Slaap-waakstoornissen kenmerken zich door een verstoord slaappatroon en/of abnormale verschijnselen tijdens de slaap, wat het functioneren overdag negatief beïnvloedt. Hiertoe behoort de insomniastoornis. Patiënten met een insomniastoornis hebben klachten over de kwantiteit en/of de kwaliteit van de slaap. Bij de insomniastoornis worden nog altijd benzodiazepinen voorgeschreven, maar deze mogen maar korte tijd worden gebruikt. De psychologische behandeling van insomniaklachten is vooral gebaseerd op cognitief-gedragstherapeutische uitgangspunten en primair gericht op levensstijl en slaapomgeving. Andere slaap-waakstoornissen zijn: de ademhalingsgerelateerde slaapstoornissen (waaronder slaapapneu), circadianeritme-slaap-waakstoornissen, hypersomnolentiestoornis, narcolepsie en parasomnia’s. Bij slaapapneu leidt een vernauwing van de bovenste luchtwegen tot heftig snurken, ademhalingsvermindering en/of stokkende ademhaling tijdens de slaap. Bij een ontregelde biologische klok wordt gesproken van een circadianeritme-slaap-waakstoornis. De hypersomnolentiestoornis wordt vooral gekenmerkt door excessieve slaperigheid minstens drie keer per week gedurende ten minste drie maanden. Narcolepsie betreft acute, onbedwingbare slaapaanvallen overdag, meestal met plotseling verlies van de spierspanning. Parasomnia’s worden gekenmerkt door ongewoon gedrag of ongewone gebeurtenissen tijdens de slaap.
