Top

Gepubliceerd in:

2014 | OriginalPaper | Hoofdstuk

2. Vorming en secretie van speeksel

Auteurs : E.C.I. Veerman, A.J.M. Ligtenberg

Gepubliceerd in: Speeksel en speekselklieren

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Samenvatting

Speeksel wordt geproduceerd door verschillende speekselklieren. Daarnaast bevat mondvloeistof een kleine hoeveelheid serumeiwitten, die via de creviculaire vloeistof in de mondvloeistof terechtkomen.
De grootste bijdragen aan speeksel leveren de oorspeekselklieren (gl. parotise), de onderkaakspeekselklieren (gl. submandibulares) en de speekselklieren onder de tong (gl. sublinguales).
Anorganische bestanddelen variëren sterk, afhankelijk van stimulatie; vooral Na⁺, K⁺, Cl^- en HCO₃ ^-. Minder sterk variëren Ca²⁺, Mg²⁺ en fosfaat.
De ionensamenstelling van primair speeksel lijkt op die van bloedplasma: door resorptie in het afvoerkanaal worden Na⁺- en HCO₃ ^--ionen geresorbeerd en K⁺-ionen gesecreteerd. Gevolg van deze resorptieprocessen is dat de mondvloeistof hypotoon is ten opzichte van serum.
Speekselsecretie is een neuronaal gereguleerd proces. Secretie van eiwit door acinaire cellen wordt gestimuleerd door adrenerge stimuli. Cholinerge stimuli zetten cellen aan tot secretie van water en ionen.

vorige hoofdstuk Algemene inleiding

volgende hoofdstuk Eigenschappen van klierspeeksels

Amano O, Mizobe K, Bando Y, Sakiyama K. Anatomy and histology of rodent and human major salivary glands -Overview of the Japan Salivary Gland Society-Sponsored Workshop. Acta Histochem Cytochem. 2012;45:241–50.CrossRefPubMedCentralPubMed

Ambudkar IS. Polarization of calcium signalling and fluid secretion in salivary gland cells. Curr Med Chem. 2012;19:5774–81.CrossRefPubMedCentralPubMed

Bradley PJ, Guntinas-Lichius O. Salivary gland disorders and diseases: diagnosis and management. Stuttgart: Thieme. 2011:19–26.

Burgoyne RD, Morgan A. Secretory granule exocytosis. Physiol Rev. 2003;83:581–632.PubMed

Carpenter GH. The secretion, components, and properties of saliva. Ann Rev Food Sci Technol. 2013;4:267–76.CrossRef

Culp DJ, Guivey RG, Bowen WH, Fallon MA, Pearson SK, Faustoferri R. A mouse caries model and evaluation of Aqp5-/-knockout mice. Caries Res. 2005;39:448–54.CrossRefPubMed

Dennett MR, Hand AR, Flagella M, Shull GE, Melvin JE. Severe impairment of salivation in Na⁺/K⁺/2Cl^- cotransporter (NKCC-1)-deficient mice. J Biol Chem. 2000;275:26720–6.PubMed

Homann V, Rosin-Steiner S, Stratmann T, Arnold WH, Gaengler P, Kinnen RK. Sodium-phosphate cotransporter in human salivary glands: Molecular evidence for the involvement of NPT2b in acinar phosphate secretion and ductal phosphate reabsorption. Archs Oral Biol. 2005;50:759–68.CrossRef

Huang AY, Castle AM, Hinton BT, Castle JD. Resting (basal) secretion of proteins is provided by the minor regulated and constitutive-like pathways and not granule exocytosis in parotid acinar cells. J Biol Chem. 2001;276:22296–306.CrossRefPubMed

Ishikawa Y, Iida H, Ishida H. The muscarinic acetylcholine receptor-stimulated increase in aquaporine-5 levels in the apical plasma membrane in rat parotid acinar cells is coupled with activation of nitric oxide/cGMP signal transduction. Mol Pharmacol. 2002;61:1423–34.CrossRefPubMed

Ishikawa Y, Cho G, Yuan Z, Inoue N, Nakae Y. Aquaporin-5 water channel in lipid rafts of rat parotid glands. Biochim Biophys Acta. 2006;1758:1053–60.CrossRefPubMed

Luo W, Latchney LR, Culp DJ. G protein coupling to M1 and M3 muscarinic receptors in sublingual glands. Am J Physiol Cell Physiol. 2001;280:C884–C896.PubMed

McManaman JL, Reyland ME, EC Thrower. Secretion and fluid transport mechanisms in the mammary gland: comparisons with the exocrine pancreas and the salivary gland 2006. J Mammary Gland Biol Neoplasia. 2006;11:249–68.CrossRefPubMed

Matsuo R, Garrett JR, Proctor GB, Carpenter GH. Reflex secretion of proteins into submandibular saliva in conscious rats, before and after preganglionic sympathectomy. J Physiol. 2002;527:175–84.CrossRef

Melvin JE, Arreola J, Nehrke K, Begenisich T. Ca²-activated Cl^- currents in salivary and lacrimal glands. Curr Topics Membr. 2002;53:209–30.CrossRef

Nieuw Amerongen A van. Speeksel: eigenschappen en functies. Analyse 2005;8:238–43.

Park K, Evans RL, Watson GE, Nehrke K, Richardson L, Bell SM, et al. Defective fluid secretion and NaCl absorption in the parotid glands of Na⁺/ H⁺ exchanger-deficient mice. J Biol Chem. 2001;276:27042–50.CrossRefPubMed

Roussa E. H⁺ and HCO₃ ^- transporters in human salivary ducts. An immunohistochemical study. Histochem J. 2001;33:337–44.CrossRefPubMed

Sugiya H, Mitsui Y, Michikawa H, Fujita-Yoshigaki J, Hara-Yokoyama M, Hashimoto S, et al. Ca²-regulated nitric oxide generation in rabbit parotid acinar cells. Cell Calcium. 2001;30:107–16.CrossRefPubMed

Wang C-C, Shi H, Guo K, Ng CP, Li J, Gan BQ, et al. VAMP8/Endobrevin as a general vesicular SNARE for regulated exocytosis of the exocrine system. Mol Biol Cell. 2007;18:1056–63.CrossRefPubMedCentralPubMed

Yamashina S, Tamaki H, Katsumata O. Fine structure of the exocrine cells of rat sublingual gland revealed by rapid freezing and freezing substitution method. Eur J Morphol. 2002;38:213–8.

Titel: Vorming en secretie van speeksel
Auteurs: E.C.I. Veerman
A.J.M. Ligtenberg
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Boek: Speeksel en speekselklieren
Print ISBN: 978-90-368-0386-1

Elektronisch ISBN: 978-90-368-0387-8

Copyright: 2014
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-368-0387-8_2

Bohn Stafleu van Loghum

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

Samenvatting

Log in om toegang te krijgen