Skip to main content
Top
Gepubliceerd in: Neuropraxis 5/2018

14-09-2018 | Artikel

Diagnostiek van dementie: praktijkvariatie in Nederlandse geheugenpoliklinieken

Auteurs: Marleen Kunneman, Femke H. Bouwman, Ellen M. A. Smets, Wiesje M. van der Flier

Gepubliceerd in: Neuropraxis | Uitgave 5/2018

Log in om toegang te krijgen
share
DELEN

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

  • Optie A:
    Klik op de rechtermuisknop op de link en selecteer de optie “linkadres kopiëren”
  • Optie B:
    Deel de link per e-mail

Samenvatting

Op het gebied van dementiediagnostiek is de afgelopen jaren veel bereikt. In Nederland zijn zo’n 100 geheugenpoliklinieken, ieder met een eigen aanpak. Het doel van deze studie was het in kaart brengen van de praktijkvariatie in diagnostische zorg voor dementie. Het onderzoek is uitgevoerd als een kwalitatieve studie. Wij voerden een gestructureerd diepte-interview met 13 specialisten (8 neurologen, 4 geriaters, 1 ouderenpsychiater) van 12 Nederlandse geheugenpoliklinieken. De geheugenpoli’s zien tussen de 1 en 12 nieuwe patiënten per week (mediaan 7). In de 12 klinieken zijn in totaal 18 verschillende zorgpaden (1–3 per kliniek). De meeste zorgpaden bevatten de volgende componenten: na triage volgt een intakeconsult, een of meer diagnostische tests, bespreking in het multidisciplinair overleg en een uitslagconsult. Er is zeer grote variatie in de structuur van deze zorgpaden, betrokken zorgverleners, tests die worden aangeboden en wanneer deze worden aangeboden en de ruimte voor het betrekken van patiënten en hun naasten bij het nemen van beslissingen rond diagnostisch tests. De conclusie luidt dat in de Nederlandse geheugenpoliklinieken aanzienlijke variatie is in aanpak en organisatie van diagnostische zorg. Harmonisatie van werkwijze tussen geheugenpoli’s lijkt wenselijk. Tevens dient er ruimte te blijven voor variabele invulling binnen geheugenpoli’s, teneinde gepersonaliseerde zorg te kunnen bieden. Het Nederlands Geheugenpoli Netwerk kan hierbij een belangrijke rol spelen.
Literatuur
1.
go back to reference McKhann G, Drachman D, Folstein M, Katzman R, Price D, Stadlan EM. Clinical diagnosis of Alzheimer’s disease: report of the NINCDS-ADRDA Work Group under the auspices of Department of Health and Human Services Task Force on Alzheimer’s Disease. Neurology. 1984;34:939–44.CrossRefPubMed McKhann G, Drachman D, Folstein M, Katzman R, Price D, Stadlan EM. Clinical diagnosis of Alzheimer’s disease: report of the NINCDS-ADRDA Work Group under the auspices of Department of Health and Human Services Task Force on Alzheimer’s Disease. Neurology. 1984;34:939–44.CrossRefPubMed
2.
go back to reference Blennow K, Hampel H, Weiner M, Zetterberg H. Cerebrospinal fluid and plasma biomarkers in Alzheimer disease. Nat Rev Neurol. 2010;6:131–44.CrossRefPubMed Blennow K, Hampel H, Weiner M, Zetterberg H. Cerebrospinal fluid and plasma biomarkers in Alzheimer disease. Nat Rev Neurol. 2010;6:131–44.CrossRefPubMed
3.
4.
go back to reference Herholz K, Ebmeier K. Clinical amyloid imaging in Alzheimer’s disease. Lancet Neurol. 2011;10:667–70.CrossRefPubMed Herholz K, Ebmeier K. Clinical amyloid imaging in Alzheimer’s disease. Lancet Neurol. 2011;10:667–70.CrossRefPubMed
5.
go back to reference Dubois B, Feldman HH, Jacova C, Dekosky ST, Barberger-Gateau P, Cummings J, Delacourte A, Galasko D, Gauthier S, Jicha G, Meguro K, O’Brien J, Pasquier F, Robert P, Rossor M, Salloway S, Stern Y, Visser PJ, Scheltens P. Research criteria for the diagnosis of Alzheimer’s disease: revising the NINCDS-ADRDA criteria. Lancet Neurol. 2007;6:734–46.CrossRefPubMed Dubois B, Feldman HH, Jacova C, Dekosky ST, Barberger-Gateau P, Cummings J, Delacourte A, Galasko D, Gauthier S, Jicha G, Meguro K, O’Brien J, Pasquier F, Robert P, Rossor M, Salloway S, Stern Y, Visser PJ, Scheltens P. Research criteria for the diagnosis of Alzheimer’s disease: revising the NINCDS-ADRDA criteria. Lancet Neurol. 2007;6:734–46.CrossRefPubMed
6.
go back to reference Dubois B, Feldman HH, Jacova C, Hampel H, Molinuevo JL, Blennow K, DeKosky ST, Gauthier S, Selkoe D, Bateman R, Cappa S, Crutch S, Engelborghs S, Frisoni GB, Fox NC, Galasko D, Habert MO, Jicha GA, Nordberg A, Pasquier F, Rabinovici G, Robert P, Rowe C, Salloway S, Sarazin M, Epelbaum S, Souza LC de, Vellas B, Visser PJ, Schneider L, Stern Y, Scheltens P, Cummings JL. Advancing research diagnostic criteria for Alzheimer’s disease: the IWG-2 criteria. Lancet Neurol. 2014;13:614–29.CrossRefPubMed Dubois B, Feldman HH, Jacova C, Hampel H, Molinuevo JL, Blennow K, DeKosky ST, Gauthier S, Selkoe D, Bateman R, Cappa S, Crutch S, Engelborghs S, Frisoni GB, Fox NC, Galasko D, Habert MO, Jicha GA, Nordberg A, Pasquier F, Rabinovici G, Robert P, Rowe C, Salloway S, Sarazin M, Epelbaum S, Souza LC de, Vellas B, Visser PJ, Schneider L, Stern Y, Scheltens P, Cummings JL. Advancing research diagnostic criteria for Alzheimer’s disease: the IWG-2 criteria. Lancet Neurol. 2014;13:614–29.CrossRefPubMed
7.
go back to reference McKhann GM, Knopman DS, Chertkow H, Hyman BT, Jack CR Jr., Kawas CH, Klunk WE, Koroshetz WJ, Manly JJ, Mayeux R, Mohs RC, Morris JC, Rossor MN, Scheltens P, Carrillo MC, Thies B, Weintraub S, Phelps CH. The diagnosis of dementia due to Alzheimer’s disease: recommendations from the National Institute on Aging-Alzheimer’s Association workgroups on diagnostic guidelines for Alzheimer’s disease. Alzheimers Dement. 2011;7:263–9.CrossRefPubMedPubMedCentral McKhann GM, Knopman DS, Chertkow H, Hyman BT, Jack CR Jr., Kawas CH, Klunk WE, Koroshetz WJ, Manly JJ, Mayeux R, Mohs RC, Morris JC, Rossor MN, Scheltens P, Carrillo MC, Thies B, Weintraub S, Phelps CH. The diagnosis of dementia due to Alzheimer’s disease: recommendations from the National Institute on Aging-Alzheimer’s Association workgroups on diagnostic guidelines for Alzheimer’s disease. Alzheimers Dement. 2011;7:263–9.CrossRefPubMedPubMedCentral
8.
go back to reference Albert MS, DeKosky ST, Dickson D, Dubois B, Feldman HH, Fox NC, Gamst A, Holtzman DM, Jagust WJ, Petersen RC, Snyder PJ, Carrillo MC, Thies B, Phelps CH. The diagnosis of mild cognitive impairment due to Alzheimer’s disease: recommendations from the National Institute on Aging-Alzheimer’s Association workgroups on diagnostic guidelines for Alzheimer’s disease. Alzheimers Dement. 2011;7:270–9.CrossRefPubMedPubMedCentral Albert MS, DeKosky ST, Dickson D, Dubois B, Feldman HH, Fox NC, Gamst A, Holtzman DM, Jagust WJ, Petersen RC, Snyder PJ, Carrillo MC, Thies B, Phelps CH. The diagnosis of mild cognitive impairment due to Alzheimer’s disease: recommendations from the National Institute on Aging-Alzheimer’s Association workgroups on diagnostic guidelines for Alzheimer’s disease. Alzheimers Dement. 2011;7:270–9.CrossRefPubMedPubMedCentral
9.
go back to reference Werner P, Karnieli-Miller O, Eidelman S. Current knowledge and future directions about the disclosure of dementia: a systematic review of the first decade of the 21st century. Alzheimers Dement. 2013;9:e74–e88.CrossRefPubMed Werner P, Karnieli-Miller O, Eidelman S. Current knowledge and future directions about the disclosure of dementia: a systematic review of the first decade of the 21st century. Alzheimers Dement. 2013;9:e74–e88.CrossRefPubMed
10.
go back to reference Gulbrandsen P, Clayman ML, Beach MC, Han PK, Boss EF, Ofstad EH, Elwyn G. Shared decision-making as an existential journey: aiming for restored autonomous capacity. Patient Educ Couns. 2016;99(9):1505–10.CrossRefPubMed Gulbrandsen P, Clayman ML, Beach MC, Han PK, Boss EF, Ofstad EH, Elwyn G. Shared decision-making as an existential journey: aiming for restored autonomous capacity. Patient Educ Couns. 2016;99(9):1505–10.CrossRefPubMed
11.
go back to reference Joosten-Weyn Banningh L, Vernooij-Dassen M, Rikkert MO, Teunisse JP. Mild cognitive impairment: coping with an uncertain label. Int J Geriatr Psychiatry. 2008;23:148–54.CrossRefPubMed Joosten-Weyn Banningh L, Vernooij-Dassen M, Rikkert MO, Teunisse JP. Mild cognitive impairment: coping with an uncertain label. Int J Geriatr Psychiatry. 2008;23:148–54.CrossRefPubMed
12.
go back to reference Kunneman M, Pel R, Bouwman FH, Gillissen F, Schoonenboom N, Claus JJ, Flier WM van der, Smets EM. Patients’ and caregivers’ views on conversations and shared decision making in diagnostic testing for Alzheimer’s disease: the ABIDE project. Alzheimers Dement Transl Res Clin Interv. 2017;3:9. Kunneman M, Pel R, Bouwman FH, Gillissen F, Schoonenboom N, Claus JJ, Flier WM van der, Smets EM. Patients’ and caregivers’ views on conversations and shared decision making in diagnostic testing for Alzheimer’s disease: the ABIDE project. Alzheimers Dement Transl Res Clin Interv. 2017;3:9.
13.
go back to reference Kunneman M, Smets EM, Bouwman F, Schoonenboom N, Zwan M, Pel R, Flier WM van der . Clinicians’ views on conversations and shared decision making in diagnostic testing for Alzheimer’s disease: the ABIDE project. Alzheimers Dement Transl Res Clin Interv. 2017;3:9. Kunneman M, Smets EM, Bouwman F, Schoonenboom N, Zwan M, Pel R, Flier WM van der . Clinicians’ views on conversations and shared decision making in diagnostic testing for Alzheimer’s disease: the ABIDE project. Alzheimers Dement Transl Res Clin Interv. 2017;3:9.
14.
go back to reference Flier WM van der, Kunneman M, Bouwman F, Petersen RC, Smets EM. Diagnostic dilemmas in Alzheimer’s disease: room for shared decision making. Alzheimers Dement Transl Res Clin Interv. 2017;3:4. Flier WM van der, Kunneman M, Bouwman F, Petersen RC, Smets EM. Diagnostic dilemmas in Alzheimer’s disease: room for shared decision making. Alzheimers Dement Transl Res Clin Interv. 2017;3:4.
15.
go back to reference Wilde A de, Maurik IS van, Kunneman M, Bouwman F, Zwan M, Willemse EA, Biessels GJ, Minkman M, Pel R, Schoonenboom NS, Smets EM, Wattjes MP, Barkhof F, Stephens A, Lier EJ van, Batrla-Utermann R, Scheltens P, Teunissen CE, Berckel BN van, Flier WM van der. Alzheimer’s biomarkers in daily practice (ABIDE) project: rationale and design. Alzheimers Dement (amst). 2017;6:143–51. Wilde A de, Maurik IS van, Kunneman M, Bouwman F, Zwan M, Willemse EA, Biessels GJ, Minkman M, Pel R, Schoonenboom NS, Smets EM, Wattjes MP, Barkhof F, Stephens A, Lier EJ van, Batrla-Utermann R, Scheltens P, Teunissen CE, Berckel BN van, Flier WM van der. Alzheimer’s biomarkers in daily practice (ABIDE) project: rationale and design. Alzheimers Dement (amst). 2017;6:143–51.
17.
go back to reference JafariNaimi N, Nathan L, Hargraves I. Values as hypotheses: design, inquiry, and the service of values. Des Issues. 2015;31:91–104.CrossRef JafariNaimi N, Nathan L, Hargraves I. Values as hypotheses: design, inquiry, and the service of values. Des Issues. 2015;31:91–104.CrossRef
18.
go back to reference Légaré F, Ratte S, Gravel K, Graham ID. Barriers and facilitators to implementing shared decision-making in clinical practice: update of a systematic review of health professionals’ perceptions. Patient Educ Couns. 2008;73:526–35.CrossRefPubMed Légaré F, Ratte S, Gravel K, Graham ID. Barriers and facilitators to implementing shared decision-making in clinical practice: update of a systematic review of health professionals’ perceptions. Patient Educ Couns. 2008;73:526–35.CrossRefPubMed
19.
go back to reference Hargraves I, Kunneman M, Brito JP, Montori VM. Caring with evidence based medicine. BMJ. 2016;353:i3530.CrossRefPubMed Hargraves I, Kunneman M, Brito JP, Montori VM. Caring with evidence based medicine. BMJ. 2016;353:i3530.CrossRefPubMed
20.
go back to reference Henselmans I, Kunneman M, Van Laarhoven HW. Gedeelde besluitvorming: makkelijker kunnen we het niet maken. Een perspectief vanuit de oncologie. Ned Tijdschr Geneeskd. 2017;161:D947. Henselmans I, Kunneman M, Van Laarhoven HW. Gedeelde besluitvorming: makkelijker kunnen we het niet maken. Een perspectief vanuit de oncologie. Ned Tijdschr Geneeskd. 2017;161:D947.
21.
go back to reference Abhyankar P, Summers BA, Velikova G, Bekker HL. Framing options as choice or opportunity: Does the frame influence decisions? Med Decis Making. 2014;34:567–82.CrossRefPubMed Abhyankar P, Summers BA, Velikova G, Bekker HL. Framing options as choice or opportunity: Does the frame influence decisions? Med Decis Making. 2014;34:567–82.CrossRefPubMed
Metagegevens
Titel
Diagnostiek van dementie: praktijkvariatie in Nederlandse geheugenpoliklinieken
Auteurs
Marleen Kunneman
Femke H. Bouwman
Ellen M. A. Smets
Wiesje M. van der Flier
Publicatiedatum
14-09-2018
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in
Neuropraxis / Uitgave 5/2018
Print ISSN: 1387-5817
Elektronisch ISSN: 1876-5785
DOI
https://doi.org/10.1007/s12474-018-00203-1

Andere artikelen Uitgave 5/2018

Neuropraxis 5/2018 Naar de uitgave