Top

Gepubliceerd in:

01-08-2011

De ziekte van Parkinson en stoornissen in taalverwerking: waar zit de knoop?

Auteur: Katrien Colman

Gepubliceerd in: Neuropraxis | Uitgave 4/2011

Samenvatting

De ziekte van Parkinson is na de ziekte van Alzheimer de meest voorkomende progressieve degeneratieve aandoening. Naast de motorische symptomen (namelijk bradykinesie, rigiditeit en rusttremor) die de kern van de klinische diagnose vormen, zijn cognitieve symptomen frequent aanwezig (Muslimović et al., 2005). De focus van het cognitieve onderzoek naar de ziekte van Parkinson is al decennialang gericht op de stoornissen van de executieve functies. Volgens recente ontwikkelingen neemt ook de kennis van de stoornissen van taalverwerking van patiënten met de ziekte van Parkinson toe. Desondanks blijven de precieze onderliggende processen die aan de basis liggen van stoornissen in het begrijpen en produceren van taal tot op heden nog onderwerp van discussie.

vorige artikel Het motorrepertoire van te vroeg geborenen is geassocieerd met intelligentie op de schoolleeftijd

volgende artikel De rol van de pariëtaalkwab in de vroege fase van de ziekte van Alzheimer

De verleden tijd van regelmatige of zwakke werkwoorden in het Nederlands heeft een vervoeging door middel van een suffix -te of -de en de klinker van de stam van het werkwoord verandert niet (bijv. dansen, dans-te of dienen, dien-de). Onregelmatige of sterke werkwoorden krijgen geen suffix in de verleden tijd, maar er treedt wel een klinkerwisseling op in de stam (vb. dragen, droeg).

Canonieke zinsstructuren zijn de structuren die het meest typisch zijn voor een gegeven taal en waarin de grammaticale en semantische rollen in de basiswoordvolgorde staan. In een niet-canonieke zin staan de semantische rollen in een andere volgorde. Verder in de tekst wordt aan de hand van voorbeelden in het Nederlands het verschil tussen canonieke zinnen en niet-canonieke zinnen uitgediept.

Bergman, H., Feingold, A., Nini, A., Raz, A., Slovin, H., Abeles, M. & Vaadia, E. (1998). Physiological aspects of information processing in the basal ganglia of normal and parkinsonian primates. Trends in Neurosciences, 21,1, 32–38.PubMedCrossRef

Chenery, H.J., Angwin, A.J. & Copland, D.A. (2008). The basal ganglia circuits, dopamine, and ambiguous word processing: A neurobiological account of priming studies in Parkinson’s disease. Journal of the International Neuropsychological Society, 14,03, 351–364.PubMedCrossRef

Colman, K.S.F., Koerts, J., Beilen, M. van, Leenders, K.L., Post, W.J. & Bastiaanse, R. (2009). The impact of executive functions on verb production in patients with Parkinson’s disease. Cortex, 45,8, 930–942.PubMedCrossRef

Colman, K.S.F. (2011). Behavioral and neuroimaging studies on language processing in Dutch speakers with Parkinson’s disease. Faculteit der Letteren. Universiteit Groningen, Proefschrift

Cools, R., Barker, R.A., Sahakian, B.J. & Robbins, T.W. (2001). Mechanisms of cognitive set flexibility in Parkinson’s disease. Brain, 124,12, 2503–2512.PubMedCrossRef

Dominey, P.F. & Inui, T. (2009). Cortico-striatal function in sentence comprehension: Insights from neurophysiology and modeling. Cortex, 45,8, 1012–1018.PubMedCrossRef

Dubois, B. & Pillon, B. (1995). Do cognitive changes of Parkinson’s disease result from dopamine depletion? Journal of Neural Transmission. Supplementum, 45, 27–34.PubMed

Dubois, B. & Pillon, B. (1997). Cognitive deficits in parkinson’s disease. Journal of Neurology, 244,1, 2–8.PubMedCrossRef

Dujardin, K., Defebvre, L., Grunberg, C., Becquet, E. & Destee, A. (2001). Memory and executive function in sporadic and familial Parkinson’s disease. Brain: A Journal of Neurology, 124, (Pt 2), 389–398.

Fahn, S. & Elton, R.L. (1987). Unified parkinson’s disease rating scale. Recent Developments in Parkinson’s Disease, 2, 153–163.

Folstein, M.F., Folstein, S.E. & Mchugh, P.R. (1975). Mini-mental state – practical method for grading cognitive state of patients for clinician. Journal of Psychiatric Research, 12,3, 189–198.PubMedCrossRef

Geyer, H.L. & Grossman, M. (1994). Investigating the basis for the sentence comprehension deficit in Parkinson’s disease. Journal of Neurolinguistics, 8,3, 191–205.CrossRef

Green, J., McDonald, W.M., Vitek, J.L., Evatt, M., Freeman, A., Haber, M. & DeLong, M.R. (2002). Cognitive impairments in advanced PD without dementia. Neurology, 59,9, 1320–1324.PubMed

Grossman, M. (1999). Sentence processing in Parkinson’s disease. Brain and Cognition, 40,2, 387–413.PubMedCrossRef

Grossman, M., Carvell, S., Stern, M.B., Gollomp, S. & Hurtig, H.I. (1992). Sentence comprehension in parkinson’s disease: The role of attention and memory. Brain and Language, 42,4, 347–384.PubMedCrossRef

Hochstadt, J., Nakano, H., Lieberman, P. & Friedman, J. (2006). The roles of sequencing and verbal working memory in sentence comprehension deficits in Parkinson’s disease. Brain and Language, 97,3, 243–257.PubMedCrossRef

Hochstadt, J. (2009). Set-shifting and the on-line processing of relative clauses in Parkinson’s disease: Results from a novel eye-tracking method. Cortex, 45,8, 991–1011.PubMedCrossRef

Hoehn, M.M. & Yahr, M.D. (1967). Parkinsonism: Onset, progression and mortality. Neurology, 17,5, 427–442.PubMed

Kemmerer, D. (1999). Impaired comprehension of raising-to-subject constructions in Parkinson’s disease, Brain and Language, 66,3, 311–328.PubMedCrossRef

Koerts, J., Leenders, K.L. & Brouwer, W.H. (2009). Cognitive dysfunction in non-demented Parkinson’s disease patients: Controlled and automatic behavior. Cortex; a Journal Devoted to the Study of the Nervous System and Behavior, 45,8, 922–929.PubMed

Koster, J. (1975). Dutch as an SOV language. Linguistic Analysis, 1, 111–136.

Lieberman, P., Friedman, J. & Feldman, L. S. (1990). Syntax comprehension deficits in Parkinson’s disease. The Journal of Nervous and Mental Disease, 178,6, 360–365.PubMedCrossRef

Lieberman, P., Kako, E., Friedman, J., Tajchman, G., Feldman, L.S. & Jiminez, E. B. (1992). Speech production, syntax comprehension, and cognitive deficits in Parkinson’s disease. Brain and Language, 43,2, 169–189.PubMedCrossRef

Longworth, C.E., Keenan, S.E., Barker, R.A., Marslen-Wilson, W.D. & Tyler, L.K. (2005). The basal ganglia and rule-governed language use: Evidence from vascular and degenerative conditions. Brain, 128,3, 584–596.PubMedCrossRef

Montgomery, S.A. & Asberg, M. (1979). A new depression scale designed to be sensitive to change. The British Journal of Psychiatry : The Journal of Mental Science, 134, 382–389.CrossRef

Murray, L.L. (2008). Language and Parkinson’s disease. Annual Review of Applied Linguistics, 28,1, 113–127.CrossRef

Muslimović, D., Post, B., Speelman, J.D. & Schmand, B. (2005). Cognitive profile of patients with newly diagnosed Parkinson disease. Neurology, 65,8, 1239–1245.PubMedCrossRef

Pillon, B., Czernecki, V. & Dubois, B. (2003). Dopamine and cognitive function. Current Opinion in Neurology, 16, Supplement 2, S17–S22.PubMedCrossRef

Saling, L.L. & Phillips, J.G. (2007). Automatic behaviour: Efficient not mindless. Brain Research Bulletin, 73,1–3, 1–20.PubMedCrossRef

Ullman, M.T. (2001). A neurocognitive perspective on language: The declarative/procedural model. Nature Reviews Neuroscience, 2, 717–726.PubMedCrossRef

Ullman, M.T. (2006). Is Broca’s area part of a basal ganglia thalamocortical circuit? Cortex; a Journal Devoted to the Study of the Nervous System and Behavior, 42,4, 480–485.PubMed

Ullman, M.T., Corkin, S., Coppola, M., Hickok, G., Growdon, J.H., Koroshetz, W.J. & Pinker, S. (1997). A neural dissociation within language: Evidence that the mental dictionary is part of declarative memory, and that grammatical rules are processed by the procedural system. Journal of Cognitive Neuroscience, 9,2, 266–276.CrossRef

Weintraub, D., Moberg, P.J., Culbertson, W.C., Duda, J.E., Katz, I.R. & Stern, M.B. (2005). Dimensions of executive function in parkinson’s disease. Dementia and Geriatric Cognitive Disorders, 20,2–3, 140–144.PubMedCrossRef

Wolters, E.C. & Bosboom, J.L.W. (2007). Parkinson’s disease. In E. C. Wolters, T. Van Laar & H. W. Berendse (Eds.), Parkinsonism and related disorders. Amsterdam: VU University Press.

Titel: De ziekte van Parkinson en stoornissen in taalverwerking: waar zit de knoop?
Auteur: Katrien Colman
Publicatiedatum: 01-08-2011
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in: Neuropraxis / Uitgave 4/2011
Print ISSN: 1387-5817
Elektronisch ISSN: 1876-5785
DOI: https://doi.org/10.1007/s12474-011-0020-y

Bohn Stafleu van Loghum

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

Samenvatting

Log in om toegang te krijgen

Andere artikelen Uitgave 4/2011

De rol van de pariëtaalkwab in de vroege fase van de ziekte van Alzheimer

Signalement

Het motorrepertoire van te vroeg geborenen is geassocieerd met intelligentie op de schoolleeftijd

Woorden vooraf