Top

Gepubliceerd in:

2022 | OriginalPaper | Hoofdstuk

8. Dissociatie

Auteurs : Drs. R. Verdouw, Drs. A. F. T. Bloemendaal

Gepubliceerd in: Het lichaam en psychisch functioneren

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Samenvatting

Al ruim tweehonderd jaar proberen we het concept dissociatie te begrijpen, waarbij het met name wordt geassocieerd met psychotrauma en in het bijzonder seksueel misbruik. Dissociatie is echter een bekend fysiologisch mechanisme als reactie op stressvolle of traumatische ervaringen. In dit hoofdstuk bespreken we het brede spectrum van dissociatieve klachten en hoe deze zich kunnen presenteren in de praktijk, variërend van coping en habituatie tot uiteindelijk pathologische dissociatie. Tevens wordt het concept dissociatie vanuit verschillende modellen beschreven en wordt aan de hand van een casusbeschrijving de complexiteit van diagnostiek en behandeling geïllustreerd. Het voornaamste doel van dit hoofdstuk is inzicht te geven in het onderliggende mechanisme van dissociatie en hoe het lichaam kan spreken waar taal tekortschiet. Een pleidooi om de kennis vanuit het theoretische kader van dissociatie te vertalen naar de weerbarstige klinische praktijk, waarbij het desensitiseren van het stresssysteem en het ontkoppelen van een prikkel-responsreactie met dissociatieve verschijnselen centraal staat.

vorige hoofdstuk De veranderende relatie tussen lichaam en geest gedurende de levensloop: de ouder wordende mens

volgende hoofdstuk Zelfbeschadiging: Over oorzaken, gevolgen en de omgang daarmee

Dit is een fictieve casus gebaseerd op klinische ervaringen; elke gelijkenis met bestaande personen of gebeurtenissen berust op louter toeval.

American Psychiatric Association (1994). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (4th ed.). Arlington, VA: American Psychiatric Association.

American Psychiatric Association (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). Arlington, VA: American Psychiatric Association.

Dana, D. (2018). The polyvagal theory in therapy. New York: W.W. Norton & Co.

Felitti V. J., Anda, R. F., Nordenberg, D., Williamson, D. F., Spitz, A. M., Edwards, V., et al. (1998). Relationship of childhood abuse and household dysfunction to many of the leading causes of death in adults. The Adverse Childhood Experiences (ACE) Study. American Journal of Preventive Medicine, 14(4), 245–258.

Fischbein, J. (2011). Psychosomatics: A current overview. International Journal of Psychoanalysis, 92, 197–219.CrossRef

Gardiner, P., MacGregor, L., Carson, A., & Stone, J. (2017). Occupational therapy for functional neurological disorders: A scoping review and agenda for research. CNS Spectrums. https://doi.org/10.1017/S1092852917000797.CrossRefPubMed

Hambrick, E. P., Brawner, T., Perry, B. D., Brandt, K., Hofmeister, C., & Collins, J. (2018). Beyond the ACE Score: Examining relationships between timing of developmental adversity, relational health and developmental outcomes in children. Archives of Psychiatric Nursing. https://doi.org/10.1016/j.apnu.2018.11.001.

Hebb, D. O. (1949). Organisation of behaviour: A neuropsychological theory. New York: Wiley and Sons.

Hingray, C., Biberon, J., El-Hage, W., & De Toffel, B. (2016). Psychogenic non-epileptic seizures (PNES). Revue Neurologique. https://doi.org/10.1016/j.neurol.2015.12.011.CrossRefPubMed

Hoeboer, C., De Roos, C., Van Son, G., Spinhoven, P., & Elzinga, B. (2020). The effect of parental emotional abuse on the severity and treatment of PTSD symptoms in children and adolescents. Child Abuse & Neglect, 11(3). https://doi.org/10.1016/j.chiabu.2020.104775.

Janet, P. (1907). The major symptoms of hysteria. London/New York: Macmillan. Reprint: Hafner, New York, 1965.

Kihlstrom, J. F. (2005). Dissociative disorders. Annual Review of Clinical Psychology, 1, 227–253.

Krause-Utz, A. D., & Elzinga, B. M. (2019). Neurale mechanismen van dissociatie: Implicaties voor borderline-persoonlijkheidsstoornis. Tijdschrift voor Psychiatrie, 4, 267–275.

Landa, A., Peterson, B., & Fallon, B. (2012). Somatoform pain: A developmental theory and translation research review. Psychosomatic Medicine, 74, 717–727.

Landa, A., Bossis, A. P., Boylan, L. S., & Wong, P. S. (2012b). Beyond the unexplainable pain: Relational world of patients with somatization syndromes. Journal of Nervous and Mental Disease, 200(5), 413–422.

Lanius, R. A., Vermetten, E., Loewenstein, R. J., Brand, B., Schmahl, C., Bremner, J. D., et al. (2010). Emotion modulation in PTSD: Clinical and neurobiological evidence for a dissociative subtype. American Journal of Psychiatry, 167(6), 640–647.

Lipowski, Z. J. (1998). Somatisation: The concept and its clinical application. American Journal of Psychiatry, 145(11), 1358–1368.

Loewenstein, R. J. (2018). Dissociation debates: Everything you know is wrong. Dialogues in Clinical Neuroscience, 20(3), 229–242.CrossRef

Lotfiniaa, S., Soorgib, Z., Mertensc, Y., & Daniels, J. (2020). Structural and functional brain alterations in psychiatric patients with dissociative experiences: A systematic review of magnetic resonance imaging studies. Journal of Psychiatric Research, 128, 5–15.CrossRef

Masten, A. S., Gewirtz, A. H., & Sapienza, J. K. (2013). Resilience in development: The importance of early childhood. University of Minnesota.

Nijenhuis, E. R., Spinhoven, P., Van Dyck, R., Van der Hart, O., & Vanderlinden, J. (1998). Somatoforme dissociatie: Bijna vergeten, maar meetbaar aanwezig. Directieve Therapie, 18, 104–127.CrossRef

Perry, B. D. (1999). Memories of fear: How the brain stores and retrieves physiologic states, feelings, behaviors and thoughts from traumatic events. In J. M. Goodwin & R. Attias (Red.), Images of the body in trauma (pag. 26–47). New York: Basic Books.

Perry, B. D. (2006). The Neurosequential Model of Therapeutics: Applying principles of neuroscience to clinical work with traumatized and maltreated children. In N. B. Webb (Red.), Working with traumatized youth in child welfare (pag. 27–52). New York: Guilford Press.

Perry, B. D. (2008). Child maltreatment: The role of abuse and neglect in developmental psychopathology. In T. P. Beauchaine & S. P. Hinshaw (Red.), Textbook of child and adolescent psychopathology (pag. 93–128). New York: Wiley.

Perry, B. D. (2009). Examining child maltreatment through a neurodevelopmental lens: Clinical application of the Neurosequential Model of Therapeutics. Journal of Loss and Trauma, 14, 240–255.

Perry, B. D., & Dobson, C. (2013). Application of the Neurosequential Model (NMT) in maltreated children. In J. Ford & C. Courtois (Red.), Treating complex traumatic stress disorders in children and adolescents (pag. 249–260). New York: Guilford Press.

Racine, N., Madigan, S., & Plamondon, A. (2018). Maternal adverse childhood experiences and antepartum risks: The moderating role of social support. Archives of Womens Mental Health, 21, 663–670. https://doi.org/10.1007/s00737-018-0826-1.CrossRef

Rafiq, S., Campodonico, C., & Varese, F. (2017). The relationship between childhood adversities and dissociation in severe mental illness: A meta-analytic review. Acta Psychiatrica Scandinavica, 138, 509–526.CrossRef

Rooijmans, H. G. M., Van Hemert, A. M., & Speckens, A. E. M. (1996). Wat is ‘somatiseren’? Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, 140(23), 1217–1220.

Spitzer, C., Barnow, S., Freyberger, H. J., & Grabe, H. J. (2006). Recent developments in the theory of dissociation. World Psychiatry, 5(2), 82–86.PubMedPubMedCentral

Terr, L. C. (1991). Childhood traumas: An outline and overview. American Journal of Psychiatry, 148, 10–20.CrossRef

Thomas, J. C., Letourneau, N., Campbell, T. S., Giesbrecht, G. F., & APRON Study Team (2018). Social buffering of the maternal and infant HPA axes: Mediation and moderation in the intergenerational transmission of adverse childhood experiences. Development and Psychopathology, 30, 921–939.

Van der Kolk, B. A. (2014). The body keeps the score: Brain, mind and body in the healing of trauma. USA: Viking Penguin.

Van der Kolk, B. A., Pelcovitz, D., Roth, S., Mandel, F. S., McFarlane, A., & Herman, J. L. (1996). Dissociation, somatization, and affect dysregulation: The complexity of adaptation to trauma. American Journal of Psychiatry, 153, 83–93.CrossRef

World Health Organisation (2010). ICD-10, International statistical classification of diseases and related health problems (10^th revision). Genève: World Health Organization.

Titel: Dissociatie
Auteurs: Drs. R. Verdouw
Drs. A. F. T. Bloemendaal
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Boek: Het lichaam en psychisch functioneren
Print ISBN: 978-90-368-2682-2

Elektronisch ISBN: 978-90-368-2683-9

Copyright: 2022
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-368-2683-9_8

Bohn Stafleu van Loghum

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

Samenvatting

Log in om toegang te krijgen