Gepubliceerd in:
2016 | OriginalPaper | Hoofdstuk
4. Primaire preventie
Auteurs : J. Brug, H.A. Smit, A. Burdorf
Gepubliceerd in: Volksgezondheid en gezondheidszorg
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Samenvatting
Primaire preventie: het voorkómen van nieuwe gevallen van een ziekte en dus het wegnemen of verminderen van de oorzaken daarvan (zie paragraaf 4.2.1).
Tertiaire preventie: het voorkómen of beperken van de gevolgen van een reeds gediagnosticeerde aandoening (zie paragraaf 4.2.1).
Collectieve preventie: een gestructureerde aanpak die gericht is op de totale bevolking of grote deelpopulaties daaruit, bijvoorbeeld het Rijksvaccinatieprogramma, een landelijke voorlichtingscampagne die zich richt op het eten van twee stuks fruit, het bevolkingsonderzoek voor de vroege opsporing van borstkanker (zie paragraaf 4.2.2).
Opportunistische preventie: preventie die wordt toegepast wanneer zich daarvoor een goede gelegenheid voordoet, bijvoorbeeld een leefstijladvies door een huisarts aan een patiënt bij wie beginnend overgewicht is geconstateerd (zie paragraaf 4.2.2).
Preventieparadox: een preventieve interventie die grote volksgezondheidswinst kan opleveren, heeft voor ieder afzonderlijk individu vaak weinig voordeel, vanwege het lage relatief risico (zie paragraaf 4.2.2).
Gezondheidsbevordering: bevorderen gezond gedrag (zie paragraaf 4.2.3).
Gezondheidsbescherming: beschermen hele bevolking of grote groepen tegen blootstelling aan risicofactoren (zie paragraaf 4.2.3).
Drie strategieën voor preventieve interventies (zie paragraaf 4.2.4):
-
(persuasieve) communicatie;
-
het creëren van voorzieningen die preventief gedrag mogelijk en gemakkelijk maken (faciliteren);
-
wet- en regelgeving.
Planmatige aanpak verloopt vaak via de volgende stappen (zie paragraaf 4.2.5):
Gezondheidsbevordering: gaat verder dan gezondheidsvoorlichting. Combinatie van voorlichting en omgevingsverandering (zie paragraaf 4.3.1).
Determinanten van (on)gezond gedrag: persoonlijke determinanten (biologisch en psychologisch) en omgevingsdeterminanten (fysieke, sociaal-culturele, economische en politieke omgeving) (zie paragraaf 4.3.1).
Gedragsverandering gaat in fasen: ongemotiveerd, gemotiveerd, actie, gedragsbehoud (zie paragraaf 4.3.1).
Belangrijkste leefstijlthema’s in gezondheidsbevordering (zie paragraaf 4.3.2):
Gezondheidsbescherming: bescherming van de (fysieke, chemische en biologische) omgeving (zie paragraaf 4.4.1).
Methoden gezondheidsbescherming (zie paragraaf 4.4.1):
Gezondheidsbescherming op verschillende vlakken (zie paragraaf 4.4.2):
Preventie infectieziekten (zie paragraaf 4.5.1):
Intersectoraal gezondheidsbeleid: inspanningen van verschillende departementen binnen nationale, regionale en lokale overheden, de gezondheidszorg, het bedrijfsleven, de massamedia en consumentenorganisaties, zowel op het gebied van de gezondheidsbevordering als de gezondheidsbescherming (zie paragraaf 4.6.1).
Methoden intersectorale samenwerking in drie fasen (zie paragraaf 4.6.1):
Preventie zou een prominentere plaats in het volksgezondheidbeleid moeten krijgen (zie paragraaf 4.7).