlijk dat gezocht is naar ICT-oplossingen om de communicatie met andere zorgprofessionals en zorginstellingen te ondersteunen. De laatste jaren hebben ontwikkelingen als schaalvergroting en ketenzorg ervoor gezorgd dat een goede samenwerking met behulp van ICT steeds belangrijker wordt.

Khing Njoo, Jaco van Duivenboden

Samenwerken

Voorwerk

De huisarts als werkgever: personeelsmanagement

Samenvatting

Huisartsen werken in toenemende mate in grotere samenwerkingsverbanden en met verscheidene personeelsleden. Een duidelijke en stimulerende aansturing beïnvloedt het goed functioneren van medewerkers. Ook de medewerkers ergens bij betrekken en hun kwaliteiten benutten draagt in belangrijke mate bij aan hun motivatie en effectief samenwerken. Daarnaast kan een stimulerende werksituatie in deze tijd van arbeidskrapte helpen om goed personeel te verwerven en te behouden. HIDHA’s en assistenten kunnen immers kiezen waar ze willen werken. En de huisarts als werkgever drukt een belangrijke stempel op de inhoud van het werk, de uitvoering ervan en de werksfeer.

Jos Floris, Marjo Kosters

Het jaargesprek

Samenvatting

Er zijn maar weinig huisartsen die jaarlijks een functioneringsgesprek en tweejaarlijks een beoordelingsgesprek voeren. Een functioneringsgesprek wordt slechts door een derde van de huisartsen gehouden, een beoordelingsgesprek door nog veel minder artsen. Het belang van deze gesprekken wordt door veel huisartsen wel onderkend. Om huisartsen te stimuleren jaarlijks een – niet-vrijblijvend – gesprek met hun medewerkers te voeren over hun functioneren houden de auteurs een pleidooi voor het invoeren van het ‘jaargesprek’. Dit gesprek vervangt het functioneringsgesprek en meestal ook het beoordelingsgesprek.

Jos Floris, Marjo Kosters

Samenwerking in een team: een model voor effectief teamfunctioneren

Samenvatting

Goede samenwerking is een belangrijke succesfactor voor goede patiëntenzorg. Ze maakt gewenste veranderingen gemakkelijker realiseerbaar en draagt bij aan de noodzakelijke betrokkenheid en motivatie van iedereen die in een team werkt.

In dit hoofdstuk vindt u aanknopingspunten voor het verbeteren van het functioneren van ‘interne’ samenwerkingsverbanden van huisartsen, zoals het praktijkteam, de maatschap, het assistententeam, de HOED, de hagro en alle andere teams waarin huisartsen participeren.

Jos Floris, Marjo Kosters

Samenwerking met andere huisartsen en hun praktijken

Samenvatting

Huisartsen werken in toenemende mate onderling samen, al dan niet binnen bedrijfsmatige structuren als maatschappen, bv’s of coöperaties. Daarbij is er vaak ook sprake van organisatorische samenwerking. Voorbeelden daarvan zijn een gezamenlijke inkoop, het gezamenlijk in dienst nemen van ondersteunende medewerkers (praktijkassistenten, -verpleegkundigen en -ondersteuners, administratief medewerkers, managementondersteuning) en een gezamenlijk personeelsbeleid.

In dit hoofdstuk wordt vooral ingegaan op de inhoudelijke samenwerking tussen huisartsen onderling in verschillende situaties.

Een goede samenwerking begint met een attitude die daarop gericht is en het zien van de gezamenlijke belangen. Er moet geïnvesteerd worden in een open samenwerkingscultuur. Een gezamenlijke visie en koers, met daaruit voortkomende doelen, vormt een eerste vereiste, rekening houdend met de behoeften van patiënten en met maatschappelijke ontwikkelingen.

Daarnaast is er behoefte aan vaardigheden als efficiënt vergaderen en adequaat feedback geven. Verder is het essentieel duidelijke afspraken te maken over bijvoorbeeld het beleid, de taakverdeling en de communicatie met elkaar en anderen, en het vastleggen en regelmatig actualiseren daarvan.

Effectief en efficiënt samenwerken is afhankelijk van: het stellen van doelen, het verdelen van taken en rollen, goede onderlinge verhoudingen, het maken van werkafspraken, een effectieve menings- en besluitvorming en individuele motivatie. Individuele teamleden moeten ieder hun eigen verantwoordelijkheid nemen voor de samenwerking.

Guus Busser

Samenwerking binnen de eerste lijn

Samenvatting

Samenwerken is belangrijk voor huisartsen; daarom is deel 2 van dit boek hier geheel aan gewijd. In dit hoofdstuk gaan we dieper in op de samenwerking tussen de huisarts(enpraktijk) en de andere zorgprofessionals die binnen de eerstelijnsgezondheidszorg werken.

Rob Keijzer

Samenwerking: kijk over grenzen

Samenvatting

Ooit zaten de toekomstige huisartsen en medisch specialisten naast elkaar in de collegebanken. Na het artsexamen scheiden zich de wegen en beperkt het contact zich tot telefoongesprekken, verwijs- en terugverwijsberichten, nascholingen, cursussen en klinische middagen of avonden. In enkele regio’s lukt het om op compagnondagen elkaar uitgebreider en in een ontspannen sfeer te treffen.

Welke indruk heeft een patiënt van het contact tussen de huisarts en de specialist? De patiënt verwacht in elk geval dat de huisarts en de specialist goed op de hoogte zijn van elkaars vakgebied, elkaar geregeld spreken en het beleid op elkaar afstemmen.

Dit ideaalbeeld komt jammer genoeg niet altijd overeen met de werkelijkheid. Menig patiënt maakt mee dat het beleid in de huisartsenpraktijk afwijkt van dat in het ziekenhuis, dat de huisarts en de specialist elkaar tegenspreken, dat de specialist of verpleegkundige na de verwijzing verbaal of non-verbaal kritisch oordeelt over de voorafgegane periode, dat het bij verwijzing heel anders verloopt dan door de huisarts geschetst of dat bij terugverwijzing iets van de huisartsenpraktijk wordt verwacht, terwijl de praktijk van niets weet...

Kortom: de afstemming en samenwerking laten nog weleens te wensen over.

Toch behandelen de huisarts en de specialist dezelfde patiënt (de een soms meer dan de ander), vaak na elkaar, maar soms ook tegelijkertijd. Afstemming is dus noodzakelijk, samenwerking is geboden. Dit hoofdstuk behandelt aspecten van samenwerking: over de grenzen heen.

Dirk Branbergen

Geen praktijk zonder ketenzorg

Samenvatting

Iedere zorgprofessional, en zeker iedere huisarts, heeft te maken met ketenzorg. Met ketenzorg wordt onder andere beoogd de afstemming tussen zorgprofessionals te verbeteren. Deze professionals hebben zich de afgelopen decennia steeds meer gespecialiseerd in een bepaalde behandeling of activiteit, maar hun patiënten knippen hun zorgvraag niet op in allerlei onderdelen. Zij willen een oplossing voor hun problemen in het dagelijks functioneren en streven naar kwaliteit van leven. Als professionals onvoldoende samenwerken en hun activiteiten niet goed op elkaar afstemmen, loopt de kwaliteit van zorg gevaar. Op onderdelen kan de kwaliteit van zorg wel goed zijn, maar dat betekent nog niet dat patiënten een verbetering of behoud van de kwaliteit van leven ervaren. Ketenzorg kan bijdragen aan verbeteringen op dit gebied. Bovendien is de verwachting dat ketenzorg ook kan bijdragen aan kostenbeheersing in de zorg, aangezien beter afgestemde zorg zowel een effectievere als efficiëntere zorg impliceert.

Ketenzorg is vooral van toepassing bij chronisch zieken. Het ligt dan ook in de lijn der verwachting dat vooral de huisarts hierbij een cruciale rol speelt, aangezien bij chronisch zieken verreweg de meeste behandelingen en de meeste zorg in de eerste lijn plaatsvinden. Wat die rol bij ketenzorg precies inhoudt, varieert per huisarts; daarnaast variëren de wijze waarop deze samenwerkt met andere zorgaanbieders en de regionale situatie. Los van de exacte invulling hiervan staat vast dat ketenzorg in elke huisartsenpraktijk een steeds grotere rol zal gaan spelen en dat deze zorgvorm grote gevolgen heeft voor de inhoud en organisatie van de zorg.

In dit hoofdstuk wordt eerst verder ingegaan op het concept ‘ketenzorg’ (paragraaf 18.1). Daarna worden in paragraaf 18.2 de belangrijkste consequenties van ketenzorg voor de huisartsenpraktijk beschreven: op het gebied van de zorginhoud (paragraaf 18.2.1), de afstemming (paragraaf 18.2.2), de rol van de patiënt (paragraaf 18.2.3), de financiering (paragraaf 18.2.4) en de organisatie van de praktijk (paragraaf 18.2.5).

Henk Rosendal

Vaardigheden en competenties

Voorwerk

Timemanagement

Samenvatting

Doordat huisartsen tegenwoordig in grotere samenwerkingsverbanden hun zorgtaak vervullen, worden zij steeds vaker geconfronteerd met managementtaken. In dit hoofdstuk wordt ingegaan op het timemanagement van een huisarts. De geboden tips helpen de huisarts meer werk te verrichten in minder tijd.

Liesbeth van der Jagt

Efficiënt vergaderen

Samenvatting

Huisartsen werken de afgelopen jaren in steeds grotere samenwerkingsverbanden. Solistenpraktijken nemen in aantal af, HOED-praktijken en gezondheidscentra nemen in aantal toe. Het is een ontwikkeling die zich door zal zetten. Werken binnen een groter samenwerkingsverband vergt een praktijkorganisatie waarbij de verdeling van taken en verantwoordelijkheden en de onderlinge afstemming belangrijk zijn. Daarmee neemt het belang van efficiënt vergaderen toe. Niet alle vergaderingen lopen even soepel. Soms verworden ze tot langdradige bijeenkomsten. Veel deelnemers aan vergaderingen klagen: ‘Het is dat het moet’ of: ‘Het hoort er nu eenmaal bij’.

Hoe komt het dat vergaderingen door veel deelnemers lijdzaam worden uitgezeten? En hoe kunt u uw vergaderingen zo voorbereiden en uitvoeren dat de deelnemers het gevoel hebben dat de bijeenkomst niet alleen meerwaarde heeft gehad, maar ook nog eens plezierig is verlopen? Dit hoofdstuk geeft antwoord op deze vragen.

Pieter Ramler, Wout Raadgers

Onderhandelen

Samenvatting

Het overgrote deel van de huisartsen werkt tegenwoordig samen met collegahuisartsen in een groter samenwerkingsverband. Dat brengt verschillende voordelen met zich mee, zoals de gezamenlijke inkoop van materiaal en apparatuur, het delen van kennis en het vergroten van de flexibiliteit. Dat gaat goed zolang de belangen redelijk gelijk oplopen en er weinig grote meningsverschillen bestaan over de richting en keuzen. Op het moment dat de maatschap wel voor grote keuzen wordt geplaatst, kan het zijn dat onderlinge verschillen in opvattingen (of beter gezegd, het vasthouden aan individuele belangen) de maten verhinderen gezamenlijk vlot tot besluitvorming te komen en dat de samenwerking onder spanning komt te staan. En dat laatste is niet ondenkbaar, gezien de vele ontwikkelingen waar huisartsen mee te maken hebben en zullen krijgen. Goed en respectvol onderhandelen is dan geboden.

Pieter Ramler, Wout Raadgers

Succesvol delegeren in de praktijk

Samenvatting

Het werken in een huisartsenpraktijk verandert. De huisarts werkt steeds vaker met anderen samen in een duopraktijk, groepspraktijk, eerstelijnsgezondheidscentrum of in een van de varianten met anderen onder één dak. De praktijk waarin de huisarts alleen samenwerkt met de praktijkassistente, maakt plaats voor de praktijk waarin professionals met verschillende achtergronden, kennis en kwaliteiten teamwork leveren. Voor de huisarts betekent dit dat er leiding aan dat team moet worden gegeven en dat er omstandigheden moeten worden gecreëerd waarin alle medewerkers hun werk goed kunnen doen. Het betekent effectief taken delegeren en het terugkoppelen van de resultaten van de gezamenlijke inspanningen naar alle werkers in de praktijk.

In dit hoofdstuk wordt op de kunst en kunde van delegeren dieper ingegaan. Wat is delegeren? Wat zijn de voordelen van delegeren? Zijn er belemmeringen? Welke taken lenen zich voor delegatie? Hoe delegeert u succesvol? Wat zijn de voorwaarden? Tot slot komen aan de hand van twee voorbeelden protocollen, procedures en werkafspraken in beeld.

Ger Plat

Instroommanagement

Samenvatting

Internet, fax, receptenlijn: tegenwoordig wordt steeds vaker via moderne communicatiemiddelen de hulp van de huisarts ingeroepen. Een verzoek om iets op te lossen, ergens bij te helpen of om informatie te verstrekken. Deze toegenomen hulpvraag is de reden waarom veel huisartsen hun capaciteit hebben uitgebreid met een of meer praktijkondersteuners. De druk op de toegang van de praktijk neemt toe en daarmee de noodzaak om deze goed op te vangen. Triage en instroommanagement zijn haast onontbeerlijk.

Roeland Drijver

Veiliger zorg in de praktijk

Samenvatting

In dit hoofdstuk wordt specifiek ingegaan op recente ontwikkelingen rondom het ‘veilig’ melden en analyseren van onbedoelde gebeurtenissen en incidenten in de huisartsenpraktijk. De resultaten van de recente SPIEGEL-studie (Zwart e.a. 2011b) naar de haalbaarheid van Veilig Incident Melden (VIM) in de huisartsenpraktijk dienen hierbij als belangrijke bron. Er wordt ingegaan op diverse aspecten van hoe een praktijk kan starten met het melden. Daarnaast komen de eerste ervaringen en resultaten van huisartsenpraktijken ter sprake. Tevens worden mogelijke belemmeringen bij het melden van incidenten binnen de praktijkvoering van de huisartsenpraktijk aangehaald. Dit hoofdstuk bevat tips om deze obstakels weg te nemen en geeft verwijzingen naar externe bronnen.

Het onderwerp ‘veiligheid in de gezondheidszorg’ is niet vrijblijvend; de veranderende maatschappij, de steeds complexere zorg en de goedgeïnformeerde patiënt vragen van de medisch professionals een inspanning om een hoge standaard van veilige zorg te garanderen.

Dorien Zwart, Stijn van den Broek

Overige onmisbare informatie

Voorwerk

Huisarts, patiënt en ICT

Samenvatting

De informatie- en communicatietechniek maakt een stormachtige ontwikkeling door, met grote maatschappelijke veranderingen tot gevolg. Deze ontwikkeling heeft in toenemende mate een weerslag op de (huisarts)geneeskunde.

Dit hoofdstuk beschrijft de huidige stand van zaken en geeft, voor zover mogelijk, een vooruitblik op toekomstige mogelijkheden.

Kees in ’t Veld, Patrick Jansen, Jaco van Duivenboden

Richtlijnen, standaarden en protocollen in de praktijk

Samenvatting

Richtlijnen, standaarden en protocollen vormen de ruggengraat van de huisartsgeneeskunde. Iedere rechtgeaarde huisarts voegt daar ‘huisartsgeneeskunst’ aan toe: de persoonsgerichte, continue benadering, met oog voor de maatschappelijke context. De vaak jarenlange band met een persoon en diens gezin maakt het vak van huisarts bijzonder.

In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de geschiedenis en de plaatsbepaling van evidence-based huisartsgeneeskunde. De functie van protocollen bij het delegeren en overdraagbaar maken van delen van de zorg in de huisartsenpraktijk komt tevens aan de orde.

Lex Goudswaard, Kees in ’t Veld, Rob Dijkstra

Huisarts in de grote stad

Samenvatting

Is huisarts-zijn in de grote stad ‘anders’ dan op het platteland of in een kleinere stad? In dit hoofdstuk gaan we in op verschillen in de populatie van patiënten, in het zorgaanbod en op de vaak andere organisatie van de huisartsenpraktijk.

Richard Starmans

De apotheekhoudende huisartsenpraktijk

Samenvatting

De apotheekhoudende huisarts is in Nederland nog springlevend: in 2009 is ruim 7% van de huisartsenpraktijken apotheekhoudend. Meer dan een miljoen mensen is voor hun medicijnvoorziening aangewezen op de apotheek van de eigen huisarts. Bij het voorschrijven en afleveren van medicijnen is het een groot voordeel dat de praktijkassistente en de huisarts de patiënt kennen. Dat houdt de lijnen kort. Patiënten waarderen de service van de doktersapotheek ‘om de hoek’. De lage kosten maken de apotheekhoudende huisartsenpraktijk aantrekkelijk voor zorgverzekeraars en beleidsmakers.

De apotheekhoudende huisarts is niet alleen huisarts, maar geeft ook leiding aan een bedrijf met de daarbij behorende extra ruimten voor het bewaren, bereiden en verstrekken van medicijnen, met deskundig personeel en een geschikte administratie. Dit stelt eisen aan de opleiding en het onderhouden van de benodigde kennis en vaardigheden. De huisarts draagt immers niet alleen de medische maar ook de volledige farmaceutische eindverantwoordelijkheid.

Aan de apotheekvoering worden in toenemende mate kwaliteitseisen gesteld. Het is een uitdaging aan die eisen en alle bijkomende verwachtingen te voldoen. Beroepsverenigingen zijn hierbij behulpzaam, zoals de LHV, de verenigingen van apotheekhoudenden (de Apotheekhoudende Huisartsen Coöperatie AHC, de Stichting Apotheekhoudende Huisartsen SAH/SOFA, de Stichting Apotheekhoudende Huisartsen ‘Fryslân’), farmaceutische groothandels en de VvAA (een ledenorganisatie van en voor professionals in de gezondheidszorg).

Een goedgeorganiseerde apotheekhoudende huisartsenpraktijk is afwisselend, levert veel voldoening en een extra inkomen op.

Roelof de Jong, Lies de Jong-van Veen

De Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO)

Samenvatting

De huisartsenpraktijk krijgt te maken met diverse wet- en regelgeving. De rechten en plichten van patiënten en artsen zijn geregeld via de Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO), met als bedoeling de (rechts)positie van de patiënt te verstevigen. In dit hoofdstuk wordt een korte bespreking gegeven van de WGBO.

Evelien Baarveld-Jonker, Frank Baarveld

De Wet BIG in de praktijk

Samenvatting

In de gezondheidszorg werken artsen, verloskundigen, verpleegkundigen, ziekenverzorgenden en praktijkassistenten nauw met elkaar samen. De verlengdearmtheorie heeft jarenlang als basis gefungeerd voor het verrichten van medische handelingen door niet-artsen. Daarbij was er vaak onduidelijkheid omtrent de vraag wie wanneer verantwoordelijkheid droeg. De Wet BIG (Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg) wil een einde maken aan deze beperkingen en onduidelijkheden. Ze noemt een aantal voorbehouden handelingen, heeft een titelbescherming ingevoerd en een strafbepaling toegevoegd. In plaats van een verbod op de uitoefening van de geneeskunst is er nu een wettelijke regeling die het geneeskundig handelen in principe vrijlaat. Dat vergroot ieders vrijheid hulpverleners te kiezen die hij of zij wenst. Patiënten moeten terechtkunnen bij die hulpverlener van wie zij het meeste heil verwachten, in het reguliere of alternatieve circuit.

Frank Baarveld, Evelien Baarveld-Jonker

Juridische procedures bij klachten en claims

Samenvatting

Een arts kan bij de uitoefening van zijn beroep met verschillende soorten klachten te maken krijgen. Als een patiënt melding maakt van een klacht, zal in veel gevallen als eerste het pad bewandeld worden van de klachtenregeling die de beroepsvereniging heeft opgesteld. Indien dit traject niet volstaat, kan een klacht bij het medisch tuchtcollege aanhangig worden gemaakt. Minder frequent zal gebruik worden gemaakt van de mogelijkheid een strafrechtelijke dan wel een civielrechtelijke procedure te starten.

Frank Baarveld, Evelien Baarveld-Jonker

De Checklist Praktijkvoering

Samenvatting

Een checklist is een belangrijk hulpmiddel om tekortkomingen en aandachtspunten op het spoor te komen en om dan de acties te prioriteren. Met voorbeelden wordt aanschouwelijk gemaakt wanneer en hoe een checklist ingezet kan worden voor kwaliteitsverbetering in de huisartsenpraktijk.

Pieter van den Hombergh, Fred Dijkers

Thesaurus

Samenvatting

Een thesaurus is een soort naslagwerk. In een thesaurus staan de definities van begrippen en afkortingen die in bibliotheek-, archief- en onderzoekcollecties worden gebruikt. Een thesaurus is een belangrijk hulpmiddel bij het interpreteren van wetenschappelijke studies. Maar ook bij het opstellen van overeenkomsten met subsidiegevers, zorgverzekeraars en overheden kan een thesaurus goed van pas komen. Zo’n naslagwerk voorkomt misverstanden en teleurstellingen achteraf.

André Esch

Nawerk

Titel: Praktijkvoering in de huisartsgeneeskunde
Redacteuren: Fred Dijkers
Albert Nijland
Kees in't Veld
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Elektronisch ISBN: 978-90-368-1396-9
Print ISBN: 978-90-368-1395-2
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-368-1396-9