Top

2018 | hbo | Boek

hoofdstuk lezen eerste hoofdstuk lezen

Snel succes met ROM

Een leidraad voor professionals in de GGZ

Auteurs: Suzan Oudejans, Masha Spits

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Over dit boek

Dit boek helpt professionals om Routine Outcome Monitoring (ROM) op een effectieve manier in te zetten. Het laat zien hoe je met behulp van ROM tot betere én kortere behandelingen komt, iets waar elke cliënt recht op heeft.

Snel succes met ROM biedt heldere nationale en internationale praktijkvoorbeelden, wetenschappelijke onderbouwing en handreikingen in toegankelijke taal. Voor wie meteen aan de slag wil bevat het boek een gespreksleidraad voor het introduceren en terugkoppelen van behandeluitkomsten met behulp van motiverende gespreksvoering.

Snel succes met ROM bestaat uit elf hoofdstukken. De eerste hoofdstukken onderbouwen de inzet van ROM bij psychiatrische en psychologische behandelingen, waarna de volgende ingaan op de praktische gevolgen voor de behandelpraktijk, zoals vragenlijsten, beschikbare software en verplichtingen en vrijheden. Belangrijke leidraad is het gesprek met de cliënt over ROM: wat draagt het bij aan de behandeling, hoe ga je om met weerstand en hoe maak je getallen begrijpelijk voor de leefwereld van cliënten? Het boek wordt afgesloten met een gespreksleidraad voor het introduceren en terugkoppelen van ROM-resultaten aan de cliënt op basis van motiverende gespreksvoering waarmee professionals meteen aan de slag kunnen.

Daarmee is Snel succes met ROM het handboek voor professionals die cliënten behandelen in de GGZ. Tegelijkertijd kunnen ook managers, onderzoekers en projectleiders profiteren van de informatie en handreikingen uit dit boek.

Inhoudsopgave

Voorwerk

1. Waar is ROM goed voor?

Samenvatting

Hulpverleners willen hun cliënten beter maken. Dat lukt gelukkig vaak. Maar als het niet dreigt te lukken, wil je daar als hulpverlener goed op kunnen reageren. Het blijkt niet gemakkelijk om cliënten die niet goed reageren op de behandeling te herkennen. Het routinematig meten van uitkomsten kan daarbij helpen. Tenminste, als je de uitkomsten ook bespreekt met de cliënt. In een notendop is dat Routine Outcome Monitoring (ROM), en die leidt niet alleen tot een betere herkenning van cliënten die niet reageren op de behandeling, maar draagt ook bij aan transparantie over de zorg en het versterken van de autonomie van de cliënt, én helpt bij gedeelde besluitvorming. Samen zorgt dat voor effectieve behandelingen.

Suzan Oudejans, Masha Spits

2. Uitkomsten bepalen

Samenvatting

Dat het meten van uitkomsten belangrijk is, is nu wel duidelijk. Maar welke uitkomsten je nu het best kunt vaststellen bij wie, en hoe je dat het best kunt doen, is minder afgebakend. Zo betreffen uitkomsten niet alleen de klachten van de cliënt, maar ook diens functioneren en kwaliteit van leven. Ook speelt herstel een rol, dat bestaat uit klinisch, persoonlijk, functioneel en maatschappelijk herstel. Veelal worden uitkomsten vastgesteld middels zelfrapportage; de cliënt geeft daarin zélf aan hoe het met hem of haar gaat. Maar dat is niet altijd mogelijk of wenselijk. En wanneer is iemand eigenlijk verbeterd? Hoe kunnen we dat zien aankomen?

Suzan Oudejans, Masha Spits

3. Gepast gebruik van de ggz

Samenvatting

Iedereen wil waar voor zijn geld. Maar wat betekent dat nou eigenlijk in de geestelijke gezondheidszorg? Wanneer staan de opbrengsten in de juiste verhouding tot de kosten? Het is nog niet eenvoudig om in kaart te brengen wat de kosten precies zijn, laat staan het eens te worden over wat de opbrengsten zijn. Wel is het, gezien de stijgende kosten in de zorg, van belang. Value-Based Health Care is gericht op het vermeerderen van de waarde van de zorg, door de kwaliteit te verhogen en de kosten te verlagen. Daarvoor is het wel nodig om over beide iets te weten. Dat lijkt nog niet zo makkelijk. Want welke uitkomst hanteer je en wanneer moet je stoppen met behandelen?

Suzan Oudejans, Masha Spits

4. Leren van ROM

Samenvatting

Routine Outcome Monitoring is het meten en terugkoppelen van individuele uitkomsten naar de cliënt. Routine Outcome Management is het meten en terugkoppelen van geaggregeerde uitkomsten van groepen cliënten. Dat laatste is niet alleen voor de financier of het management van belang, zoals vaak wordt gedacht, het is ook relevant voor de hulpverlener en diens cliënt. Zo is het bijvoorbeeld mogelijk om op basis van gegevens op groepsniveau (bijvoorbeeld teams of je eigen cliëntenlast) te leren. Dat leren gaat alleen niet zomaar: er is een aantal fasen waar je zelf of je team doorheen moet om echt aan de slag te gaan met uitkomsten. Maar dan heb je wel informatie waar je cliënt wat aan heeft, namelijk prognoses en verwachtingen over het beloop van het te verwachten hersteltraject. Dit vergelijken van gegevens tussen organisaties of tussen teams heet benchmarken.

Suzan Oudejans, Masha Spits

5. Verplichtingen en vrijheden

Samenvatting

Aan ROM en benchmarken kleeft helaas een gevoel van ‘moeten’. Het is niet altijd even duidelijk wat nu eigenlijk moet en wat nu mag. Dat er voor een bepaald percentage van je cliënten begin- en eindmetingen aangeleverd dienen te worden, uitgevoerd met bepaalde instrumenten en onder bepaalde voorwaarden is inderdaad noodzakelijk om de volledige behandeling vergoed te krijgen. Met die gegevens kunnen aanbieders landelijk worden vergeleken en de uitvoerder daarvan is Stichting Benchmark GGZ. Deze Stichting stelt de geanonimiseerde en geaggregeerde gegevens beschikbaar aan de organisaties en verzekeraars. Maar je bent er vrij in hoe je verder het meten en terugkoppelen van uitkomsten vormgeeft. Door te weten wat verplicht is en waar meer vrijheid in zit, kun je je zorgverlening zo inrichten dat het goed past bij je cliënten en jezelf. Zo kun je keuzes maken over welke instrumenten je gebruikt en hoe vaak je deze afneemt.

Suzan Oudejans, Masha Spits

6. Meetinstrumenten

Samenvatting

ROM is geen instrument, maar een methodiek: ‘de ROM’ bestaat dan ook niet. Binnen de methodiek worden wél instrumenten gebruikt. Welke instrumenten kunnen dat zijn? Sommige worden – in het kader van benchmarking – voorgeschreven voor de begin- en eindmeting. Er zijn generieke instrumenten – die algemene klachten meten – en diagnosespecifieke. Die zijn expliciet bedoeld om uitkomsten te meten bij cliënten met bepaalde diagnoses. Welk instrument je zou moeten gebruiken heeft te maken met het doel waarvoor je de uitkomsten wilt gebruiken. Is dat de ernst van de klachten, wil je een meer algemeen beeld, en wil je de uitkomsten (ook) gebruiken voor benchmarking? En wat kun je allemaal met die generieke instrumenten? Dit hoofdstuk geeft een handreiking.

Suzan Oudejans, Masha Spits

7. Meetinstrumenten afnemen

Samenvatting

De keuze voor een meetinstrument is gemaakt, maar hoe moet je dit nu afnemen? En hoe krijg je de uitkomsten goed boven tafel, zodat ze teruggekoppeld kunnen worden aan de cliënt? Sommige meetinstrumenten dient de cliënt zelf in te vullen, andere zijn beoordelingsinstrumenten. Bij beoordelingsinstrumenten is er vaak een training nodig om ze goed en betrouwbaar te kunnen afnemen. Tegenwoordig zijn er verschillende softwareleveranciers die helpen met het afnemen van meetinstrumenten én zorgen voor een mooie weergave van de uitkomsten. Maar het is natuurlijk ook mogelijk om meetinstrumenten op papier af te nemen. Voor het weergeven van uitkomsten op geaggregeerd niveau zetten instellingen vaak zelf datawarehouses op.

Suzan Oudejans, Masha Spits

8. Randvoorwaarden

Samenvatting

Het meetinstrument is gekozen, de software staat klaar, maar wat moet je verder nog weten of kunnen om aan de slag te gaan? Het is handig om aanvullende kennis te hebben, zoals hoe het zit met de privacy en wat er gebeurt met de gegevens. En hoe kun je de uitkomsten het best terugkoppelen? Een goede introductie, de juiste gespreksvaardigheden, vertrouwdheid met kwantitatieve gegevens en overleg met collega’s kunnen daarbij helpen.

Suzan Oudejans, Masha Spits

9. Benchmarken

Samenvatting

Het vergelijken van geaggregeerde uitkomsten met anderen – benchmarking – is al meerdere keren aan de orde gesteld. Het verdient een eigen hoofdstuk, omdat het echt een andere, en wederzijds aanvullende, activiteit is. Benchmarken is niet alleen iets voor beleidsmakers of het management, elke hulpverlener die goed of beter wil worden in het vak, zou moeten weten wat benchmarking is, hoe je ervan profiteert, en belangrijker: hoe je cliënten er uiteindelijk van profiteren. Wat is benchmarken nu precies en wanneer zijn uitkomsten eigenlijk goed te vergelijken? Hoe zit het met de representativiteit en validiteit? Er is veel kritiek op het benchmarken zoals dat nu in Nederland geregeld is; er worden verschillende acties ondernomen om veranderingen aan te brengen. Waarop is die kritiek precies gericht?

Suzan Oudejans, Masha Spits

10. Leren van uitkomsten

Samenvatting

Zoals in het vorige hoofdstuk beschreven is, zijn er nog wat hobbels te nemen voordat een valide vergelijking van gegevens tussen aanbieders mogelijk is. Maar dat betekent niet dat het niet mogelijk is om te leren van benchmarkuitkomsten. Zo kunnen uitkomsten aanknopingspunten bieden voor nader onderzoek en verdiepende analyses. Ze dienen in zoverre als signaal van wat er mogelijk speelt. Informatie uit benchmarkuitkomsten kan leiden tot gerichte vraagstellingen en doelgericht onderzoek om te leren van deze gegevens. Daarbij moet er wel op worden gelet dat ook de uitkomsten daarvan mooi en handzaam teruggekoppeld worden. Dan volgt het moment om in actie te komen. Verandering is alleen nog niet zo eenvoudig. En, zoals we eerder hebben gezien, dat lukt ook niet op basis van uitkomsten alleen. Gelukkig zijn er al vele mooie voorbeeldinitiatieven in de zorg, die op basis van uitkomsten verbeteringen hebben doorgevoerd in de organisatie.

Suzan Oudejans, Masha Spits

11. Uitkomsten terugkoppelen met motiverende gespreksvoering

Samenvatting

Hoe kun je uitkomsten het best terugkoppelen? Een methodiek die hier bij uitstek geschikt voor is, is motiverende gespreksvoering (MGV). MGV blijkt effectief in het bewerkstelligen van gedragsverandering. Maar wat houdt MGV nu precies in en hoe kan zij helpen om uitkomsten terug te koppelen? Dit hoofdstuk gaat daarop in en legt aan de hand van veel voorbeelden uit hoe terugkoppeling met MGV direct toe te passen is in de dagelijkse praktijk. Terugkoppeling van uitkomsten met MGV heeft als bijkomend voordeel dat zij kan helpen om de motivatie voor verandering te vergroten.

Maarten Merkx, Ellis Baron

Nawerk

Titel: Snel succes met ROM
Auteurs: Suzan Oudejans
Masha Spits
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Elektronisch ISBN: 978-90-368-1726-4
Print ISBN: 978-90-368-1725-7
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-368-1726-4