Gepubliceerd in:
2016 | OriginalPaper | Hoofdstuk
12. Omgaan met fouten
Samenvatting
-
Fouten behoren tot de praktijk van alledag en komen voor in alle sectoren van het medisch bedrijf onder andere door de complexiteit van het moderne medisch handelen bij patiënten met steeds complexere aandoeningen. Het besef dat er een actief beleid moet worden gevoerd om fouten te voorkomen en dat gemaakte fouten zorgvuldig moeten worden afgehandeld is sterk gegroeid en geborgd in handelwijzen.
-
Soorten fouten worden ingedeeld: fouten in de arts-patiëntrelatie, medisch-inhoudelijke fouten en organisatorische fouten.
-
Bronnen van fouten in het handelen van alledag zijn vooral gelegen in het diagnostisch handelen, de werkdruk, emotioneel geladen contacten en communicatieproblemen, administratieve handelingen of disfunctioneren van de arts, wat meestal incidenteel is.
-
Structureel onverantwoord handelen komt bij 5% van de artsen voor. Dit betreft vooral medisch-technische beoordelingsfouten en een gebrek aan communicatieve vaardigheden. Fouten worden overigens nog te weinig gezien als een systeemprobleem en te veel als een individueel probleem.
-
Schending van het vertrouwen in een arts leidt tot (veel) leed bij de patiënt. Het handelen ná een fout is daarom cruciaal en bestaat uit (h)erkenning van de fout en vervolgens snel, zorgvuldig en ‘open’ handelen. De arts die een fout maakt, ondergaat óók hevige emoties, hij is de ‘second victim’.
-
Het voorkómen van een fout vraagt om een zorgvuldige analyse van oorzakelijke factoren na een fout. Ook het gerust kunnen melden van fouten, zonder erop te worden afgerekend, kan de kans op fouten verkleinen.
-
Bij studenten wordt met regelmaat niet-constructief kritisch gedrag vastgesteld. Het kan hierbij gaan om een karaktertrek. Onderzoek toont een relatie aan tussen professioneel gedrag in de studie en in de loopbaan.
-
Reflectie op het eigen handelen vindt plaats in intervisiegroepen van huisartsen. De medisch specialisten kennen een ander systeem van (zelf)evaluatie, het individueel functioneren medisch specialisten (IFMS).
-
Het patiëntveiligheidsbeleid heeft geleid tot een aanzienlijke daling van vermijdbare schade en potentieel vermijdbare sterfte. Een van de permanente aandachtsgebieden blijft de bevordering van de patiëntveiligheid op de operatiekamer omdat meer dan de helft van de vermijdbare patiëntschade is gerelateerd aan het operatieve proces
-
Wanneer een patiënt zich niet gehoord voelt na een fout, kan hij een klacht voorleggen aan de klachtenfunctionaris/klachtencommissie van de instelling waaraan de arts – of andere medische of paramedische zorgverlener – is verbonden. Is hij over de uitkomst niet tevreden, dan kan hij deze voorleggen aan een externe geschillencommissie, de tuchtrechter, de civiele rechter, of de strafrechter.
-
De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) houdt toezicht op de zorgaanbieders in Nederland, die wettelijk verantwoordelijk zijn voor kwalitatief goede en veilige zorg.