Deze brief is een reactie op
Glas AS (2023). Voorwoord bij het themanummer ‘Inflammatoire blaasaandoeningen’. Tijdschr Urol. 13:31. https://doi.org/10.1007/s13629-023-00380-7.
Geachte redactie,
Met veel belangstelling heb ik het themanummer ‘Inflammatoire blaasaandoeningen’ gelezen van het Tijdschrift voor Urologie nummer 2/3, jaargang 13, maart 2023. Bekende verhalen, want ik mocht ook deelnemen aan het symposium dat de basis vormde voor dit nummer. Het themanummer bevat vele informatieve artikelen over de verschillende aandoeningen. Het belang van het herkennen van deze aandoeningen is duidelijk en daarmee ook het belang van het nummer. Toch wil ik graag het een en ander opmerken.
1.
In het nummer ontbreekt een artikel over pijn. Dat is opvallend, omdat er tijdens het symposium wel een verhaal over pijn is gepresenteerd (ja, door mijzelf) en omdat al deze aandoeningen ook met pijn gepaard gaan. Het belang van pijn als aandoening en als symptoom is de laatste jaren veelvuldig onder de aandacht gebracht in meerdere artikelen en boeken. Daarbij is ook duidelijk dat het waardevol is om naast de inflammatoire blaasaandoening ook de pijn te behandelen. Hiermee wordt de kans op aanhoudende pijn, ook na herstel van de inflammatie (!) kleiner. Verder hebben we (op initiatief van de NvU) een FMS-richtlijn geschreven over chronische bekkenpijn. Daarin wordt gemotiveerd beschreven dat we in de zorg aandacht moeten hebben voor blijvende pijn en dat het belangrijk is om die pijnbestrijding snel na aanvang van de pijn op te starten. Twee zorgverleners worden in deze richtlijn genoemd: de bekkenfysiotherapeut en de psycholoog-seksuoloog.
2.
De problemen die door deze blaasaandoeningen worden veroorzaakt, hebben gevolgen voor de bekkenbodem. De bekkenbodem speelt een belangrijke rol bij de regulatie van de mictie. Blaas en bekkenbodem zijn maatjes als het gaat over plassen. Een disfunctie van de bekkenbodem komt vaak voor bij de in het themanummer beschreven aandoeningen. In Nederland hebben we goed opgeleide bekkenfysiotherapeuten die deze disfunctie kunnen behandelen, daarmee herstel bevorderen dan wel klachten verminderen. Dat geldt zeker ook voor de pijnklachten waarmee deze aandoeningen gepaard gaan. In de artikelen wordt geen aandacht besteed aan bekkenbodemdisfuncties en de behandeling ervan.
3.
Deze blaasproblemen hebben veel gevolgen voor het seksuele leven. Pijn in de blaas en aandrang om te moeten plassen, leiden tot een forse verstoring van het seksuele leven. Uiteraard vaak met gevolgen voor de relatie. In de artikelen wordt geen aandacht besteed aan de seksuele gevolgen van deze aandoeningen en de begeleiding daarbij.
4.
In algemene zin kun je zeggen dat alle artikelen spreken over de blaasaandoening vanuit een puur somatische visie. En opnieuw: het behandelen van de inflammatie is van groot belang. Daarnaast is het echter van groot belang dat we aandacht hebben voor de bijkomende problemen: het psychosociale domein. Deze aandoeningen hebben allemaal veel gevolgen voor seksualiteit, relaties, werk en hobby’s. Het biopsychosociale model is inmiddels toch wel bekend en erkend als model, ook voor de benadering van somatische problemen. Dit themanummer is een voorbeeld van het puur biomedische model en dat is triest om te moeten constateren.
Alles overziend denk ik dat er veel mogelijkheden zijn blijven liggen om te kunnen spreken van een ‘echt themanummer’ over inflammatoire blaasaandoeningen. Jammer dat de lezer weer volledig op het biomedische traject wordt gezet. Mede ook in het licht van de recente richtlijn en de moderne kennis over pijn.
Wat zou het mooi zijn als het Tijdschrift in een van de volgende nummers een paar artikelen publiceert waarin de hiervoor genoemde zaken worden belicht, als aanvulling op het huidige themanummer.
Bert Messelink, uroloog-seksuoloog NVVS
Reactie van Afina Glas, namens de redactie van het TvU
Bert Messelink noemt in zijn ingezonden stuk het ontbreken van een artikel over pijn in het themanummer ‘Inflammatoire blaasaandoeningen’ opvallend en merkt kort samengevat op dat er te weinig aandacht is voor de bekkenbodem en de seksuele aspecten in de artikelen over deze aandoeningen.
Ik ben het daar op zich mee eens! Aandacht voor bekkenpijn en invloed op mictie, seksualiteit en kwaliteit van leven is enorm belangrijk. Bert draagt daar al jaren grote en belangrijke stenen aan bij, zie ook de ‘Richtlijn Chronisch bekkenpijn’. Het is niet onze bedoeling dit werk te ondermijnen. We hebben echter met opzet een meer somatische benadering gekozen voor de ‘Blaasdag’ en voor dit themanummer, om juist de nadruk te leggen op de somatische oorzaak van de symptomen zoals pijn maar ook vaak alleen frequency. De afgelopen decennia heeft zich een verschuiving voorgedaan waarbij er meer nadruk op pijn is komen te liggen.
Daarnaast is, ten onrechte, een van de meest voorkomende vormen van de inflammatoire blaasaandoeningen, namelijk interstitiële cystitis, onder het bekkenpijnsyndroom gaan vallen en dit ziektebeeld is zelfs BPS (blaaspijnsyndroom) gaan heten. Met dank aan de patiëntenvereniging is ic (interstitiële cystitis) aan BPS toegevoegd, om ic-patiënten niet helemaal te vergeten. Genoemde verschuiving heeft er echter toe geleid dat bij ic-patiënten te veel nadruk is komen te liggen op het symptoom pijn. De zeldzamere vormen van inflammatoire blaasaandoeningen zoals eosinofiele cystitis of een glandulaire cystitis, waarbij pijn, net als bij ic, ook niet altijd op de voorgrond staat, zijn door deze verschuiving helemaal onbekend terrein geworden voor de meeste urologen.
Dit alles heeft er helaas toe geleid dat de interesse van de academische urologen voor ic is weggeëbd en er, op een enkele uitzondering na, nog amper onderzoek naar dit ziektebeeld wordt gedaan. Door de toenemende incidentie van de ketamineblaas is er vanuit de urologie wel weer wat aandacht voor de inflammatoire blaasaandoeningen, gelukkig. Deze aandoeningen zijn puur urologische ziektebeelden en indien ze snel genoeg gediagnosticeerd en behandeld worden, kan de pijn verminderen, dan wel op de achtergrond geraken, met een gunstig effect op seksualiteit, mictie en bekkenbodem. Neemt niet weg dat de ziekte vooralsnog chronisch is (en niet zozeer de pijn) en er soms een overlap kan zijn met een meer psychosomatisch beeld.
Door de ‘Richtlijn Chronisch bekkenpijn’ en de toename van kennis op het gebied van pijn en de biopsychosociale benadering van de pijnpatiënt is er juist méér aandacht voor bekkenbodem en seksualiteit in zijn algemeenheid. Toepassing van dit biopsychosociale model heeft mijns inziens een gunstig effect op de benadering van patiënten met bijvoorbeeld kanker in het bekkengebied, incontinentie, het overactieveblaassyndroom (OAB), recidiverende urineweginfecties, LUTS in zijn algemeenheid en ook de inflammatoire blaasafwijkingen.
Wat mij betreft genoeg stof voor een volgend themanummer!
Alfina Glas, namens de redactie van het Tijdschrift voor Urologie
Open Access This article is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License, which permits use, sharing, adaptation, distribution and reproduction in any medium or format, as long as you give appropriate credit to the original author(s) and the source, provide a link to the Creative Commons licence, and indicate if changes were made. The images or other third party material in this article are included in the article’s Creative Commons licence, unless indicated otherwise in a credit line to the material. If material is not included in the article’s Creative Commons licence and your intended use is not permitted by statutory regulation or exceeds the permitted use, you will need to obtain permission directly from the copyright holder. To view a copy of this licence, visit http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/.