Top

Gepubliceerd in:

2019 | OriginalPaper | Hoofdstuk

3. Manueeltherapeutische behandeling

Auteurs : D. L. Egmond, R. Schuitemaker

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Samenvatting

In dit hoofdstuk ligt de focus op de voor de fysiotherapie en manuele therapie kenmerkende behandeltechnieken. Er is veel aandacht voor ‘gecentreerde’ mobilisatietechnieken (conform de reductietests), de indicaties en contra-indicaties van HVT (High Velocity Thrust)-manipulaties en de ergonomische aspecten voor zowel de manueeltherapeut als de patiënt. Vanwege de uitgebreide klinische ervaring van de auteurs is het niet verwonderlijk dat de uitvoering van de mobilisaties en HVT-impulstechnieken in het boek en op video uitgebreid aan bod komt met vele praktische tips. De dosering van de stoot-, duw-, trek-, ‘zweepslag’- en ‘body-drop’-technieken wordt, evenals de dosering van alle andere interventies, geëvalueerd met de 24-uurregel. De technieken worden in de speciële hoofdstukken uitgebreid beschreven en op video gedemonstreerd door de auteurs, zoals ze in de dagelijkse praktijk worden uitgevoerd. Een belangrijk deel van het hoofdstuk is gewijd aan de (driedimensionale, geleid actieve) rolglijtechnieken, oscillaties, maar ook het functionele actieve bewegen. Speciale aandacht is er voor de voordelen van het excentrisch rekken, oefenen en de wetenschappelijke ontwikkelingen op dit gebied in relatie tot het myofasciale bindweefsel in het algemeen en de tendinopathie in het bijzonder.

vorige hoofdstuk Fysio- en manueeltherapeutisch onderzoek

volgende hoofdstuk Klinisch redeneren en dossiervoering

Alleen toegankelijk voor geautoriseerde gebruikers

circumductiebeweging

Een roterende beweging in de open keten, waarbij het uiteinde de grootste cirkel maakt (in de schoudergordel: oefening 18.48). De gedupliceerde (excentrische en concentrische) circumductiebeweging kan worden toegepast bij het lichamelijk onderzoek (in combinatie met de 24-uurregel, intermezzo 1.4), ter mobilisering, ter re-educatie, ter reprogrammering of als reductietest, provocatietest of performancetest. Ook in de heup kan een dergelijke beweging worden gemaakt, zoals tijdens de ‘heupuitdraaioefening’ (oefening 18.81).

clunk

‘Sound of dull heavy metals striking together’. Een ‘clunk’ is een gevoel dat wordt waargenomen door zowel de patiënt als de manueeltherapeut, en dat ontstaat indien twee botstukken die het gewricht vormen – na manuele separatie (en de daarbij optredende intra-articulaire, negatief atmosferische druk) – weer terugkeren in de oorspronkelijke fysiologische positie. De twee botstukken stoten na de manipulatie (of andersoortige separaties) weer tegen elkaar, terwijl de intra-articulaire druk zich normaliseert. Het ‘clunk-fenomeen’ is duidelijk waar te nemen bij de HVT-tractiemanipulatie van de heup en de HVT-tractiemanipulatie van het bovenste spronggewricht. De ‘clunk’ is meerdere malen – kort na elkaar – reproduceerbaar, in tegenstelling tot het karakteristieke ‘klikfenomeen’ bij HVT-manipulaties, dat naar alle waarschijnlijkheid optreedt ten gevolge van ‘cavitatie’ binnen de intra-articulaire synoviale vloeistof (hypothese). Het duurt vervolgens ongeveer 45 minuten voordat dit HVT-manipulatie-effect gereproduceerd kan worden.

De ‘clunk’ wordt ook waargenomen bij instabiliteit van diverse perifere gewrichten. Sommige personen kunnen hun eigen schoudergewricht subluxeren. Een ander bekend voorbeeld in dit verband is de instabiele enkelvork. Bij techniek 13.15 ‘Syndesmosis tibiofibularis – ‘varus-kliktest’ (passieve supinatie)’ ontstaat de ‘clunk’ (hier ‘klik’ genoemd) wanneer de talus weer in de normale positie terugkeert in de enkelvork, nadat hij eerst met een supinerende kantelimpuls (op het talus-calcaneuscomplex) kon worden gesubluxeerd.

contactareaal

Het deel van het convexe gewrichtsprofiel dat in contact is met het concave gewrichtsprofiel.

manipulatie (HVT)

Een passieve beweging van een botstuk ten opzichte van een min of meer gefixeerd botstuk met relatief weinig kracht en een hoge bewegingssnelheid over een relatief klein bewegingstraject. Met één impuls wordt geprobeerd de gewrichtsblokkering op te heffen. HVT = ‘high velocity and low thrust’ (hoge snelheid en ‘gecontroleerde’ impuls).

mobilisatie

Het herstellen van de fysiologische bewegingsmogelijkheid van een gewricht. Het is een passieve beweging van een botstuk ten opzichte van een min of meer gefixeerd botstuk, zonder dat er gebruik wordt gemaakt van een HVT-impuls, met het hierboven genoemde doel. De mobilisatiebeweging kent diverse variabelen en even zovele modaliteiten.

reductietest

Een reductietest is positief indien de pijn significant vermindert en zowel de kwaliteit als de kwantiteit van de beweging toeneemt. Voorbeelden zijn de Scapular Assistance Test, de Glenohumeral Relief Test, de Combined Reduction Test (Manus-van-Alles-techniek), de Shoulder Symptom Modification Procedure (Lewis 2009) en de geleid actieve (gedupliceerde) circumductie- en deviatiebeweging. Zie H. 9 De Schouderregio, par. 9.10.2.

size principle van Henneman

Het ‘size principle’ van Henneman is het principe dat een normale rekrutering van alfa-motorneuronen gebaseerd is op de grootte ervan. Henneman gaat ervan uit dat bij een toename van de motorische activiteit (zowel segmentaal als longitudinaal) eerst kleinere motor units en pas later grotere motor units worden gerekruteerd. De kleine motor units bevatten meer type-I-spiervezels, de grote motor units meer type-II-spiervezels. Door nocisensorische IV-afferenten worden vooral de kleine α2-motorneuronen gefaciliteerd. Zo kan bijvoorbeeld bij een artritis in de art. humeri worden geconstateerd dat de m. subscapularis relatief meer tonus opbouwt dan de m. pectoralis major.

vezeltypologie van spieren

Door de vele verschillende soorten van spierarbeid adapteren de spieren aan de functie die ze hebben. Bernards en Bouman delen de spiercellen in in drie verschillende differentiatiegroepen. Bij deze indeling wordt uitgegaan van histologische eigenschappen, fysiologische eigenschappen en de belangrijkste manier waarop de spiervezel zijn ATP (adenosinetrifosfaat) ontvangt. Zie de tabellen hierna.

Vezeltypologie van zenuwen

geleidingssnelheid (m/s)	120–95	75–50	50–35	35–25	14–3	2–0,2
vezeldoorsnede (µm)	20–13	13–8	8–6	6–4	3–1	1,0–0,2
typologie volgens Erlanger en Gasser	A_α	A_β	A_γ	A_δ	B	C
typologie volgens Lloyd en Hunt (sensorisch)	Ia, Ib	II	IIIa	IIIb		IV

Vezeltypologie van spieren met histologische, fysiologische en functionele aspecten

type spiervezel	I	IIA	IIB
histologisch
aantal mitochondriën	veel	middel	weinig
myoglobinegehalte	(hoog) rood	(hoog) rood	laag (wit)
bijbehorende zenuwvezel	A_α2	A_α1	A_α1
fysiologisch
ATP uit glycolyse	weinig	veel	veel
oxidatieve enzymen	hoog	middel	middel
spierfunctie
contractiesnelheid	langzaam (slow-twitch) ca. 50–100 ms	snel (intermediate) ca. 20–40 ms	snel (fast-twitch) ca. 10 ms

Anderson, S. E., Boesch, C., Zimmermann, H., Busato, A., Hodler, J., Bingisser, R., et al. (2012). Are there cervical spine findings at MR imaging that are specific to acute symptomatic whiplash injury? A prospective controlled study with four experienced blinded readers. Radiology, 262(2), 567–575. https://doi.org/10.1148/radiol.11102115.CrossRef

Bijma, M., & Lak, M. (2012). Leefstijlcoaching, kernvragen bij gedragsverandering. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

Daenen, L., Nijs, J., Raadsen, B., Roussel, N., Cras, P., & Dankaerts, W. (2013). Cervical motor dysfunction and its predictive value for long-term recovery in patients with acute whiplash-associated disorders: A systematic review. Journal of Rehabilitation Medicine, 45(2), 113–122. https://doi.org/10.2340/16501977-1091.CrossRef

De Sèze, S., & Dijan, A. (1969). Röntgendiagnostik der wirbelsäule. Stuttgart: Thieme.

Emminger, E. (1967). Die anatomie und pathologie des blockierten wirbelgelenk. Stuttgart: Hippokrates.

Jonsson, P., & Alfredson, H. (2005). Superior results with eccentric compared to concentric quadriceps training in patients with jumper’s knee: A prospective randomised study. British Journal of Sports Medicine, 39(11), 847–850. https://doi.org/10.1136/bjsm.2005.018630.CrossRef

Jonsson, P., Wahlstrom, P., Ohberg, L., & Alfredson, H. (2006). Eccentric training in chronic painful impingement syndrome of the shoulder: Results of a pilot study. Knee Surgery, Sports Traumatology, Arthroscopy, 14(1), 76–81. https://doi.org/10.1007/s00167-004-0611-8.CrossRef

Kos, J., & Wolf, J. (1972). Intervertebral menisci and their possible role in vertebral blockages. [Press release].

Langberg, H., Ellingsgaard, H., Madsen, T., Jansson, J., Magnusson, S. P., Aagaard, P., et al. (2007). Eccentric rehabilitation exercise increases peritendinous type I collagen synthesis in humans with Achilles tendinosis. Scandinavian Journal of Medicine & Science in Sports, 17(1), 61–66. https://doi.org/10.1111/j.1600-0838.2006.00522.x.CrossRef

Lewis, J. S. (2009). Rotator cuff tendinopathy/subacromial impingement syndrome: Is it time for a new method of assessment? British Journal of Sports Medicine, 43(4), 259–264. https://doi.org/10.1136/bjsm.2008.052183.CrossRef

Lewit, K. (2006). Manuelle medizin bei funktionsstörungen des bewegungsapparates. München: Elsevier.

Main, C. J., & Spanswick, C. C. (2007). Pain management: An interdisciplinary approach. Edinburgh: Churchill Livingstone.

Neumann, H. D. (1978). Scriptum zum informationskurs der Deutschen Gesellschaft für Manuelle Medizin. Retrieved from Bühl: Konkordia.

Nijs, J. (2016). Centrale sensitisatie in de klinische praktijk. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.CrossRef

Ohberg, L., Lorentzon, R., & Alfredson, H. (2004). Eccentric training in patients with chronic Achilles tendinosis: Normalised tendon structure and decreased thickness at follow up. British Journal of Sports Medicine, 38(1), 8–11; discussion 11.

Oostendorp, R. A., Elvers, H., Mikolajewska, E., Laekeman, M., Van Trijffel, E., Samwel, H., et al. (2015). Manual physical therapists’ use of biopsychosocial history taking in the management of patients with back or neck pain in clinical practice. Scientific World Journal, 170463. https://doi.org/10.1155/2015/170463.CrossRef

Smith, A. D., Jull, G., Schneider, G., Frizzell, B., Hooper, R. A., & Sterling, M. (2013). A comparison of physical and psychological features of responders and non-responders to cervical facet blocks in chronic whiplash. BMC Musculoskeletal Disorders, 14, 313. https://doi.org/10.1186/1471-2474-14-313.

Vaes, P. H. (2007). De fysiologische effecen van impulsmobilisaties. Nederlands Tijdschrift voor Manuele Therapie, 4(4), 24–35.

Van der El, A. (2010). Orthopaedic manual therapy diagnosis. Boston: Jones and Bartlett Publishers.

Vermeulen H. M., Schuitemaker R., Hekman K. M. C., Van der Burg D. H., Struyf F. De SNN Praktijkrichtlijn Frozen Shoulder voor fysiotherapeuten 2017. Schoudernetwerken Nederland, maart 2017. Retrieved from: http://www.schoudernetwerk.nl/page/richtlijn-frozen-shoulder-2017.

Wörz, R., & Gross, D. (1978). Kreuzschmerz, pathogenese, diagnose, klinik, therapie. München: Urban & Fischer.

Zuckschwerdt, L. (1952). Unfallverletzungen der wirbelsäule und beurteilung ihrer folgen. Deutsche Medical Journal, 3, 536.

Titel: Manueeltherapeutische behandeling
Auteurs: D. L. Egmond
R. Schuitemaker
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Boek: Extremiteiten
Print ISBN: 978-90-368-2254-1

Elektronisch ISBN: 978-90-368-2255-8

Copyright: 2019
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-368-2255-8_3

Bohn Stafleu van Loghum

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

Samenvatting

Log in om toegang te krijgen