Top

Tip

Swipe om te navigeren naar een ander artikel

Gepubliceerd in:

08-11-2019 | Artikel

Vroege gehechtheid en de ontwikkeling van het sociale brein

Auteur: Fabiënne Naber

Gepubliceerd in: Neuropraxis | Uitgave 6/2019

Samenvatting

Mensen zijn sociale wezens. We hebben andere mensen nodig om te kunnen functioneren in de maatschappij, of krachtiger gezegd: we hebben anderen nodig om te kunnen (over)leven, maar ook om tot ontwikkeling te komen. Sociaal adequaat kunnen reageren is dus van levensbelang. Wat men zich niet altijd realiseert, is dat gedrag niet zomaar uit het niets ontstaat. Het is een gevolg van ervaringen, verwachtingen en kwaliteit van de fysiologische processen die plaatsvinden in het brein. Deze fysiologische processen worden voor een groot deel in de eerste jaren bepaald en sturen vervolgens de ontwikkeling van de sociale structuren van het brein. De vroege expressie van de neurotransmitters vormt hierbij de ‘blauwdruk’ voor sociale interactie voor de rest van het leven. Dit artikel maakt duidelijk hoe de vroege gehechtheidsrelatie tussen ouder/verzorger en kind van invloed is op de processen die de ontwikkeling van een sociaal brein ondersteunen. Het koppelt de kennis van de psychologie en neurobiologie aan elkaar om tot meer inzicht te komen. Daardoor gaan we beter begrijpen waarom de vroege gehechtheidsrelatie zo belangrijk is voor iemands vermogen om sociaal adequaat te reageren.

vorige artikel Woorden vooraf

volgende artikel Sekseverschillen in affectieve en cognitieve empathie: inzichten uit drie meetmethoden

Bowlby J. Attachment and loss: retrospect and prospect. Am J Orthopsychiatry. 1982;52(4):664–78. PubMed

Johnson MH. Functional brain development in humans. Nat Rev Neurosci. 2001;2(7):475–83. PubMed

Crockenberg SB. Infant irritability, mother responsiveness, and social support influences on the security of infant-mother attachment. Child Dev. 1981;52(3):857–65. PubMed

Sroufe LA. Attachment and development: a prospective, longitudinal study from birth to adulthood. Attach Hum Dev. 2005;7(4):349–67. PubMed

De Falco S, Emer A, Martini L, Rigo P, Pruner S, Venuti P. Predictors of mother and child interaction quality and child attachment security in at-risk families. Front Psychol. 2014 Aug 20;5:898. CrossRefPubMedPubMedCentral

Biringen Z. Direct observation of maternal sensitivity and dyadic interactions in the home: relations to maternal thinking. Dev Psychol. 1990;26(2):278–84.

Bohlin G, Hagekull B, Rydell A. Attachment and social functioning: a longitudinal study from infancy to middle childhood. Soc Dev. 2000;9(1):24–39.

Feeney JA, Noller P. Attachment style as a predictor of adult romantic relationships. J Pers Soc Psychol. 1990;58(2):281–91.

Howe D. Review: Jude Cassidy and Philip R. Shaver (eds) Handbook of attachment: theory, research and clinical applications. J Soc Work. 2009;9(4):443–4.

10.

Gunnar MR, Vazquez D. Stress neurobiology and developmental psychopathology developmental psychopathology. Hoboken: John Wiley & Sons Inc.; 2015. pag. 533–77.

11.

Waters E, Merrick S, Treboux D, Crowell J, Albersheim L. Attachment security in infancy and early adulthood: a twenty-year longitudinal study. Child Dev. 2000;71(3):684–9. PubMed

12.

Grossmann T, Johnson MH. The development of the social brain in human infancy. Eur J Neurosci. 2007;25(4):909–19. PubMed

13.

Champagne FA, Curley JP. How social experiences influence the brain. Curr Opin Neurobiol. 2005;15(6):704–9. PubMed

14.

Clarke AS. Social rearing effects on HPA axis activity over early development and in response to stress in rhesus monkeys. Dev Psychobiol. 1993;26(8):433–46. PubMed

15.

Caldji C, Diorio J, Meaney MJ. Variations in maternal care in infancy regulate the development of stress reactivity. Biol Psychiatry. 2000;48(12):1164–74. PubMed

16.

Loman MM, Gunnar MR. Early experience and the development of stress reactivity and regulation in children. Neurosci Biobehav Rev. 2010;34(6):867–76. PubMed

17.

Gunnar M, Quevedo K. The neurobiology of stress and development. Annu Rev Psychol. 2007;58(1):145–73. PubMed

18.

Vinkers CH, Heegde F ter, Rijk RH de. Stress en veerkracht: de rol van de mineralocorticoïd receptor. Neuroprax. 2016;20(2):59–67.

19.

Gunnar MR, Adam EK. The hypothalamic-pituitery-adrenocortical system and emotion: current wisdom and future directions. Monogr Soc Res Child Dev. 2012;77(2):109–19.

20.

Vázquez MD. Stress and the developing limbiv-hypothalamic-pituitery-adrenal axis. Psychoneuroendocrinology. 1998;23(7):663–700. PubMed

21.

Tam EWY, Chau V, Ferriero DM, Barkovich AJ, Poskitt KJ, Studholme C, et al. Preterm cerebellar growth impairment after postnatal exposure to glucocorticoids. Sci Transl Med. 2011;3(105):105ra105. PubMedPubMedCentral

22.

Champagne DL, Bagot RC, Hasselt F van, Ramakers G, Meaney MJ, Kloet ER de, et al. Maternal care and Hippocampal plasticity: evidence for experience-dependent structural plasticity, altered synaptic functioning, and differential responsiveness to glucocorticoids and stress. J Neurosci. 2008;28(23):6037–45. PubMedPubMedCentral

23.

Kloet ER de, Joëls M, Holsboer F. Stress and the brain: from adaptation to disease. Nat Rev Neurosci. 2005;6(6):463–75. PubMed

24.

Sapolsky RM. How do glucocorticoids influence stress responses? Integrating permissive, suppressive, stimulatory, and preparative actions. Endocr Rev. 2000;21(1):55–89. PubMed

25.

Sapolsky R, Meany M. Maturation of the adrenocortical stress response: neuroendocrine control mechanisms and the stress hyporesponsive period. Brain Res. 1986;396(1):65–76.

26.

McEwen BS. Physiology and neurobiology of stress and adaptation: central role of the brain. Physiol Rev. 2007;87(3):873–904. PubMed

27.

Rosch PJ. Why zebras don’t get ulcers: a guide to stress, stress-related disease and coping, R. M. Sapolsky, W. H. Freeman & co., New York, 1993. No. of pages: 368, price: $21.95. Stress Med. 1994;10(3):203–4.

28.

Vinkers CH, Joëls M, Milaneschi Y, Kahn RS, Penninx BWJH, Boks MPM. Stress exposure across the life span cumulatively increases depression risk and is moderated by neuroticism. Depress Anxiety. 2014;31(9):737–45. PubMed

29.

Gunnar MR, Donzella B. Social regulation of the cortisol levels in early human development. Psychoneuroendocrinology. 2002;27(1–2):199–220. PubMed

30.

Gunnar MR, Brodersen L, Nachmias M, Buss K, Rigatuso J. Stress reactivity and attachment security. Dev Psychobiol. 1996;29(3):191–204. PubMed

31.

Galbally M, Lewis AJ, IJzendoorn M van, Permezel M. The role of oxytocin in mother-infant relations: a systematic review of human studies. Harv Rev Psychiatry. 2011;19(1):1–14. PubMed

32.

Moberg KU. The oxytocin factor. Cambridge: Da Capo; 2003.

33.

Feldman R, Gordon I, Schneiderman I, Weisman O, Zagoory-Sharon O. Natural variations in maternal and paternal care are associated with systematic changes in oxytocin following parent–infant contact. Psychoneuroendocrinology. 2010;35(8):1133–41. PubMed

34.

Strathearn L. Maternal neglect: oxytocin, dopamine and the neurobiology of attachment. J Neuroendocrinol. 2011;23(11):1054–65. PubMedPubMedCentral

35.

Kosfeld M, Heinrichs M, Zak PJ, Fischbacher U, Fehr E. Oxytocin increases trust in humans. Nature. 2005;435(7042):673–6. PubMed

36.

Insel TR. A neurobiological basis of social attachment. Am J Psychiatry. 1997;154(6):726–35. PubMed

37.

Ando K, Nabetani M, Yotani N, Rin T, Sano H. Three years’ experience with the first pediatric hospice in Asia. Brain Dev. 2017;39(9):783–90. PubMed

38.

Johnson MH, Griffin R, Csibra G, Halit H, Faronni T, De Haan M, et al. The emergence of the social brain network: evidence from typical and atypical development. Dev Psychopathol. 2005;17(3):599–619. PubMedPubMedCentral

39.

Bock J, Murmu RP, Ferdman N, Leshem M, Braun K. Refinement of dendritic and synaptic networks in the rodent anterior cingulate and orbitofrontal cortex: critical impact of early and late social experience. Dev Neurobiol. 2008;68(5):685–95. PubMed

40.

Schore A. The development of the unconcious mind. New York: W W Norton; 2019.

41.

Lemche E, Giampietro VP, Surguladze SA, Amaro EJ, Andrew CM, Williams SCR, et al. Human attachment security is mediated by the amygdala: evidence from combined fMRI and psychophysiological measures. Hum Brain Mapp. 2006;27(8):623–35. PubMed

42.

de Bruin C. Dit is autisme, van hersenwerking tot gedrag. Doetinchem: Graviant Educatieve Uitgaven; 2017.

43.

Tse WS, Bond AJ. Difference in serotonergic and noradrenergic regulation of human social behaviours. Psychopharmacology. 2001;159(2):216–21. PubMed

44.

Cole SW. Social regulation of human gene expression. Curr Dir Psychol Sci. 2009;18(3):132–7. PubMedPubMedCentral

45.

Delvecchio G, Bellani M, Altamura AC, Brambilla P. The association between the serotonin and dopamine neurotransmitters and personality traits. Epidemiol Psychiatr Sci. 2016;25(2):109–12. PubMed

46.

Donaldson ZR, Young LJ. Oxytocin, vasopressin, and the neurogenetics of sociality. Science. 2008;322(5903):900–4. PubMed

47.

Davydov DM, Stewart R, Ritchie K, Chaudieu I. Resilience and mental health. Clin Psychol Rev. 2010;30(5):479–95. PubMed

48.

Naber F, IJzendoorn MH van, Deschamps P, Engeland H van, Bakermans-Kranenburg MJ. Intranasal oxytocin increases fathers’ observed responsiveness during play with their children: a double-blind within-subject experiment. Psychoneuroendocrinology. 2010;35(10):1583–6. PubMed

Titel: Vroege gehechtheid en de ontwikkeling van het sociale brein
Auteur: Fabiënne Naber
Publicatiedatum: 08-11-2019
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in: Neuropraxis / Uitgave 6/2019
Print ISSN: 1387-5817
Elektronisch ISSN: 1876-5785
DOI: https://doi.org/10.1007/s12474-019-00243-1

Bohn Stafleu van Loghum

Tip

Swipe om te navigeren naar een ander artikel

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

Samenvatting

Log in om toegang te krijgen

Andere artikelen Uitgave 6/2019

Spiegelneuronen: het DNA van de psychologie?

Woorden vooraf

Het effect van alcoholinname op empathische accuratesse

Sociale cognitie bij psychose: is meten ook weten?

Sekseverschillen in affectieve en cognitieve empathie: inzichten uit drie meetmethoden