Skip to main content
Mijn bibliotheek
Shop
Nieuws Boeken Tijdschriften Toetsvragen Web-tv Video Audio
Tips voor Mijn BSL
Inloggen
Top
Gepubliceerd in:
hoofdstuk lezen eerste hoofdstuk lezen

2022 | OriginalPaper | Hoofdstuk

17. Pijn op de borst

Auteurs : drs. Dirkje Snijders, prof. dr. Angela Maas

Gepubliceerd in: Gendersensitieve huisartsgeneeskunde

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Log in om toegang te krijgen
share
DELEN

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

  • Optie A:
    Klik op de rechtermuisknop op de link en selecteer de optie “linkadres kopiëren”
  • Optie B:
    Deel de link per e-mail
    Link delen
publish
Publiceer nu

Samenvatting

In de spreekkamer bij de huisarts heeft de klacht pijn op de borst bij ongeveer 15 % van de patiënten een cardiale oorzaak. Vrouwen presenteren zich vaker dan mannen met symptomen en tekenen die wijzen op myocardiale ischemie zonder obstructief coronarialijden (INOCA en MINOCA). Pijn op de borst is het meest voorkomende symptoom van ischemische hartziekte, zowel bij mannen als bij vrouwen, maar komt bij vrouwen minder vaak voor. De bijkomende symptomen zoals de uitstraling en de vegetatieve symptomen verschillen tussen mannen en vrouwen. Ook in de risicofactoren is er verschil. De traditionele risicofactoren zoals hypertensie en roken zijn voor mannen en vrouwen gelijk, maar de impact van deze risicofactoren is bij vrouwen groter. Daarnaast hebben vrouwen ook vrouwspecifieke risicofactoren zoals een doorgemaakte pre-eclampsie. In de keuze van aanvullend onderzoek moet rekening gehouden worden met de grotere kans op ischemie zonder obstructie, die meer bij vrouwen voorkomt.
vorige hoofdstuk Dyspnoe
volgende hoofdstuk Migraine
Literatuur
1.
Hoorweg BB, Willemsen RT, Cleef LE, Boogaerts T, Buntinx F, Glatz JF, et al. Frequency of chest pain in primary care, diagnostic tests performed and final diagnoses. Heart. 2017;103(21):1727–32.CrossRef
2.
Wilkins E, Wilson L, Wickramasinghe K, Bhatnagar P, Leal J, Luengo-Fernandez R, et al. European cardiovascular disease statistics 2017. Brussel: European Heart Network; 2017.
3.
Maas AHEM, Lagro-Janssen ALM, De Boer MJ. Acuut coronair syndroom bij vrouwen onder de 60 jaar. Ned Tijdschr Geneeskd. 2011;155:A3925.PubMed
4.
Young L, Cho L. Unique cardiovascular risk factors in women. Heart. 2019;105(21):1656–60.CrossRef
5.
Maas AHEM, Lagro-Janssen ALM. Handboek gynaecardiologie. Vrouwspecifieke cardiologie in de praktijk. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. 2011.
6.
Mehta LS, Beckie TM, DeVon HA, Grines CL, Krumholz HM, Johnson MN, et al. Acute myocardial infarction in women: A scientific statement from the American heart association. Circulation. 2016;133(9):916–47.CrossRef
7.
8.
Jespersen L, Hvelplund A, Abildstrom SZ, Pedersen F, Galatius S, Madsen JK, et al. Stable angina pectoris with no obstructive coronary artery disease is associated with increased risks of major adverse cardiovascular events. Eur Heart J. 2012;33(6):734–44.CrossRef
9.
Kunadian V, Chieffo A, Camici PG, Berry C, Escaned J, Maas A, et al. An EAPCI expert consensus document on ischaemia with non-obstructive coronary arteries in collaboration with European society of cardiology working group on coronary pathophysiology & microcirculation endorsed by coronary vasomotor disorders international study group. EuroIntervention. 2021;16(13):1049–69.
10.
Knuuti J, Wijns W, Saraste A, Capodanno D, Barbato E, Funck-Brentano C, et al. 2019 ESC guidelines for the diagnosis and management of chronic coronary syndromes. Eur Heart J. 2020;41(3):407–77.CrossRef
11.
Rutten F, Bakx C, Bruins Slot M, Van Casteren B, Derks C, Rambharose R, et al. NHG-standaard Acuut Coronair Syndroom. 2012.
12.
Thygesen K, Alpert JS, Jaffe AS, Chaitman BR, Bax JJ, Morrow DA, et al. Fourth universal definition of myocardial infarction (2018). Circulation. 2018;138(20):e618–51.CrossRef
13.
Van Oosterhout REM, De Boer AR, Maas A, Rutten FH, Bots ML, Peters SAE. Sex differences in symptom presentation in acute coronary syndromes: a systematic review and meta-analysis. J Am Heart Assoc. 2020;9(9):e014733.
14.
Van der Meer MG, Appelman Y, Rutten KHG, Van der Graaf Y, Nathoe HM, Doevendans PA, et al. Are there gender disparities in symptom presentation or triage of patients with chest discomfort at primary care out-of-hours services? An observational study. BMJ Open. 2019;9(11):e031613.
15.
Coventry LL, Finn J, Bremner AP. Sex differences in symptom presentation in acute myocardial infarction: a systematic review and meta-analysis. Heart Lung. 2011;40(6):477–91.CrossRef
16.
Mehilli J, Presbitero P. Coronary artery disease and acute coronary syndrome in women. Heart. 2020;106(7):487–92.CrossRef
17.
Champney KP, Frederick PD, Bueno H, Parashar S, Foody J, Merz CN, et al. The joint contribution of sex, age and type of myocardial infarction on hospital mortality following acute myocardial infarction. Heart. 2009;95(11):895–9.CrossRef
18.
Snijders D, Lagro-Janssen ALM. Hartinfarct bij vrouwen, een diagnose met vertraging. Huisarts Wet. 2021;2020:64.
19.
Smaardijk VR, Mommersteeg PMC, Kop WJ, Adlam D, Maas A. Psychological and clinical characteristics of female patients with spontaneous coronary artery dissection. Neth Heart J. 2020;28(9):485–91.CrossRef
20.
Janssens HJEM LD, Schaafstra A, Shackleton DP, Van der Helm-Van Mil AHM, Van der Spruit R, Van Peet PG, Wiersma, Tj, Woutersen-Koch H. NHG-standaard Artritis. 2017.
21.
Konst RE, Meeder JG, Wittekoek ME, Maas A, Appelman Y, Piek JJ, et al. Ischaemia with no obstructive coronary arteries. Neth Heart J. 2020;28(Suppl 1):66–72.CrossRef
22.
Roffi M, Patrono C, Collet JP, Mueller C, Valgimigli M, Andreotti F, et al. 2015 ESC guidelines for the management of acute coronary syndromes in patients presenting without persistent ST-segment elevation. Rev Esp Cardiol (Engl Ed). 2015;68(12):1125.CrossRef
23.
Rutten FHBJ, Bruins Slot MHE, Van Casteren BCAM, Derks CJT, Rambharose VRBJ, Wiersma TJ, Mensink PAJS, Bouma M. NHG-standaard Acuut coronair syndroom (eerste herziening). Huisarts en Wetenschap. 2012;55(12):564–70.
24.
Canto JG, Rogers WJ, Goldberg RJ, Peterson ED, Wenger NK, Vaccarino V, et al. Association of age and sex with myocardial infarction symptom presentation and in-hospital mortality. JAMA. 2012;307(8):813–22.CrossRef
25.
Maas AHEM, Lagro-Janssen ALM. Vrouwen en hart-en vaatziekten: de overgang. In: Verheugt FWA, Bakx JC, Deckers JW, redactie. Cardiologie, serie praktische huisartsgeneeskunde. 2013. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
26.
Bouma M, De Grooth G, De Vries H, Loogman M, Rutten F, Van Casteren B, et al. NHG-standaard stabiele angina pectoris. 2019.
27.
Collet JP, Thiele H, Barbato E, Barthelemy O, Bauersachs J, Bhatt DL, et al. ESC guidelines for the management of acute coronary syndromes in patients presenting without persistent ST-segment elevation. Eur Heart J. 2021;42(14):1289–1367.
28.
Sulaica EM, Asias-Dinh BD, Wanat MA, Birtcher KK. Is there still a role for aspirin in primary prevention in women in 2020? Curr Atheroscler Rep. 2020;22(8):34.CrossRef
29.
Adlam D, Alfonso F, Maas A, Vrints C, Writing C. European society of cardiology, acute cardiovascular care association, SCAD study group: a position paper on spontaneous coronary artery dissection. Eur Heart J. 2018;39(36):3353–68.CrossRef
Metagegevens
Titel
Pijn op de borst
Auteurs
drs. Dirkje Snijders
prof. dr. Angela Maas
Copyright
2022
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Boek
Gendersensitieve huisartsgeneeskunde

Print ISBN: 978-90-368-2706-5

Elektronisch ISBN: 978-90-368-2707-2

Copyright: 2022

DOI
https://doi.org/10.1007/978-90-368-2707-2_17