Extract
Onlangs moest ik bij de tuchtrechter verschijnen. Verder hadden een voorzitter, twee andere juristen, drie artsen-deskundigen en een advocaat hun zaterdagochtend vrijgemaakt. Klager zelf had een paar euro griffierecht voldaan en was thuis uit blijven slapen. Hoe gemakkelijk maakt onze cultuur het een individu te klagen? Dat leert al in de wieg dat klagen de aandacht van zijn moeder oplevert. Tegen de tijd dat het de middelbare school verlaat, doet het klaagexamen bij het Landelijk Aktie Komitee Scholieren. Daarna wordt het zijn verdere leven bij iedere overheidsbeslissing geattendeerd op de mogelijkheid te klagen. Daar maakt het veel gebruik van, want het heeft decennialang van psychologen geleerd assertief te zijn en voor zichzelf op te komen. Bovendien weet het individu alles beter, omdat het overal verstand van heeft. Nederland telt niet alleen miljoenen voetbalcoaches, maar bijna evenveel leraren, politici en artsen. Daarbij is het individu jarenlang voorgehouden dat het autonoom en zelfbeschikkend is. Helaas is het leven bezaaid met ongelukkig toeval en domme pech. Daardoor kan autonomie een zwaar te torsen last worden op straffe van ondragelijk gezichtsverlies bij falen. Dus verweert het individu zich als een held, is het perfectionistisch, gedreven en ambitieus. Gewone menselijke zwakheden zoals luiheid, slordigheid, onmatigheid, ongemotiveerdheid, liegen en opportunisme kent het individu niet. Dergelijke eigenschappen komen alleen voor bij vertegenwoordigers van de collectiviteit: daarom belanden leraren, politieagenten, politici en ambtenaren gemakkelijk in de beklaagdenbank. Als het individu daar zijn zin niet krijgt, laat het zich portretteren voor een camera, liefst met een tragisch verhaal en een verantwoorde close-up van een spontane traan. Wanneer het individu niemand de schuld kan geven, moet dat wel aan ziekte te wijten zijn. Sinds het individu tot klant en dus tot koning is verheven, kan het in dat geval als consument terecht bij de gratis zorgwinkel. Wil het een MRI, dan krijgt het een MRI. Wil het een verwijzing, wie zal dat verhinderen? Wil het een diagnose – de meest mystieke zijn desgewenst uit voorraad leverbaar. Bij voorkeur aandoeningen waar niets aan te doen is. Dankzij de ‘scheiding van behandeling en controle’ worden zorgwinkelier noch klant met de kosten geconfronteerd. Zodoende kunnen ze eenvoudig samenspannen. Wanneer het individu klaagt over een eigen bijdrage, zal zijn zorgwinkelier hem belangeloos bijvallen. Die laat het maken van keuzen liever over aan economen en politici. Dat heeft bovendien tot voordeel dat die gemakkelijk het verwijt van botte bijl gemaakt kan worden. De ‘trechter van Dunning’ over het maken van keuzen door de zorg zelf is lang geleden in de diepe kelders van het medisch archief opgeborgen en daar bedolven onder een dikke laag stof. Zodoende staat de zorgwinkelier gelukkig altijd aan de correcte kant. Vooral de geestelijke gezondheidzorg heeft zich daarin gespecialiseerd. Decennialang gingen het ‘voor zichzelf opkomen’, ‘zijn grenzen trekken’, ‘zijn beperkingen accepteren’ en niet te vergeten het ‘naar zijn lichaam luisteren’ als warme broodjes over de toonbank. Als de winkelier niet hoeft te kiezen, waarom het individu dan wel? Na rituele streling van diens zelfsparend ego wordt de rekening in beste poldertraditie gezamenlijk aan gene zijde van de ‘scheiding’ bij de collectiviteit gedropt. En zoals schuttingen eigen is – je kunt nu eenmaal niet zien wat aan de andere kant gebeurt. En zo verdubbelde in tien jaar tijd de omzet van dit zorgfiliaal, voornamelijk in ‘light’ artikelen. Nu het hemd nader is dan de rok en bruten er het onvermijdelijke mes in willen zetten, beweert de winkelier dat zijn klanten dankzij zijn nering aan het werk komen. Of dat werkelijk zo is, valt niet te controleren. Want het staat vast dat de bedrijfsgezondheidszorg én verzekeringsgeneeskunde zullen zwijgen. De eerste omdat zij zelf staat te popelen zorgwinkelier te worden. De tweede omdat zij weet dat het collectief belang het al jaren aflegt tegen het individuele en bovenbazen niet van tegenspraak houden. Bovendien sta je voor de tuchtrechter, vóór je het beseft. …
