22. Intoxicaties met en onthouding van alcohol

In het hoofdstuk Intoxicaties met en onthouding van alcohol worden de epidemiologie, aandachtspunten bij anamnese en lichamelijk onderzoek, differentiaaldiagnose en behandelopties besproken. Bij alcoholgerelateerde problemen in de acute situatie kan het gaan om alcoholintoxicatie, alcoholonthouding, Wernicke-encefalopathie of een mengbeeld van een of meerdere van deze. Een Wernicke-encefalopathie is een ernstig neuropsychiatrisch ziektebeeld met hoge mortaliteit als gevolg van ernstige thiamine-deficiëntie. Dit ziektebeeld wordt vooral gezien bij chronisch alcoholisme, maar kan ook optreden bij zwangerschapsbraken, na maagverkleiningen en bij allerlei gastro-intestinale ziekten. De onderliggende neuropathologie is vrij typisch en bestaat uit laesies van de corpora mammillaria, de mediale thalamuskernen, diverse andere subcorticale kernen en/of de vermis van het cerebellum. Het belangrijkste doel bij verdenking van stoornissen in het gebruik van alcohol in de acute situatie is daarom het voorkomen of vroegtijdig behandelen van een thiamine-deficiëntie. Deze ontstaat bij mensen met een stoornis in het gebruik van alcohol meestal door een combinatie van factoren: onvoldoende beschikbaarheid ten gevolge van slechte en eenzijdige voeding (behalve wanneer vitamine B1 reeds gesuppleerd wordt), verlies door frequent braken en diarree, verminderde resorptie door een alcoholische gastro-enteritis, toegenomen verbruik vanwege de metabolisering van ethanol en koolhydraten uit de alcoholhoudende dranken en door toename in verbruik van thiamine door een vaak gelijktijdig aanwezig gebrek aan magnesium.