Top

Gepubliceerd in:

15-02-2018 | Artikel

Woordenschatontwikkeling in relatie tot neurosociocognitieve kerndomeinen bij downsyndroom

Auteurs: Stijn R. J. M. Deckers, Yvonne van Zaalen

Gepubliceerd in: Neuropraxis | Uitgave 2/2018

Samenvatting

Een vertraagde en verstoorde taal- en spraakontwikkeling is een belangrijk onderdeel van het downsyndroom-gedragsfenotype. De taalontwikkeling wordt geassocieerd met negen neurosociocognitieve kerndomeinen, welke alle van invloed zijn op en een bijdrage leveren aan taalontwikkeling. Onderzoek naar de achterblijvende woordenschatontwikkeling bij kinderen met downsyndroom heeft zich tot op heden beperkt tot onderzoek naar slechts één of enkele van deze domeinen, terwijl bekend is dat kinderen met downsyndroom op alle negen domeinen hun eigen sterktes en zwaktes hebben. Het doel van dit onderzoek was het gelijktijdig in kaart brengen van de mogelijke samenhang tussen de receptieve en expressieve woordenschat enerzijds en de negen kerndomeinen anderzijds bij kinderen met downsyndroom in de leeftijd van 1–6 jaar. Binnen een vragenlijststudie, die is uitgevoerd bij 123 ouders van kinderen met downsyndroom, zijn kleine, opeenvolgende stappen in de ontwikkeling van de kerndomeinen beoordeeld middels stellingen. Per domein zijn vervolgens de totaalscores bestudeerd en de correlaties berekend. Om te corrigeren voor de invloed van leeftijd en levenservaring zijn de partiële correlaties berekend. Aandacht, cognitieve ontwikkeling, sociaal-emotionele ontwikkeling, mobiliteit, fijne motoriek, zelfredzaamheid, adaptatie en oriëntatie toonden alle een significante positieve samenhang met zowel de expressieve als receptieve woordenschat. Deze eerste exploratieve studie laat zien dat ook bij kinderen met downsyndroom deze neurosociocognitieve kerndomeinen samenhangen met de woordenschatontwikkeling. Het is daarmee belangrijk om het functioneren op deze domeinen te betrekken bij interventies en een holistisch perspectief op de taalontwikkeling in te nemen.

vorige artikel Dilemma’s rondom prenatale screening op downsyndroom

volgende artikel Gedrag en sociaal functioneren bij jongeren met downsyndroom: een onderschat probleem?

Chapman RS, Hesketh LJ. Behavioral phenotype of individuals with down syndrome. Dev Disabil Res Rev. 2000;6:84–95.

Roberts JE, Chapman RS, Warren SF. Speech and language development and intervention in down syndrome and fragile X syndrome. Baltimore: Paul H. Brookes; 2008.

Stoel-Gammon C. Down syndrome phonology: developmental patterns and intervention strategies. Downs Syndr Res Pract. 2001;7(3):93–100.CrossRef

Berglund E, Eriksson M, Johansson I. Parental reports of spoken language skills in children with down syndrome. J Speech Lang Hear Res. 2001;44:179–91.CrossRef

Light J. Toward a definition of communicative competence for individuals using augmentative and alternative communication systems. Augment Altern Commun. 1989;5(2):137–44.CrossRef

Hauser MD, Chomsky N, Fitch WT. The faculty of language: what is it, who has it, and how did it evolve? Science. 2002;298(5598):1569–79.CrossRef

Pinker S, Jackendoff R. The faculty of language: what’s special about it? Cognition. 2005;95(2):201–36.CrossRef

Agdam SJ, Sadeghi K. Two formats of word association tasks: a study of depth of word knowledge. Engl Lang Teach. 2014;7(10):1–12.CrossRef

Balkom H van. Communicatie op eigen wijze. Antwerpen: Acco; 2009.

10.

Deckers SRJM. Lexical development of children with down syndrome: a communicative perspective. Nijmegen: Radboud Universiteit; 2017.

11.

World Health Organization. International classification of functioning, disability, and health: children and youth version: ICF-CY. Geneva: World Health Organization; 2007.

12.

Ypsilanti A, Grouios G, Alevriadou A, Tsapkini K. Expressive and receptive vocabulary in children with williams and down syndromes. J Intellect Disabil Res. 2005;49(5):353–64.CrossRef

13.

Karmiloff-Smith A, Brown JH, Grice S, Paterson S. Dethroning the myth: cognitive dissociations and innate modularity in williams syndrome. Dev Neuropsychol. 2003;23(1-2):227–42.CrossRef

14.

Deckers SRJM, Zaalen Y van, Stoep J, Balkom H van, Verhoeven L. Communication performance of children with down syndrome: an ICF-CY based multiple case study. Child Lang Teach Ther. 2016;32(3):293–311.CrossRef

15.

Cranenburgh B van. Neurorevalidatie: uitgangspunten voor therapie en training na hersenbeschadiging. Houten: Springer; 2013.

16.

Burger E, Wetering M van de, Weerdenburg M van. Kinderen met specifieke taalstoornissen. Leuven/Den Haag: Acco; 2012.

17.

Määttä T, Tervo-Määttä T, Taanila A, Kaski M, Livanainen M. Mental health, behaviour and intellectual abilities of people with down syndrome. Downs Syndr Res Pract. 2006;11(1):37–43.CrossRef

18.

Randolph B, Burack JA. Visual filtering and covert orienting in persons with down syndrome. Int J Behav Dev. 2000;24(2):167–72.CrossRef

19.

Adamson LB, Bakeman R, Deckner DF, Romski M. Joint engagement and the emergence of language in children with autism and down syndrome. J Autism Dev Disord. 2009;39(1):84–96.CrossRef

20.

Arterberry ME, Kellman PJ. Development of perception in infancy: the cradle of knowledge revisited. Oxford: Oxford University Press; 2016.

21.

Miller LJ, Anzalone ME, Lane SJ, Cermak SA, Osten ET. Concept evolution in sensory integration: a proposed nosology for diagnosis. Am J Occup Ther. 2007;61(2):135–40.CrossRef

22.

Wuang YP, Su CY. Correlations of sensory processing and visual organization ability with participation in school-aged children with down syndrome. Res Dev Disabil. 2011;32(6):2398–407.CrossRef

23.

Lanfranchi S, Jerman O, Vianello R. Working memory and cognitive skills in individuals with down syndrome. Child Neuropsychol. 2009;15(4):397–416.CrossRef

24.

Baddeley A, Jarrold C. Working memory and down syndrome. J Intellect Disabil Res. 2007;51(12):925–31.CrossRef

25.

Abbeduto L, Warren SF, Conners FA. Language development in down syndrome: from the prelinguistic period to the acquisition of literacy. Ment Retard Dev Disabil Res Rev. 2007;13(3):247–61.CrossRef

26.

Martin GE, Klusek J, Estigarribia B, Roberts JE. Language characteristics of individuals with down syndrome. Top Lang Disord. 2009;29(2):112.CrossRef

27.

Van Der Schuit M, Segers E, Balkom H van, Verhoeven L. How cognitive factors affect language development in children with intellectual disabilities. Res Dev Disabil. 2011;32(5):1884–94.CrossRef

28.

Grieco J, Pulsifer M, Seligsohn K, Skotko B, Schwartz A. Down syndrome: cognitive and behavioral functioning across the lifespan. Am J Med Genet C Semin Med Genet. 2015;169(2):135–49.CrossRef

29.

Manders E, De Bal C, Van Den Heuvel E. Taalontwikkelingsstoornissen. Antwerpen- Apeldoorn: Garant; 2013.

30.

Schaerlaekens A. De taalontwikkeling van het kind. Groningen/Houten: Wolters-Noordhoff; 2008.

31.

Cleland J, Wood S, Hardcastle W, Wishart J, Timmins C. Relationship between speech, oromotor, language and cognitive abilities in children with down’s syndrome. Int J Lang Commun Disord. 2010;45(1):83–95.CrossRef

32.

Carney DP, Brown JH, Henry LA. Executive function in Williams and down syndromes. Res Dev Disabil. 2013;34(1):46–55.CrossRef

33.

Rowe J, Lavender A, Turk V. Cognitive executive function in down’s syndrome. Br J Clin Psychol. 2006;45(1):5–17.CrossRef

34.

Giaouri S, Alevriadou A, Tsakiridou E. Theory of mind abilities in children with down syndrome and non-specific intellectual disabilities: an empirical study with some educational implications. Procedia Soc Behav Sci. 2010;2(2):3883–7.CrossRef

35.

Deckers SRJM, Van Zaalen Y, Mens EJM, Van Balkom H, Verhoeven L. The concurrent and predictive validity of the Dutch version of the communicative development inventory in children with down syndrome for the assessment of expressive vocabulary in verbal and signed modalities. Res Dev Disabil. 2016;56:99–107.CrossRef

36.

Feldman RS. Ontwikkelingspsychologie. London: Pearson; 2016.

37.

Kasari C, Freeman SF, Bass W. Empathy and response to distress in children with down syndrome. J Child Psychol Psychiatry. 2003;44(3):424–31.CrossRef

38.

Iverson JM. Developing language in a developing body: the relationship between motor development and language development. J Child Lang. 2010;37(2):229–61.CrossRef

39.

Frank K, Esbensen AJ. Fine motor and self‐care milestones for individuals with down syndrome using a retrospective chart review. J Intellect Disabil Res. 2015;59(8):719–29.CrossRef

40.

Lauteslager, PEM. Kinderen met het syndroom van down: Motorische ontwikkeling en behandeling. ’s Heeren Loo Zorggroep; 2000.

41.

Volman MJ, Visser JJ, Lensvelt-Mulders GJ. Functional status in 5 to 7‑year-old children with down syndrome in relation to motor ability and performance mental ability. Disabil Rehabil. 2007;29(1):25–31.CrossRef

42.

Ensie. (2013). Zelfredzaamheid. Beschikbaar via https://www.ensie.nl/redactie-ensie/zelfredzaamheid. Geraadpleegd op 7 oktober 2017.

43.

Leonard S, Msall M, Bower C, Tremont M, Leonard H. Functional status of school‐aged children with down syndrome. J Paediatr Child Health. 2002;38(2):160–5.CrossRef

44.

Dolva AS, Coster W, Lilja M. Functional performance in children with down syndrome. Am J Occup Ther. 2004;58(6):621–9.CrossRef

45.

Galeote M, Checa E, Sánchez-Palacios C, Sebastián E, Soto P. Adaptation of the MacArthur-Bates communicative development inventories for Spanish children with down syndrome: validity and reliability data for vocabulary. Am J Speech Lang Pathol. 2016;25(3):371–80.CrossRef

46.

Zink I, Lejaegere M. N‑CDIs: Korte vormen. Leuven/Leusden: Acco; 2003.

47.

Pieterse M, Treloar R. Kleine Stapjes. Meppel: Stichting Downsyndroom. 2009.

48.

Wetherby AM, Prizant BM. Communication and symbolic behavior scales: developmental profile. Baltimore: Paul H Brookes; 2002.

49.

Scholte E, Duijn G van, Dijkxhoorn Y, Noens I, Berckelaer-Onnes I van. Vineland Screener 0‑6 jaar. Leiden: Uitgeverij Pits; 2008.

50.

Ketelaar M. Gross Motor Function Measure (GMFM). Linschoten: Pelican creative communication; 2002.

51.

Deckers SRJM, Van Zaalen Y. Ontwikkelingsvragenlijst Downsyndroom 1‑6 jaar. Eindhoven: Fontys Paramedische Hogeschool; 2014.

52.

Dieleman L, De Pauw S, Soenens B, Prinzie P, Van Hove G. Gedragsproblemen en sterktes bij kinderen met Downsyndroom. Kind Adolesc. 2015;36(2):101–18.CrossRef

53.

Denes G. Talking heads: the neuroscience of language. Hove: Psychology Press; 2011.

54.

Hagoort P. The memory, unification, and control (MUC) model of language. In: Sakamoto T, redactie. Communicating skills of intention. Tokyo: Hituzi Syobo; 2007. pag. 259–91.

55.

Lin HY. Functional independence of Taiwanese children with down syndrome. Dev Med Child Neurol. 2015;58(5):502–7.CrossRef

56.

Rietman A. Sensory Profile-NL herziene editie. Amsterdam: Pearson; 2013.

57.

Dimitrova N, Özçalışkan Ş, Adamson LB. Parents’ translations of child gesture facilitate word learning in children with autism, Down syndrome and typical development. J Autism Dev Disord. 2016;46(1):221–31.CrossRef

58.

Van Duijn G, Dijkxhoorn Y, Scholte EM, Berckelaer‐Onnes V. The development of adaptive skills in young people with Down syndrome. J Intellect Disabil Res. 2010;54(11):943–54.CrossRef

59.

Shulman B, Capone NC. Language development: foundations, processes, and clinical applications. Sudbury, Mass: Jones and Bartlett; 2010.

60.

Van Balkom H van, Stoep J, Van der Schuit M, Deckers SRJM. Ondersteunde taalverwerving en geletterdheid voor kinderen met Communicatief Meervoudige Beperkingen. Leuven: Acco; 2018.

61.

Deckers SRJM, Alewijns M, Derckx L, Van Zaalen Y. Woordenschatontwikkeling bij kinderen met Downsyndroom. Gebaren en gesproken woorden gaan hand in hand. Down+Up. 2017;120:44–8.

Titel: Woordenschatontwikkeling in relatie tot neurosociocognitieve kerndomeinen bij downsyndroom
Auteurs: Stijn R. J. M. Deckers
Yvonne van Zaalen
Publicatiedatum: 15-02-2018
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in: Neuropraxis / Uitgave 2/2018
Print ISSN: 1387-5817
Elektronisch ISSN: 1876-5785
DOI: https://doi.org/10.1007/s12474-018-0180-0

Bohn Stafleu van Loghum

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

Samenvatting

Log in om toegang te krijgen

Andere artikelen Uitgave 2/2018

Woorden vooraf

Gedrag en sociaal functioneren bij jongeren met downsyndroom: een onderschat probleem?

De ziekte van Alzheimer bij mensen met het syndroom van Down

Dilemma’s rondom prenatale screening op downsyndroom

Inleiding bij het themanummer downsyndroom