Top

Gepubliceerd in:

01-02-2004 | Artikel

Emotie, neurobiologie en de toekomst van de psychotherapie

Auteur: Prof. dr. Gerrit Glas

Gepubliceerd in: Tijdschrift voor Psychotherapie | Uitgave 1/2004

Abstract

De sterke groei van de cognitieve neurowetenschap raakt ook de psychotherapie als professie. Hoe verhoudt de toenemende kennis over neuronale processen zich tot de psychotherapeutische praktijk? Omdat deze vraag de grondslagen van de psychotherapie raakt, wordt eerst een schets gegeven van de relatie tussen wetenschappelijke kennis en professionaliteit. Vervolgens wordt aan de hand van het werk van Damasio en LeDoux ingegaan op de betekenis van neurowetenschappelijk onderzoek voor het begrijpen van emoties en van het psychotherapeutische proces. Die betekenis kan worden samengevat in een aantal termen: erkenning van de betekenis van embodiment, van de gelaagdheid van emoties en van de betekenis van het innerlijk en de fantasie. Daarnaast suggereert neurowetenschappelijk onderzoek dat er grenzen zijn aan de veranderbaarheid. Aan het slot van het artikel wordt gesteld dat de potentieel reductionistische implicaties van neurowetenschappelijk onderzoek de psychotherapeut er niet van moeten weerhouden met de neurowetenschapper een constructieve dialoog aan te gaan.

vorige artikel Inleiding

volgende artikel Agressiehanteringstherapie voor forensisch-psychiatrische patiënten met gewelddelicten: ontwikkeling en praktijk

Wat hier wordt gezegd over psychotherapie geldt eigenlijk voor de sociale wetenschappen in het algemeen. Het is niet overdreven om te stellen dat vandaag het statuut van de sociale wetenschappen als zodanig ter discussie staat. We zien in die wetenschappen enerzijds een sterke hang naar een biologische fundering (sociobiologie, ethologie, biopsychologie, en evolutionaire psychiatrie) en anderzijds een sterk accent op toegepast onderzoek.

Averill, J.R. (1988). Disorders of emotion. Journal of Social and Clinical Psychology, 6, 247-268.

Beck, A.T. (1976). Cognitive therapy and the emotional disorders. New York: New American Library.

Bowlby, J. (1969). Attachment and Loss, Vol. 1. London: Hogarth Press.

Clark, D.M. (1986). A cognitive approach to panic. Behavior, Research, and Therapy, 24, 461-470.CrossRef

Damasio, A.R. (1994). Descartes’ error. Emotion, reason, and the human brain. New York: AVON Books.

Damasio, A.R (1999). The feeling of what happens. Body, emotion and the making of consciousness. London: Vintage, Random House.

Emde, R.N. (1982). The development of attachment and affiliative systems. New York: Plenum Press.

Emde, R.N. (2001). Infancy to early childhood. Oxford: Oxford University Press.

Flack, W.F., & Laird J.D. (Eds.) (1988). Emotions in psychopathology. Theory and research. New York: Oxford University Press.

Fonagy, P. (2001). Attachment theory and psychoanalysis. New York: Other Books.

Frijda, N.H. (1986). The emotions. London/New York: Cambridge University Press.

Fulford, K.W.M. (1989). Moral theory and medical practice. Cambridge: Cambridge University Press.

Glas, G. (1988). Aristoteles, emoties en psychopathologie. Tijdschrift voor Psychiatrie, 30, 567-577.

Glas, G. (1991). Concepten van angst en angststoornissen. Een psychiatrische en vakfilosofische studie. Amsterdam/Lisse: Swets & Zeitlinger.

Glas, G. (2001). Angst – beleving, structuur, macht. Amsterdam: Boom.

Glas, G. (2003). Anxiety – animal reactions and the embodiment of meaning. In: K.W.M. Fulford, J. Sadler & G. Stangellini (Eds.). Nature and Narrative. An Introduction to the New Philosophy of Psychiatry (pp. 163-177). Oxford/New York: Oxford University Press.

Greenberg, L.S., & Safran, J.D. (1987). Emotion in psychotherapy. Affect, cognition, and the process of change. New York: The Guilford Press.

Greenberg, L.S., & Lietaer, G. (2002). Integratie van affect, gedrag en cognitie van psychotherapie. In: W. Trijsburg, S. Colijn, E. Collumbien & G. Lietaer (Red.). Handboek Integratieve Psychotherapie (pp. II.6.1-34). Utrecht: De Tijdstroom.

Izard, C.E. (1977). Human emotions. New York: Plenum Press.

Jochemsen, H., & Glas. G. (1997). Verantwoord medisch handelen. Proeve van een christelijke medische ethiek. Amsterdam: Buijten & Schipperheijn.

Kandel, E.R. (1983). From metapsychology to molecular biology: Explorations into the nature of anxiety. American Journal of Psychiatry, 140, 1277-1293.PubMed

Kandel, E.R. (1998). A new intellectual framework for psychiatry. American Journal of Psychiatry, 155, 457-469.PubMed

Kandel, E.R. (1999). Biology and the future of psychoanalysis: a new intellectual framework for psychiatry revisited. American Journal of Psychiatry, 156, 505-524.PubMed

Lang, P.J. (1979). The bio-informational theory of emotional imagery. Psychophysiology, 16, 495-512.CrossRefPubMed

LeDoux, J. (1996). The emotional brain. The mysterious underpinnings of emotional life. New York: Touchstone/Simon & Schuster.

LeDoux, J. (2002). Synaptic Self: How our brains become who we are. New York/Northhampton: Viking Press.

Lewis, M., & Haviland, J.M. (Eds.) (1993). Handbook of emotions. New York: The Guilford Press.

Panksepp, J. (1998). Affective neuroscience. The foundations of human and animal emotions. New York: Oxford University Press.

Plutchik, R. (1980). Emotion: A psychoevolutionary synthesis. New York: Harper and Row.

Stern, D.N. (1985). The interpersonal world of the infant. New York : Basic Books.

Schore, A.N. (1994). Affect Regulation and the Origin of the Self: The Neurobiology of Emotional Development. New Jersey: Lawrence Erlbaum Assoc.

Schore, A.N. (2003a). Affect regulation and disorders of the self. New York: W.W. Norton & Comp.

Schore, A.N. (2003b). Affect regulation and the repair of the self. New York: W.W. Norton & Comp.

Toulmin, S. (1953). The philosophy of science: an introduction. New York: Harper & Row.

Varela, F.J., Thompson, E., & Rosch, E. (1993). The embodied mind. Cognitive science and human experience. Cambridge (Mass.): MIT Press.

Titel: Emotie, neurobiologie en de toekomst van de psychotherapie
Auteur: Prof. dr. Gerrit Glas
Publicatiedatum: 01-02-2004
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in: Tijdschrift voor Psychotherapie / Uitgave 1/2004
Print ISSN: 0165-1188
Elektronisch ISSN: 1876-5637
DOI: https://doi.org/10.1007/BF03062057

Andere artikelen Uitgave 1/2004

C. van der Feltz–Cornelis en H. van der Horst (red.) (2003). Handboek somatisatie. Lichamelijk onverklaarde klachten in de eerste en tweede lijn. Utrecht: De Tijdstroom. 240 pp., prijs €36,–

Gelezen

Personality disorders: from scientific data to theoretical models and clinical practice. Workshop onder leiding van John Clarkin en John Livesley. Amersfoort, 26 en 27 maart 2003

Gehoord

Richtlijnen en denkwijzen

Forum

Inleiding

Inleiding

Agressiehanteringstherapie voor forensisch-psychiatrische patiënten met gewelddelicten: ontwikkeling en praktijk

Artikel

William R. McFarlane (2002). Multifamily groups in the treatment of severe psychiatric disorders. New York: Guilford Press. 403 pp., £34.50

Gelezen