Top

Gepubliceerd in:

2023 | OriginalPaper | Hoofdstuk

2. Verpleegkundige competenties voor zelfmanagementondersteuning

Auteurs : Drs. Yvonne Becqué, Dr. Susanne van Hooft, Dr. Jolanda Dwarswaard

Gepubliceerd in: Verpleegkundige ondersteuning bij zelfmanagement en eigen regie

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Samenvatting

Dit hoofdstuk opent met een bespreking van de kern van zelfmanagementondersteuning, namelijk de professionele relatie tussen verpleegkundigen en patiënten. De competenties die verpleegkundigen nodig hebben om patiënten bij hun zelfmanagement te ondersteunen, beschrijven we aan de hand van het 5A-model. In dit model wordt zelfmanagementondersteuning in een cyclisch proces van vijf stappen beschreven. Bij elke stap behandelen we specifieke interventies die je kunt gebruiken. De basishouding van de verpleegkundige bij zelfmanagementondersteuning komt daarna aan de orde. Daarna worden de uiteenlopende opvattingen verkend die verpleegkundigen over zelfmanagement hebben en wordt beschreven hoe ze zelfmanagementondersteuning beïnvloeden.

vorige hoofdstuk Ondersteunen van zelfmanagement; wat houdt dat in?

volgende hoofdstuk Communicatie: de basis van zelfmanagementondersteuning

Alleen toegankelijk voor geautoriseerde gebruikers

Allegrante, J. P., Wells, M. T., & Peterson, J. C. (2019). Interventions to support behavioral self-management of chronic diseases. Annual Review of Public Health, 40, 127–146. https://doi.org/10.1146/annurev-publhealth-040218-044008CrossRefPubMedPubMedCentral

Allen, D. (2014). The invisible work of nurses: Hospitals, organisation and healthcare. Routledge.CrossRef

Baart, A. (2001). Theorie van de presentie. Lemma.

Baart, A.J., & Grypdonck, M. (2008). Verpleegkunde en presentie: Een zoektocht in dialoog naar de betekenis van presentie voor verpleegkundige zorg. Lemma.

Bandura, A. (1991). Social cognitive theory of self-regulation. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50(2), 248–287. https://doi.org/10.1016/0749-5978(91)90022-LCrossRef

Beck, D., Been-Dahmen, J., Peeters, M., Grijpma, J. W., Van der Stege, H., Tielen, M., Van Buren, M., Weimar, W., Ista, E., Massey, E., & Van Staa, A. (2019). A Nurse-led self-management support intervention (ZENN) for kidney transplant recipients using intervention mapping: Protocol for a mixed-methods feasibility study. JMIR Research Protocols, 8(3), e11856. https://doi.org/10.2196/11856CrossRefPubMedPubMedCentral

Been-Dahmen, J. M., Dwarswaard, J., Hazes, J. M., Van Staa, A., & Ista, E. (2015). Nurses’ views on patient self-management: A qualitative study. Journal of Advanced Nursing, 71(12), 2834–2845. https://doi.org/10.1111/jan.12767CrossRefPubMed

Beroepscode V&V. (Beroepscode van Verpleegkundigen en Verzorgenden) (2015). (CGMV vakorganisatie voor christenen, CNV Zorg & Welzijn, FNV Zorg & Welzijn, HCF, NU’91, RMU Sector Gezondheidszorg, Welzijn ‘Het Richtsnoer’, V&VN). Nationale Beroepscode van Verpleegkundigen en Verzorgenden. Leidraad voor je handelen als professional. Geraadpleegd op: https://www.venvn.nl/afdelingen/verzorgenden/nieuws/nationale-beroepscode-voor-v-v

Bohlmeijer, E., Mies, L., & Westerhof, G. (2012). Betekenis van levensverhalen. Springer Media.

Deane, W. H., & Fain, J. A. (2016). Incorporating Peplau’s theory of interpersonal relations to promote holistic communication between older adults and nursing students. Journal of Holistic Nursing: Official Journal of the American Holistic Nurses’ Association, 34(1), 35–43. https://doi.org/10.1177/0898010115577975

Dierckx de Casterlé, B. (2015). Realising skilled companionship in nursing: A utopian idea or difficult challenge? Journal of Clinical Nursing, 24(21–22), 3327–3335. https://doi.org/10.1111/jocn.12920CrossRefPubMed

Donesky, D., Nguyen, H. Q., Paul, S. M., & Carrieri-Kohlman, V. (2014). The affective dimension of dyspnea improves in a dyspnea self-management program with exercise training. Journal of Pain and Symptom Management, 47(4), 757–771. https://doi.org/10.1016/j.jpainsymman.2013.05.019CrossRefPubMed

Duprez, V., Van Hooft, S. M., Dwarswaard, J., Van Staa, A., Van Hecke, A., & Strating, M. M. (2016). The development and psychometric validation of the self-efficacy and performance in self-management support (SEPSS) Instrument. Journal of Advanced Nursing, 72(6), 1381–1395. https://doi.org/10.1111/jan.12918CrossRefPubMed

Dwarswaard, J., Bakker, E. J., Van Staa, A., & Boeije, H. R. (2016). Self-management support from the perspective of patients with a chronic condition: A thematic synthesis of qualitative studies. Health Expectations: An International Journal of Public Participation in Health Care and Health Policy, 19(2), 194–208. https://doi.org/10.1111/hex.12346CrossRefPubMed

Elwyn, G., Edwards, A., & Thompson, R. (Eds.). (2016). Shared decision-making in health care: Achieving evidence-based patient choice. Third Edition. Oxford University Press.

Faber, M., Harmsen, M., Van der Burg, S., & Van der Weijden, T. (2013). Gezamenlijke besluitvorming en zelfmanagement. Een literatuuronderzoek naar de effectiviteit en naar voorwaarden voor succes. IQ Healthcare UMC St Radboud. Geraadpleegd op: https://docplayer.nl/4252657-Gezamenlijke-besluitvorming-zelfmanagement.html

Glasgow, R. E., Davis, C. L., Funnell, M. M., & Beck, A. (2003). Implementing practical interventions to support chronic illness self-management. Joint Commission Journal on Quality and Safety, 29(11), 563–574. https://doi.org/10.1016/s1549-3741(03)29067-5CrossRefPubMed

Gollwitzer, P. M., & Sheeran, P. (2006). Implementation intentions and goal achievement: A meta-analysis of effects and processes. Advances in Experimental Social Psychology, 38, 69–119.CrossRef

Groenenboom-Jongenotter, N., & Van Hooft, S.M. (2022). Zo aan de slag met zelfmanagement. Inspiratievragen om zelfmanagement in de praktijk te bespreken. Hogeschool Rotterdam. Geraadpleegd op: https://www.hogeschoolrotterdam.nl/onderzoek/projecten-en-publicaties/zorginnovatie/zelfmanagement-en-participatie/Smile/

Gudgeon, M., Wilkinson, A., & Hale, L. (2022). Healthcare professional students’ perceptions of supporting patient self-management: A mixed method study. Advance online publication. https://doi.org/10.1177/17423953211073367CrossRef

Haahr, A., Norlyk, A., Martinsen, B., & Dreyer, P. (2020). Nurses experiences of ethical dilemmas: A review. Nursing Ethics, 27(1), 258–272. https://doi.org/10.1177/0969733019832941CrossRefPubMed

Ha Dinh, T. T., Bonner, A., Clark, R., Ramsbotham, J., & Hines, S. (2016). The effectiveness of the teach-back method on adherence and self-management in health education for people with chronic disease: a systematic review. JBI Database of Systematic Reviews and Implementation Reports, 14(1), 210–247. https://doi.org/10.11124/jbisrir-2016-2296

Harris, E., Barker, C., Burton, K., Lucock, M., & Astin, F. (2020). Self-management support activities in primary care: A qualitative study to compare provision across common health problems. Patient Education and Counseling, S0738–3991(20), 30354–30362. https://doi.org/10.1016/j.pec.2020.07.003CrossRef

Holm, A. L., & Severinsson, E. (2014). Reflections on the ethical dilemmas involved in promoting self-management. Nursing Ethics, 21(4), 402–413. https://doi.org/10.1177/0969733013500806CrossRefPubMedPubMedCentral

Jongerden, I. P., Slev, V. N., Van Hooft, S. M., Pasman, H. R., Verdonck-de Leeuw, I. M., de Veer, A. J. E., Van Uden-Kraan, C. F., & Francke, A. L. (2019). Self-management support in patients with incurable cancer: How confident are nurses? Oncology Nursing Forum, 46(1), 104–112. https://doi.org/10.1188/19.ONF.104-112CrossRefPubMed

Kappert, J., & De Hoop, I. (2019). Beroepsprofiel verpleegkundig specialist. Geraadpleegd op www.venvnvs.nl

Kendall, E., Ehrlich, C., Sunderland, N., Muenchberger, H., & Rushton, C. (2011). Self-managing versus self-management: Reinvigorating the socio-political dimensions of self-management. Chronic Illness, 7(1), 87–98. https://doi.org/10.1177/1742395310380281CrossRefPubMed

Kripalani, S., Bengtzen, R., Henderson, L. E., & Jacobson, T. A. (2008). Clinical research in low-literacy populations: Using teach-back to assess comprehension of informed consent and privacy information. IRB: Ethics & Human Research, 30(2), 13–19. http://www.jstor.org/stable/30033265

Lavender, E. C., Anderson, A. M., Dusabe-Richards, E., Antcliff, D., Kingsbury, S. R., Conaghan, P. G., & McHugh, G. A. (2022). Understanding peer mentorship in supporting self-management of hip and knee osteoarthritis: A qualitative study of mentees’ perspectives. Musculoskeletal Care, 20(1), 180–191. https://doi.org/10.1002/msc.1580CrossRefPubMed

Miller, W. R., & Rollnick, S. (2013). Motiverende Gespreksvoering. Mensen helpen veranderen. Ekklesia.

Otter, C. E. M., Smit, J., Hagedoorn, E. I., Keers, J. C., De Man-Van Ginkel, J. M., & Schoonhoven, L. (2021). Nurses’ perceptions of self-management and self-management support of older patients during hospitalization. Geriatric Nursing (New York, N.Y.), 42(1), 159–166. https://doi.org/10.1016/j.gerinurse.2020.06.013

Pool, A., Mostert, H., & Schumacher, J. (2003). De kunst van het afstemmen. Belevingsgerichte zorg: Theorie en praktijk van een nieuw zorgconcept. NIZW.

Pool, A. & Keesom, J. (2012). De ziekte de baas blijven. Boom Lemma.

Pratt, H., Moroney, T., & Middleton, R. (2021). The influence of engaging authentically on nurse-patient relationships: A scoping review. Nursing Inquiry, 28(2), e12388. https://doi.org/10.1111/nin.12388CrossRefPubMed

Ratner, H., George, E., & Iveson, C. (2012). Solution focused brief therapy: 100 key points and techniques (Vol. 100). Routledge.

Sadler, E., Wolfe, C. D., & McKevitt, C. (2014). Lay and health care professional understandings of self-management: A systematic review and narrative synthesis. SAGE Open Medicine, 2, 2050312114544493. https://doi.org/10.1177/2050312114544493CrossRefPubMedPubMedCentral

Schreurs, K. M., Colland, V. T., Kuijer, R. G., De Ridder, D. T., & Van Elderen, T. (2003). Development, content, and process evaluation of a short self-management intervention in patients with chronic diseases requiring self-care behaviours. Patient Education and Counseling, 51(2), 133–141. https://doi.org/10.1016/s0738-3991(02)00197-0CrossRefPubMed

Schuurmans, M., Lambregts, J., Projectgroep V&V 2020, & Grotendorst, A. (2012). Verpleegkundigen & Verzorgenden 2020. Deel 3 Beroepsprofiel verpleegkundige. In J. Lambregts & A. Grotendorst (Red.), Leren van de toekomst. Verpleegkundigen en verzorgenden 2020 (pag. 107–145). Bohn Stafleu van Loghum.

Schulman-Green, D., Feder, S. L., Dionne-Odom, J. N., Batten, J., En Long, V. J., Harris, Y., Wilpers, A., Wong, T., & Whittemore, R. (2021). Family caregiver support of patient self-management during chronic, life-limiting illness: A qualitative metasynthesis. Journal of Family Nursing, 27(1), 55–72. https://doi.org/10.1177/1074840720977180CrossRefPubMed

Summer Meranius, M., Holmström, I. K., Håkansson, J., Breitholtz, A., Moniri, F., Skogevall, S., Skoglund, K., & Rasoal, D. (2020). Paradoxes of person-centred care: A discussion paper. Nursing Open, 7(5), 1321–1329. https://doi.org/10.1002/nop2.520CrossRefPubMedPubMedCentral

Ter Maten-Speksnijder, A. J., Dwarswaard, J., Meurs, P. L., & Van Staa, A. (2016). Rhetoric or reality? What nurse practitioners do to provide self-management support in outpatient clinics: An ethnographic study. Journal of Clinical Nursing, 25(21–22), 3219–3228. https://doi.org/10.1111/jocn.13345CrossRefPubMed

Tharani, A., Van Hecke, A., Ali, T. S., & Duprez, V. (2021). Factors influencing nurses’ provision of self-management support for patients with chronic illnesses: A systematic mixed studies review. International Journal of Nursing Studies, 120, 103983. https://doi.org/10.1016/j.ijnurstu.2021.103983CrossRefPubMed

Thompson, D. M., Booth, L., Moore, D., & Mathers, J. (2022). Peer support for people with chronic conditions: A systematic review of reviews. BMC Health Services Research, 22(1), 427. https://doi.org/10.1186/s12913-022-07816-7CrossRefPubMedPubMedCentral

Tsay, S. L., Lee, Y. C., & Lee, Y. C. (2005). Effects of an adaptation training programme for patients with end-stage renal disease. Journal of Advanced Nursing, 50(1), 39–46. https://doi.org/10.1111/j.1365-2648.2004.03347.xCrossRefPubMed

Van Belle, E., Giesen, J., Conroy, T., Van Mierlo, M., Vermeulen, H., Huisman-De Waal, G., & Heinen, M. (2020). Exploring person-centred fundamental nursing care in hospital wards: A multi-site ethnography. Journal of Clinical Nursing, 29(11–12), 1933–1944. https://doi.org/10.1111/jocn.15024CrossRefPubMed

Van der Cingel, M. (2022). Compassion, the Core Value in Person-centred Care. Cambridge Scholars Publishing.

Van Hecke, A., Grypdonck, M., Beele, H., De Bacquer, D., & Defloor, T. (2009). How evidence-based is venous leg ulcer care? A survey in community settings. Journal of Advanced Nursing, 65(2), 337–347. https://doi.org/10.1111/j.1365-2648.2008.04871.xCrossRefPubMed

Van Hooft, S., Dwarswaard, J., & Van Staa, A. L. (2015a). Ondersteunen van zelfmanagement. Wat vraagt dit van verpleegkundigen? Nederlands Tijdschrift voor Evidence Based Practice, 13(1), 17–20.

Van Hooft, S. M., Dwarswaard, J., Jedeloo, S., Bal, R., & Van Staa, A. (2015b). Four perspectives on self-management support by nurses for people with chronic conditions: A Q-methodological study. International Journal of Nursing Studies, 52(1), 157–166. https://doi.org/10.1016/j.ijnurstu.2014.07.004CrossRefPubMed

Van Hooft, S. M., Dwarswaard, J., Bal, R., Strating, M. M., & Van Staa, A. (2016). What factors influence nurses’ behavior in supporting patient self-management? An explorative questionnaire study. International Journal of Nursing Studies, 63, 65–72. https://doi.org/10.1016/j.ijnurstu.2016.08.017CrossRefPubMed

Van Hooft, S. M., Becqué, Y. N., Dwarswaard, J., Van Staa, A., & Bal, R. (2018). Teaching self-management support in Dutch Bachelor of Nursing education: A mixed methods study of the curriculum. Nurse Education Today, 68, 146–152. https://doi.org/10.1016/j.nedt.2018.06.005CrossRefPubMed

Van Hooft, S., Been-Dahmen, J., Becqué, Y., Witkamp, E., & Van Staa, A. (2020). Gesprekshulpmiddel voor beter zelfmanagement. TVZ-Verpleegkunde in Praktijk En Wetenschap, 130(3), 40–43.CrossRef

Van Staa, A.L., Beck, D., Been-Dahmen, J., & Massey, E.K. (2017). Ondersteuning bij zelfmanagement: Een nieuwe verpleegkundige interventie. Dé Verpleegkundig Specialist (maart), 8–14.

Vilans. (2016). Slim Zorgen: Maak verstandige keuzes in de langdurige zorg! Geraadpleegd op: https://www.zorgvoorbeter.nl/verbeteren-ouderenzorg/over-slim-zorgen

Whitlock, E. P., Orleans, C. T., Pender, N., & Allan, J. (2002). Evaluating primary care behavioral counseling interventions: An evidence-based approach. American Journal of Preventive Medicine, 22(4), 267–284. https://doi.org/10.1016/s0749-3797(02)00415-4CrossRefPubMed

Titel: Verpleegkundige competenties voor zelfmanagementondersteuning
Auteurs: Drs. Yvonne Becqué
Dr. Susanne van Hooft
Dr. Jolanda Dwarswaard
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Boek: Verpleegkundige ondersteuning bij zelfmanagement en eigen regie
Print ISBN: 978-90-368-2918-2

Elektronisch ISBN: 978-90-368-2919-9

Copyright: 2023
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-368-2919-9_2

Bohn Stafleu van Loghum

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

Samenvatting

Log in om toegang te krijgen