Top

Gepubliceerd in:

01-02-2014 | Artikel

Rattenseks als model voor complex seksueel gedrag van mensen

Auteurs: Elisabeth Bijlsma, Jan Veening, Ronald Oosting, Marcel D. Waldinger, Berend Olivier

Gepubliceerd in: Neuropraxis | Uitgave 1/2014

Samenvatting

Seksueel gedrag is een complex fenomeen dat beïnvloed wordt door veel verschillende factoren en sterk gereguleerd wordt door neurobiologische processen. Deze bijdrage geeft, aan de hand van een aantal actuele voorbeelden, een beeld van de translationele waarde van onderzoek bij ratten voor het bestuderen van de neurobiologische regulatie van seksueel gedrag en de verstoringen daarin bij verschillende seksuele dysfuncties. De besproken voorbeelden laten zien dat met name onderzoek naar remmende en stimulerende effecten van verschillende farmaca bij mannelijke ratten goed aansluit bij bevindingen in mensen. Bij vrouwelijke ratten corresponderen sommige farmacologische effecten goed met die bij mensen; andere doen dat echter niet. Dit is wellicht te verklaren doordat er nog niet genoeg inzicht is in welke gedragsmaten in vrouwelijke ratten representatief zijn voor vrouwelijk seksueel gedrag in mensen.

vorige artikel Een vernieuwende farmacotherapeutische behandeling voor vrouwen met hypoactive sexual desire disorder

volgende artikel Erratum

Waldinger, M.D. (2002). The neurobiological approach to premature ejaculation. The journal of urology, 168, 2359–2367.PubMedCrossRef

Waldinger, M.D., Hengeveld, M.W., Zwinderman, A.H. & Olivier B. (1998). Effect of SSRI antidepressants on ejaculation: a double-blind, randomized, placebo-controlled study with fluoxetine, fluvoxamine, paroxetine, and sertraline. Journal of clinical psychopharmacology, 18, 274–281.PubMedCrossRef

Agmo, A. (2007). Functional and dysfunctional sexual behavior: a synthesis of neuroscience and comparative psychology. 1st Ed. Academic Press.

Waldinger, M.D. (2003). Towards evidence-based drug treatment research on premature ejaculation: a critical evaluation of methodology. International journal of impotence research, 15, 309–313.PubMedCrossRef

Pattij, T., Jong, T.R. de, Uitterdijk, A., Waldinger, M.D., Veening, J.G., Cools, A.R., et al. (2005). Individual differences in male rat ejaculatory behaviour: searching for models to study ejaculation disorders. The European journal of neuroscience, 22, 724–734.

Rosen, R.C., Lane, R.M. & Menza, M. (1999). Effects of SSRI’s on sexual function: a critical review. Journal of clinical psychopharmacology, 19, 67–85.PubMedCrossRef

Bijlsma, E.Y., Chan, J.S., Olivier, B., Veening, J.G., Millan, M.J., Waldinger, M.D., et al. (2013). Sexual side effects of serotonergic antidepressants: Mediated by inhibition of serotonin on central dopamine release? Pharmacology, biochemistry, and behavior.

Olivier, J.D., Jong, T.R. de, Jos Dederen, P., Oorschot, R. van, Heeren, D., Pattij, T., et al. (2007). Effects of acute and chronic apomorphine on sex behavior and copulation-induced neural activation in the male rat. European journal of pharmacology, 576, 61–76.

Georgiadis, J.R., Kringelbach, M.L. & Pfaus, J.G. (2012). Sex for fun: a synthesis of human and animal neurobiology. Nature reviews urology, 9, 486–498.PubMedCrossRef

10.

Janssen, P.K., Bakker, S.C., Rethelyi, J., Zwinderman, A.H., Touw, D.J., Olivier, B., et al. (2009). Serotonin transporter promoter region (5-HTTLPR) polymorphism is associated with the intravaginal ejaculation latency time in Dutch men with lifelong premature ejaculation. The journal of sexual medicine, 6, 276–284.

11.

Smits, B.M., Mudde, J.B, Belt, J. van de, Verheul, M., Olivier, J., Homberg, J., et al. (2006). Generation of gene knockouts and mutant models in the laboratory rat by ENU-driven target-selected mutagenesis. Pharmacogenetics and genomics, 16, 159–169.

12.

Homberg, J.R., Olivier, J.D., Smits, B.M., Mul, J.D., Mudde, J., Verheul, M., et al. 2007. Characterization of the serotonin transporter knockout rat: A selective change in the functioning of the serotonergic system. Neuroscience, 146, 1662–1676.PubMedCrossRef

13.

Chan, J.S.W, Snoeren, E.M.S., Cuppen, E., Waldinger, M.D., Olivier, B. & Oosting, R.S. (2010). The serotonin transporter plays an important role in male sexual behavior: a study in serotonin transporter knockout rats. Journal of sexual medicine, in druk.

14.

Snoeren, E., Chan, J., Bovens, A., Cuppen, E., Waldinger, M., Olivier, B., et al. (2010). Serotonin Transporter Null Mutation and Sexual Behavior in Female Rats: 5-HT1A Receptor Desensitization. The journal of sexual medicine, 7, 2424–2434.PubMed

15.

Poels, S., Bloemers, J., Rooij, K. van, Goldstein, I., Gerritsen, J., Ham, D. van, et al. (2013). Toward personalized sexual medicine (part 2): testosterone combined with a PDE5 inhibitor increases sexual satisfaction in women with HSDD and FSAD, and a low sensitive system for sexual cues. The journal of sexual medicine, 10, 810–823.

16.

Snoeren, E.M., Bovens, A., Refsgaard, L.K., Westphal, K.G., Waldinger, M.D., Olivier, B., et al. (2011a). Combination of testosterone and vardenafil increases female sexual functioning in sub-primed rats. The journal of sexual medicine, 8, 989–1001.PubMedCrossRef

17.

Snoeren, E.M., Refsgaard, L.K., Waldinger, M.D., Olivier, B. & Oosting, R.S. (2011b). Chronic paroxetine treatment does not affect sexual behavior in hormonally sub-primed female rats despite 5-HT(1)(A) receptor desensitization. The journal of sexual medicine, 8, 976–988.PubMedCrossRef

Titel: Rattenseks als model voor complex seksueel gedrag van mensen
Auteurs: Elisabeth Bijlsma
Jan Veening
Ronald Oosting
Marcel D. Waldinger
Berend Olivier
Publicatiedatum: 01-02-2014
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in: Neuropraxis / Uitgave 1/2014
Print ISSN: 1387-5817
Elektronisch ISSN: 1876-5785
DOI: https://doi.org/10.1007/s12474-014-0037-0

Bohn Stafleu van Loghum

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

Samenvatting

Log in om toegang te krijgen

Andere artikelen Uitgave 1/2014

Een vernieuwende farmacotherapeutische behandeling voor vrouwen met hypoactive sexual desire disorder

Inleiding

Erotische visuele stimuli deactiveren de primaire visuele cortex bij vrouwen

Woorden vooraf

Erratum

Cyclus van seksueel genot