Een nieuwe heup of knie

Hoe wordt u weer lichamelijk en sportief actief?

Redacteuren: Dr. Martin Stevens, Gesine Seeber, Inge van den Akker-Scheek, Sophie Thölken

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Over dit boek

Dit boek helpt mensen met een heup- of knieprothese gezond en fit ouder te worden. In eerste instantie door lichamelijke revalidatie en fysieke inspanning, maar ook bijvoorbeeld door de terugkeer naar werk. Het boek is bedoeld voor (familie van) personen die binnenkort een heup- of knieprothese krijgen of er al één hebben. Ook is het een goede informatiebron voor (para)medici.

Een nieuwe heup of knie gaat verder dan de gebruikelijke patiëntenvoorlichting. Zo leest u over artrose, de gewrichtsvervangende operatie, de revalidatie, oefeningen die thuis gedaan kunnen worden, seksuele activiteit, terugkeer naar het werk en het belang van lichamelijke en sportieve activiteiten. Dat laatste is extra belangrijk voor mensen met een heup- of knieprothese. De prothese groeit namelijk beter vast en het valrisico vermindert. Ook leest u over de zaken waar rekening mee gehouden moet worden bij fysieke inspanning: bewegingsbeperkingen en slijtage, bijvoorbeeld. En over de invloed van gezonde voeding en overgewicht op de levensduur van de prothese.

De onderwerpen in dit boek zijn gekozen op basis van vragen en opmerkingen van mensen die zelf een prothese krijgen of hebben. De voorbeelden komen uit de praktijk en de concrete adviezen sluiten daar naadloos op aan.

Een nieuwe heup of knie is geschreven door een multidisciplinaire groep deskundigen, zodat alle aspecten waar de patiënt mee te maken krijgt, behandeld worden.

Inhoudsopgave

Voorwerk

1. Een nieuwe heup of knie

Wat u vooraf moet weten

Samenvatting

Artrose, ook wel gewrichtsslijtage genoemd, is de meest voorkomende reden voor het plaatsen van een heup- of knieprothese. Veroudering en (ernstig) overgewicht zijn belangrijke oorzaken voor het ontstaan van artrose. Pijn, zwelling en verminderde beweeglijkheid van het aangedane gewricht zijn de belangrijkste klachten. Op basis van de klachten van de patiënt en de bevindingen bij het onderzoek van het aangedane gewricht ontstaat vaak het vermoeden van aanwezigheid van slijtage. Op een röntgenfoto van het aangedane gewricht kan de orthopedisch chirurg zien of en in welke mate er sprake is van slijtage van het gewricht. Bij invaliderende pijnklachten of een ernstig verminderde beweeglijkheid van het gewricht kan overwogen worden om een heup- of knieprothese te plaatsen.

Martin Stevens, Arina Buizer

2. De operatie

Hoe wordt deze uitgevoerd en wat zijn uw mogelijkheden?

Samenvatting

Gewrichtsvervangende operaties zijn over het algemeen zeer succesvol. De eerste operatie waarbij een gewricht vervangen werd door een prothese, werd begin jaren zeventig van de vorige eeuw uitgevoerd. Elk jaar ondergaan miljoenen mensen over de gehele wereld een gewrichtsvervangende operatie. Een operatie waarbij het gehele heup- of kniegewricht wordt vervangen door een prothese, wordt ook wel een totale heup- of knieartroplastiek genoemd. Bij een revisieoperatie wordt de totale heup- of knieprothese vervangen door een nieuwe prothese. In sommige situaties hoeft slechts een deel van de prothese vervangen te worden. Nieuwe ontwikkelingen bij gewrichtsvervangende operaties zijn: minimaal invasieve chirurgie (MIS) waarbij er door een kleinere snede in de huid geopereerd wordt dan bij een normale operatie; het gebruik van voor een patiënt speciaal op maat gemaakte instrumenten en prothesen; computernavigatie en robotgeassisteerde operatietechnieken. Computernavigatie en robotgeassisteerde operatietechnieken hebben tot doel om tijdens een operatie de nauwkeurigheid van de plaatsing van de prothese te vergroten.

Arina Buizer, Gesine Seeber

3. Voeding

Waar moet u op letten en wat ondersteunt de genezing?

Samenvatting

In de afgelopen decennia is het aantal mensen met overgewicht fors gestegen. Overgewicht is een risicofactor voor de ontwikkeling van artrose. Een goede leefstijl is belangrijk om de gezondheid te bevorderen en overgewicht tegen te gaan. Hierbij speelt voeding een belangrijke rol. Bij een gezond voedingspatroon wordt er niet te veel of te weinig gegeten en vooral plantaardige en minder dierlijke producten. Om te voorkomen dat u in gewicht toeneemt, moet u letten op een evenwichtige energiebalans. Dat wil zeggen dat de energie die het lichaam met uw voeding binnenkrijgt in evenwicht is met de energie die u verbruikt. Om een gezond gewicht te krijgen is het belangrijk niet te veel of te weinig te eten en veel te bewegen. Het is belangrijk te bedenken dat afvallen een verandering van leefstijl en eet- en beweeggedrag is. Begeleiding van een diëtist, fysiotherapeut en/of leefstijlcoach is hierbij gewenst.

Dorienke Gort-van Dijk, Rebecca Diekmann

4. De revalidatie

Hoe u weer fit en actief wordt

Samenvatting

Om zo goed mogelijk te profiteren van een nieuwe heup- of knieprothese is revalidatie van groot belang. De revalidatie bestaat uit oefeningen die er op gericht zijn om zo goed en zo veilig mogelijk weer lichamelijk actief te worden. Voor de operatie kan er zelfs al geoefend worden met zogenaamde prehabilitatie-oefeningen, die voorbereidend zijn voor de plaatsing van de prothese. Na de operatie zijn de oefeningen in eerste instantie gericht op het weer zelfstandig kunnen uitvoeren van activiteiten van het dagelijks leven (ADL), zoals wassen, aankleden en huishouden. Maar er is ook aandacht voor hulpmiddelen die gebruikt kunnen worden. In tweede instantie wordt er geoefend om het normale leven weer op te kunnen pakken: fietsen en autorijden, huishouden, vrijetijd, seksuele activiteit en terugkeer naar werk.

Tanja Mooibroek-Leeuwerke, Geartruda Wijbenga, Sophie Thölken, Gesine Seeber

5. Lichamelijke activiteit, fitheid en gezondheid

Hoe u dit positief kunt beïnvloeden

Samenvatting

Dankzij uw heup- of knieprothese bent u weer in staat om lichamelijk actief te worden. Lichamelijke activiteit, fitheid en gezondheid zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Voldoende lichamelijke activiteit heeft een positieve invloed op de gezondheid. Fitheid is de mate waarin u activiteiten van het dagelijks leven kunt uitvoeren. Ouder worden gaat gepaard met een teruggang in fitheid. Echter door voldoende te bewegen kunt u de achteruitgang in fitheid afremmen. Veel mensen hebben last van (ernstig) overgewicht. Dit geldt ook voor veel personen met een heup- of knieprothese. Overgewicht heeft een negatief effect op de gezondheid, maar zorgt ook voor meer slijtage van de prothese. Overgewicht ontstaat wanneer de energie-inname (via de voeding) hoger is dan het energieverbruik (door lichamelijke activiteit). Aanbevolen wordt om minstens 150 minuten per week aan matig intensieve lichamelijke activiteit te doen, zoals wandelen en fietsen, verspreid over diverse dagen. Langer, vaker en/of intensiever bewegen geeft extra voordeel in fitheid en gezondheid.

Martin Stevens, Gesine Seeber

6. Lichamelijk en sportief actief met een heup- of knieprothese

Waar moet u rekening mee houden?

Samenvatting

Regelmatig en voldoende bewegen is van groot belang om de gezondheid, fitheid en kwaliteit van leven te behouden en te bevorderen. Lichamelijke activiteit heeft onder andere een positief effect op coördinatie en spierkracht en dat vermindert het risico om te vallen. Voor mensen met een heup- of knieprothese kan een val leiden tot botbreuken en loslating van de prothese. Een ander voordeel van lichamelijke activiteit is dat de botdichtheid (kwaliteit van het bot) verbetert en dat daardoor de prothese mogelijk beter in het bot blijft vastzitten en minder snel loslaat. Te veel activiteit kan echter leiden tot meer slijtage van de prothese. Slijtage is niet alleen afhankelijk van de mate van activiteit (hoeveel doet u), ook hoe zwaar u bent en het type activiteit (wat doet u) zijn van belang. Activiteiten met veel piekbelasting kunt u beter vermijden. Het wordt aangeraden om verschillende activiteiten waarmee u ervaring hebt en waarbij de kans op vallen klein is, af te wisselen.

Inge van den Akker-Scheek, Gesine Seeber

Nawerk

Titel: Een nieuwe heup of knie
Redacteuren: Dr. Martin Stevens
Gesine Seeber
Inge van den Akker-Scheek
Sophie Thölken
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Elektronisch ISBN: 978-90-368-2465-1
Print ISBN: 978-90-368-2464-4
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-368-2465-1