De structuur van onderzoeksartikelen en enkele daarbij gebruikte methodologische begrippen

Wij worden dagelijks met resultaten van onderzoek geconfronteerd, bijvoorbeeld via tijdschriften en nascholingsactiviteiten. Hoe deze resultaten tot stand zijn gekomen, wordt in onderzoeksartikelen gepresenteerd. Feit is dat het lezen van deze artikelen lastig wordt gevonden, omdat de gehanteerde begrippen niet vertrouwd zijn.

Elk onderzoeksverslag, dus ook een onderzoeksartikel, is een verantwoording van de onderzoeker waarom het onderzoek gedaan is, hoe het uitgevoerd is, wat de resultaten zijn en welke gevolgtrekkingen er op basis van deze resultaten gemaakt zijn. De vaste opbouw bestaat uit de volgende onderdelen: Inleiding, Methoden, Resultaten en Discussie. Uiteraard wordt het geheel gevolgd (of voorafgegaan) door een Samenvatting en besloten met de geraadpleegde Literatuur (zie tabel 1). In het onderzoeksartikel komt men begrippen tegen als vraagstelling, onderzoeksdesign, variabelen, meetschalen, meetinstrumenten, validiteit, betrouwbaarheid en operationaliseren. Bij de verwerking van de gegevens komen begrippen als bias, confounding, afhankelijke en onafhankelijke variabelen aan de orde. Verder zijn termen als de interne en externe validiteit van belang.

Aan de hand van de opbouw van een onderzoeksartikel wordt in het hiernavolgende artikel een aantal basale methodologische begrippen uitgelegd. Op de plaatsen waar een methodologisch begrip wordt gebruikt, is dit schuin gedrukt herkenbaar. In een kader wordt het begrip toegelicht. Statistische begrippen komen in deze bijdrage niet aan orde. Hiervoor wordt verwezen naar andere literatuur (bijvoorbeeld Vraagbaak voor Statistiek en Methodologie, nhg-cwo).