Wat deed deze BN-er? Een Nederlandse Beroemde Gezichten Taak

Dan hebben we het met name over woordvindingsmoeilijkheden. Een in de literatuur te vinden casus die dat illustreert is die van de 56-jarige M.N. Deze Japanse vrouw had een uitgebreide linkstemporale beschadiging en kon de portretten van beroemde Japanse artiesten niet meer goed benoemen. Anderzijds had zij een intact autobiografisch geheugen. De auteurs zeggen dat haar geheugenafwijking zodoende lijkt op semantische amnesie. Daar zouden ze best wel eens gelijk in kunnen hebben, maar zeker weten doen we dat niet omdat M.N. ook last had van ernstige woordvindingsmoeilijkheden (anomie). Zie Yasuda et al., 1997.

Sommige auteurs (b.v. Giannakopolous et al., 2000) hanteren een bgt die maar weinig gezichten (bijvoorbeels 10) omvat. Dat maakt het onmogelijk om een Ribot-gradiënt vast te stellen.

Het is goed denkbaar dat aan de Ribot-gradiënt het meer algemene principe ten grondslag ligt dat naarmate stimuli vroeger in de ontwikkeling zijn opgeslagen, zij ook sneller worden herkend. Dat is ook wel door reactietijdexperimenten naar gezichtsherkenning gevonden. Zie Moore en Valentine (1999).

Over deze technische kwestie valt nog veel te zeggen. In het kort gaat het er om dat universaliteit en dateerbaarheid van het stimulusmateriaal ’ in dit geval foto's van gezichten ’ met elkaar op gespannen voet staan. Men wil dat, bijvoorbeeld, Marcus Bakker zo universeel bekend is dat zijn foto door de overgrote meerderheid van de oudere mensen met een intact geheugen wordt herkend. Aan de andere kant zou een universele bekendheid wel eens kunnen inhouden dat Bakkers roem zich verder uitstrekt dan de jaren '70. Dat zou betekenen dat zijn roem niet goed te dateren valt. Als de dateerbaarheid van het stimulusmateriaal over de gehele linie te wensen overlaat, is de kans weer gering dat men een Ribot-gradiënt vindt (zie ook Meeter & Murre, 2002).

De kwestie van het dateren van de aanvang van een geheugenstoornis is complexer dan we het hier doen voorkomen. Butters en Cermak (1986) lieten zien dat het retrograde geheugenverlies van Korsakoffpatiënten zich uitstrekt tot de periode voor het ontstaan van hun ziekte. Zij beschreven een geleerde, aangeduid als P.Z., die twee jaar voordat hij last kreeg van de ziekte van Korsakoff een autobiografie had geschreven. Aan de hand van deze autobiografie konden Butters en Cermak aantonen dat PZ een gat in zijn geheugen had dat 25 jaar omspande (voor het overige deel van zijn leven had hij een temporele gradiënt ’ overeenkomstig de wet van Ribot). Het ziet er dus naar uit dat bij de ziekte van Korsakoff recente, maar ook wat oudere (goed vastgelegde) gebeurtenissen kunnen worden gewist.

In ons onderzoek naar de bgt namen wij binnen de groep van simulanten ook de sims af. De gemiddelde score was 41 (SD = 16.8). De minimumscore in deze groep lag met 21 punten ruim boven het afkappunt (17). De correlatie tussen sims scores en goedscores op het classificatie-onderdeel van de bgt bedroeg −0.65 (P < 0.05): hoe hoger hun sims score, des te slechter de simulanten waren in het ordenen van bekende Nederlanders.