Top

Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie

Gepubliceerd in:

01-06-2005 | Artikel

Het effect van sociale vergelijkingsinformatie op de levenssatisfactie van fragiele ouderen

Auteurs: N. Frieswijk, B. P. Buunk, N. Steverink, J. P. J. Slaets

Gepubliceerd in: Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie | Uitgave 3/2005

Samenvatting

Sociale vergelijking wordt in toenemende mate erkend als een belangrijke cognitieve strategie bij het omgaan met leeftijdsgerelateerde veranderingen. Door zich te vergelijken met leeftijdsgenoten die het slechter doen, i.e., neerwaartse vergelijking, kunnen ouderen hun eigen situatie op een positieve manier herinterpreteren: “Hoewel ik mijn boodschappen niet meer zelf kan doen, mag ik me gelukkig prijzen vergeleken met anderen die hun huis helemaal niet meer uit komen”. Op deze manier kunnen ouderen, ondanks leeftijdsgerelateerde verliezen, toch een bepaalde mate van tevredenheid met hun leven behouden. Wij onderzochten het effect van sociale vergelijkingsinformatie op de levenssatisfactie van 455 thuiswonende ouderen. Deze ouderen kregen een fictief interview te lezen met een opwaartse, dan wel een neerwaartse vergelijkingsander. Na neerwaartse vergelijking werd meer tevredenheid over de eigen situatie gerapporteerd dan na opwaartse vergelijking, vooral onder ouderen met een hogere mate van fragiliteit. Deze effecten werden echter alleen gevonden bij een lagere mate van identificatie met de vergelijkingsander. Bij een hogere mate van identificatie rapporteerden fragiele ouderen meer levenssatisfactie na opwaartse dan na neerwaartse vergelijking. Blijkbaar hebben fragiele ouderen alleen baat bij neerwaartse vergelijking wanneer ze de vergelijkingsander als verschillend ervaren.

vorige artikel Moeilijk hanteerbaar gedrag en psychologische interventies

volgende artikel Bejegening van bewoners in 74 verpleeghuizen: de mening van het verzorgend/verplegend personeel

Om te controleren voor de significante relatie tussen het hebben van een partner en levenssatisfactie werd deze demografische variabele in de eerste stap van de regressievergelijking opgenomen. Dit veranderde echter niets aan de gerapporteerde bevindingen;.

Bafitis H, Sargent F. Human physiological adaptability through the life sequence. J Gerontol 1977; 32: 402-10.PubMed

Fiatarone MA, Evans WJ. The etiology and reversibility of muscle dysfunction in the aged. J Gerontol 1993; 48: 77-83.PubMed

Dobbs AR, Rule BG. Adult age differences in working memory. Psychol Aging 1989; 4: 500-3.CrossRefPubMed

Madden DJ, Plude DJ. Selective preservation of selective attention. In: Crella J, Rybash JM, Hoyer WJ, Commons MA, red. Adult information processing: Limits on loss. San Diego: Academic Press, 1993.

McDowd JM, Birren JE. Attention and aging. In: Birren JE, Schaie KW, red. Handbook of the psychology of aging. San Diego: Academic Press, 1990: 222-33.

Baltes PB, Baltes MM. Psychological perspectives on successful aging: The model of selective optimization with compensation. In: Baltes P, Baltes MM, red. Successful aging: Perspectives form the behavioral sciences. New York: Cambridge University Press, 1990: 1-34.

Heidrich SM, Ryff CD. Physical and mental health in later life: The self-system as a mediator. Psychol Aging 1993a; 8: 327-38.CrossRefPubMed

Emmons RA, Diener E. Factors predicting satisfaction judgments: A comparative examination. Soc Indic Res 1985; 16: 157-67.CrossRef

Festinger L. A theory of social comparison processes. Hum Relat 1954; 7: 117-40.CrossRef

Buunk BP, Oldersma FL, De Dreu CKW. Enhancing satisfaction through downward comparison: The role of relational discontent and individual differences in social comparison orientation. J Exp Soc Psychol 2001; 37: 452-67.CrossRef

Diener E, Fujita F. Social comparisons and subjective well-being. In: Buunk BP, Gibbons FX, red. Health, coping and well-being: Perspectives from social comparison theory. Mahwah, NJ, USA: Lawrence Erlbaum Associates, 1997: 329-59.

Gibbons FX, Gerrard M. Downward comparison and coping with threat. In: Suls JM, Wills TA, red. Social comparison: Contemporary theory and research. Hillsdale, NJ, USA: Lawrence Erlbaum Associates, 1991: 317-45.

Wills TA. Downward comparison principles in social psychology. Psychol Bull 1981; 90: 245-71.CrossRef

Van der Zee KI, Buunk BP, Sanderman R. Social comparison as a mediator between health problems and subjective health evaluation. Br J Soc Psychol 1995; 34: 53-65.

Wood JV, Taylor SE, Lichtman RR. Social comparison in adjustment to breast cancer. J Pers Soc Psychol 1985; 49: 1169-83.CrossRefPubMed

Buunk BP, Ybema JF. Selective evaluation and coping with stress: Making one’s situation cognitively more livable. J Appl Soc Psychol 1995; 25: 1499-517.CrossRef

Affleck G, Tennen H. Social comparison and coping with major medical problems. In: Suls J, Wills TA, red. Social comparison: Contemporary theory and research. Hillsdale, NJ, USA: Lawrence Erlbaum Associates, 1991: 369-94.

Taylor SE, Lobel M. Social comparison activity under threat: Downward evaluation and upward contacts. Psychol Rev 1989; 96: 569-75.CrossRefPubMed

Molleman E, Pruyn J, Van Knippenberg A. Social comparison processes among cancer patients. Br J Soc Psychol 1986; 25: 1-13.PubMed

Taylor SE, Aspinwall LG, Giulinao TA, Dakof GA, Reardon KK. Storytelling and coping with stressful events. J Appl Soc Psychol 1988; 23: 703-33.CrossRef

Van der Zee KI, Buunk BP, Sanderman R. Neuroticism and reactions to social comparison information among cancer patients. J Pers 1998; 66: 175-94.CrossRefPubMed

Heckhausen J, Baltes PB. Perceived controllability of expected psychological change across adulthood and old age. J Gerontol B Psychol Sci Soc Sci 1991; 46: 165-73.

Heckhausen J, Krueger J. Developmental expectations for the self and most other people: Age grading in three functions of social comparison. Dev Psychol 1993; 29: 539-48.CrossRef

Heidrich SM, Ryff CD. The role of social comparisons processes in the psychological adaptation of elderly adults. J Gerontol B Psychol Sci Soc Sci 1993b; 48: 127-36.

Buunk BP, Brenninkmeijer V. Social comparison processes among depressed individuals: Evidence for the evolutionary perspective on involuntary subordinate strategies? In: Sloman L, Gilbert P, red. Subordination and defeat: An evolutionary approach to mood disorders and their therapy. Mahwah, NJ, USA: Lawrence Erlbaum Associates, 1999: 147-64.

DeVellis RF, Holt K, Renner BR, Blalock SJ, Blanchard LW, Cook HL, Klotz ML, Mikow V, Harring K. The relationship of social comparison to rheumatoid arthritis symptoms and affect. Basic Appl Soc Psychol 1990; 11: 1-18.CrossRef

Gibbons FX. Social comparison and depression: Company’s effect on misery. J Pers Soc Psychol 1986; 51: 140-8.CrossRefPubMed

Schuurmans JEHM. Promoting well being in frail and elderly people, theory and intervention. Proefschrift Rijksuniversiteit Groningen, 2004.

Rockwood K, Hogan DB, MacKnight C. Conceptualisation and measurement of frailty in elderly people. Drugs Aging 2000; 17: 295-302.CrossRefPubMed

Van der Zee KI, Buunk BP, Sanderman R, Botke G, Van den Bergh F. Social comparison and coping with cancer treatment. Pers Individ Dif 2000; 28: 17-34.CrossRef

Buunk BP, Ybema JF. Social comparisons and occupational stress: The identification-contrast model. In: Buunk BP, Gibbons FX, red. Health, coping and well-being: Perspectives from social comparison theory. Mahwah, NJ, USA: Lawrence Erlbaum Associates, 1997: 359-88.

Buunk BP, Collins RL, Taylor SE, VanYperen N, Dakof G. The affective consequences of social comparison: Either direction has its ups and downs. J Pers Soc Psychol 1990; 59: 1238-49.CrossRefPubMed

Schuurmans H, Steverink N, Lindenberg SM, Frieswijk N, Slaets JPJ. Old or frail: What tells us more? J Gerontol A-Biol 2004; 59: 962-5.

Frieswijk N, Buunk BP, ElBoundati N, Grotenhuis L, Henselmans I, Oldenhuis H, Steverink N, Slaets JPJ. Positieve en negatieve voorbeelden: leerzaam of bedreigend? Affect en identificatie na sociale vergelijking onder kwetsbare ouderen. In: Van Dijk E, Wigboldus D, Kluwer E, red. Jaarboek Sociale Psychologie. Delft: Eburon, 2003.

Arrindell WA, Heesink J, Feij JA. The Satisfaction With life Scale (SWLS): Appraisal with 1700 healthy young adults in The Netherlands. Pers Individ Dif 1999; 26: 815-26.CrossRef

Diener E, Emmons RA, Larsen RJ, Griffin S. The satisfaction with life scale. J Pers Assess 1985; 49: 71-5.CrossRefPubMed

Ybema JF, Buunk BP. Affective responses to social comparison: A study among disabled individuals. Br J Soc Psychol 1995; 34: 279-92.PubMed

Aiken LS, West SG. Multiple regression: Testing and interpreting interactions. London: Sage publications, 1991.

Cohen J, Cohen P. Applied multiple regression/ correlation analyses for the behavioral sciences (2n^d ed.). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum, 1983.

Brandtstädter J, Rothermund K. The life-course dynamics of goal pursuit and goal adjustment: A two-process framework. Dev Rev 2002; 22: 117-50.CrossRef

Schulz R, Heckhausen J. A life span model of successful aging. Am Psychol 1996; 51: 702-14.CrossRefPubMed

Heckhausen J. Social comparisons as prototypical strategies in developmental regulation. In: Heckhausen J, red. Developmental regulation in adulthood: Age-normative and sociostructural constraints as adaptive challenges. Cambridge: University Press, 1999: 157-90.

Suls J, Marco CA, Tobin S. The role of temporal comparison, social comparison, and direct appraisal in the elderly’s self-evaluations of health. J Appl Soc Psychol 1991; 21: 1125-44.CrossRef

Reinsch S, MacRae P, Lachenbruch PA, Tobis JS. Attempts to prevent falls and injury: A prospective community study. Gerontologist 1992; 32: 450-56.PubMed

Hedrick SC, Koepsell TD, Inui T. Meta-analysis of home-care effects on mortality and nursing-home placement. Med Care 1989; 27: 1015-26.CrossRefPubMed

Titel: Het effect van sociale vergelijkingsinformatie op de levenssatisfactie van fragiele ouderen
Auteurs: N. Frieswijk
B. P. Buunk
N. Steverink
J. P. J. Slaets
Publicatiedatum: 01-06-2005
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in: Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie / Uitgave 3/2005
Print ISSN: 0167-9228
Elektronisch ISSN: 1875-6832
DOI: https://doi.org/10.1007/BF03074715

Bohn Stafleu van Loghum

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

Samenvatting

Log in om toegang te krijgen

Andere artikelen Uitgave 3/2005

Moeilijk hanteerbaar gedrag en psychologische interventies

Medicamenteuze behandeling van de ziekte van Alzheimer. De klinische praktijk in Nederland

Inspectie voor de Gezondheidszorg. Staat van de Gezondheidszorg 2004. Patiëntveiligheid: de toepassing van geneesmiddelen en medische hulpmiddelen in zorginstellingen en thuis. Den Haag: Inspectie voor de Gezondheidszorg, december 2004, 101 p.

Emile Mot. Leeftijdsdiscriminatie van werknemers; vechten tegen de bierkaai? Budel: DAMON, 2004; ISBN: 90 5573 568x. 244 p, € 19,90

De effecten van snoezelen

Chronische pijn bij dementie en bij aandoeningen met een verhoogd risico op cognitieve achteruitgang