Top

2018 | Boek | 1. editie

hoofdstuk lezen eerste hoofdstuk lezen

De dokter en het geld

Artsen (her)berekenen de kosten van de zorg

Redacteur: Marcel Levi

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Over dit boek

Wonderlijk: de ambtenaren van VWS en de managers bij de zorgverzekeraars delibereren bij voortduring over slimme aanpassingen op de deelbudgetten voor de zorg.

Artsen daarentegen schuiven maar heel incidenteel aan voor overleg over wat toch hun core-business is.

Dat zou wel eens een kostbare weeffout in het maatschappelijke systeem kunnen zijn.

Dokters hebben misschien de reputatie dat zorgbudgetten nooit hoog genoeg kunnen zijn. En het is juist dat ze liefst het onderste uit de kan willen halen om hun patiënten te genezen. Maar het zijn ook realisten. Niet alles moet wat kan!

En als ze pleiten voor verhoging van het ene deelbudget dan komen ze als zorgexperts beslist ook met een reële verlaging van een andere kostenpost.

In dit boek 28 auteurs

· met onbetwistbare geneeskundige en evenzeer (bedrijfs)economische expertise,

· met concrete voorstellen tot verschuivingen in zorgbudgetten,

· met alternatieven die per saldo geen extra geld kosten.

Het debat hierover wordt vergemakkelijkt doordat elk hoofdstuk opent met een duidelijke stelling.

Inhoudsopgave

Voorwerk

Geld en de gezondheidszorg

Voorwerk

1 Moeten dokters verstand hebben van geld?

Samenvatting

Het epicentrum van de zorg: de spreekkamer. De plek waar het moet gaan om de essentie van de zorg, om wat er voor de patiënt werkelijk belangrijk is, wat waarde toevoegt aan de kwaliteit van leven. Het is het moment van 10-15 minuten waar alle aspecten van de zorg samenkomen. Het gaat om kwaliteit en veiligheid, doelmatigheid, gepaste zorg, samen beslissen, effectieve diagnostiek, dure geneesmiddelen, transparantie, gastvrijheid, digitale communicatie, procesoptimalisatie, en last but not least compassie. Het werkelijk contact maken met de patiënt. De rust kunnen opbrengen om daadwerkelijk te kunnen voelen wat er belangrijk is voor deze persoon in de spreekkamer, met zijn of haar verhaal, identiteit, onzekerheden en emotie.

Carina Hilders

2 Kostenstijging in de zorg en gezondheidswinst in de bevolking – is er een verband?

Samenvatting

De uitgaven aan gezondheidszorg zijn, zoals bekend, in de twintigste eeuw enorm gestegen. In de jaren twintig lagen de uitgaven volgens een ruwe schatting rond de 2% van het nationaal inkomen; in 1950, het eerste jaar waarvoor we redelijk betrouwbare gegevens hebben, was dat nog rond de 3%. Daarna begon echter een snelle stijging tot zo’n 10% in het begin van de jaren tachtig, gevolgd door een periode van stagnatie en vervolgens door opnieuw een snelle stijging tot rond de 13% nu.

Johan Mackenbach

Intermezzo: De euro en de zorg

Wordt de zorgeuro op de juiste wijze besteed? Als ik budgetten zou mogen herverdelen, waar gaat dan meer of juist minder budget naar toe? Een ziekenhuisbestuurder zoals ik zou extra geld waarschijnlijk uitgeven aan meer handen-aan-het-bed. Of meer kijk-en-luistergeld voor medisch specialisten. Of meer ruimte voor innovatie van zorgprocessen. Een directeur van een thuiszorgorganisatie zal wellicht pleiten voor betere begeleiding van kwetsbare patiënten in hun thuisomgeving. Een huisarts zal daarentegen signaleren dat we te weinig investeren in preventie en voorlichting.

3 Is het in het buitenland goedkoper?

Samenvatting

Op een hoogtijdag in de zomer komen op Schiphol meer dan 200.000 passagiers voorbij. Onze grote reislust maakt dat wij op tal van manieren kennis-maken met de kosten van levensonderhoud in het buitenland. Die kennismaking nodigt uit tot het vergelijken van eenvoudige en dure consumentengoederen. Wat kost op de reisbestemming een liter benzine, een glas bier, een middenklasser auto, huur van een appartement? Dat leert dat een bezoek aan een café in Zweden duur is en dat de benzine in de Verenigde Staten met $2,20 per gallon (€ 0,52 per liter) in onze ogen spotgoedkoop is en in de ogen van de Amerikanen erg duur.

Ernst Kuipers

4 Doelmatige gezondheidszorg: hoe besteden we onze euro’s het beste?

Samenvatting

Mogen kosten meewegen bij het voorschrijven van een behandeling, terwijl artsen beloofd of gezworen hebben om de gezondheid van hun patiënten te bevorderen? In dit hoofdstuk gaat het over doelmatigheid in de gezondheidszorg. Er wordt betoogd dat een arts de opvatting kan hebben dat voor diens patiënten ‘kosten geen rol spelen’ en dat daarom alle nieuwe effectieve behandelingen verzekerde zorg moeten zijn, maar dat die opvatting er toe kan leiden dat patiënten van collega’s uiteindelijk slechter af zijn.

Matthijs Versteegh

Intermezzo: Wat als ik iets meer geld te besteden had en waarop zou ik bezuinigen in de gezondheidszorg?

Beide vragen kunnen beantwoord worden door te investeren in het op-leiden en trainen van artsen (en patiënten) en in het verminderd inzetten van (herhaalde) diagnostiek.

Financiële keuzes in de gezondheidszorg

Voorwerk

5 Wat hebben we over voor een gezond levensjaar?

Een pleidooi voor een andere discussie

Samenvatting

Het kan natuurlijk nog erger. ‘Wat hebben we over voor een gezond levensjaar?’ klinkt immers een stuk beter dan: ‘Wat is de prijs van een mensenleven?’ Die laatste formulering is helaas wel vaak het spoor waar deze discussie binnen de kortste keren op belandt. Nog een stap verder en de discussie gaat over de vraag of ‘het leven van ouderen misschien minder waard is dan dat van jongeren’.

Wouter Bos

6 De prijs van dure geneesmiddelen

Samenvatting

Met de snel toenemende mogelijkheden voor betere behandeling van ziekten is het steeds meer de vraag of de maatschappij in staat en bereid is de stijgende kosten daarvan te dragen. Het debat spitst zich momenteel toe op de (extreem) dure nieuwe geneesmiddelen, die in toenemende mate andere vormen van zorg in ziekenhuizen verdrukken. Het is ook weinig transparant hoe de prijzen van deze geneesmiddelen tot stand komen en men kan zich afvragen of dat niet roept om sterkere regulatie.

Marcel Levi

7 Weesgeneesmiddelen vanuit het perspectief van de patiënt

Samenvatting

In dit hoofdstuk ga ik in op mijn ervaringen met zeldzame ziekten, met de kosten van behandeling en met de talrijke organisaties die op verschillende manieren betrokken zijn bij de besluitvorming en wet- en regelgeving over geneesmiddelen. Het is deels een positief verhaal. Het voorbeeld van hemofilie laat zien wat het enorm positieve effect van behandeling is, maar ook hoe de kosten van de behandeling in vijftig jaar tijd zijn toegenomen.

Cees Smit

8 Vroegdiagnostiek, total body scans en bevolkingsonderzoek: verbetering of valse verwachting?

Samenvatting

Vroegdiagnostiek, screenen, betekent dat je ziekte opspoort voordat deze symptomen geeft. Intuïtief is het aantrekkelijk maar de baten vallen vaak tegen en dikwijls blijkt het middel erger dan de kwaal. Vroegdiagnostiek en preventie zijn niet hetzelfde.

Yolanda van der Graaf

Intermezzo: Werkelijk bijdragen aan lotsverbetering

Bezuinigen in de gezondheidszorg? Het is maar goed dat ik niet de baas ben, dus geen zorgen over mijn drieste plannen, het komt er toch niet van.

9 De impact van de tabaksindustrie op onze gezondheid: een roker betaalt dubbel, in geld én in gezonde levensjaren

Samenvatting

Als de sigaret nu zou worden uitgevonden, zou hij nooit op de markt worden gebracht. Geen enkele autoriteit zou een staafje goedkeuren dat zoveel schade veroorzaakt als het precies zo wordt gebruikt als de fabrikant op het oog heeft. Het gevolg is dat twee op de drie gebruikers op termijn overlijden, een kwart van hen voor hun pensioen.

Wanda de Kanter

Intermezzo: Wat is een mensenleven waard?

Wat is een mensenleven waard? Alles, zal het antwoord zijn als het om jezelf of een van je naasten gaat. Veel als het iemand uit de omgeving betreft. Alles is voor iedereen verschillend en veel ook. Als het om de gehele Nederlandse bevolking gaat, komen er meer nuanceringen. Best wel veel, maar ten koste van wat?

Intermezzo: Is het gras van de buren echt groener?

Discussies over de kosten van laboratoriumdiagnostiek monden al snel uit in dooddoeners zoals: ‘Er zijn te veel laboratoria, er is overdiagnostiek en in de landen om ons heen is het veel goedkoper’. Met als gevolg dat de eerste reflex van veel ziekenhuisbestuurders bij bezuinigingen een roep is om meer concentratie van laboratoria.

Geld verdienen in de gezondheidszorg

Voorwerk

10 Verzakelijken doe je zo

Samenvatting

Verzakelijking wordt door velen in de zorg gezien als een vies woord. Toch heeft het ‘V-woord’ een heleboel goeds gebracht in de zorg. Dat is mooi, maar het moet nog veel beter. Een analyse en enkele voorstellen.

Marcel Canoy

11 Financiering van ziekenhuizen: van nacalculatie naar waardecreatie

Samenvatting

In 2013 hadden banken bijna € 21 miljard uitstaan aan lang vreemd vermogen bij zorginstellingen

Michel van Schaik

12 Zorgverzekeraars en het grote geld

Samenvatting

In de gezondheidszorg in Nederland gaat veel geld om, héél veel geld. Bijna 60% wordt beheerd door de zorgverzekeraars. In dit hoofdstuk geven we antwoord op de vragen hoe zorgverzekeraars aan hun inkomsten komen, waaraan zij dit geld besteden en of ze dat doelmatig, efficiënt en klantvriendelijk doen.

Rien van Oers, Peter Huijgens

13 Is de huisarts een financiële underdog?

Samenvatting

Nederlandse huisartsen hebben een centrale rol in ons zorgstelsel. Zij zijn het eerste aanspreekpunt bij gezondheidsklachten van de bevolking en zij coördineren de zorg voor hun Patiënten. In dit hoofdstuk vragen wij ons af of deze centrale positie zich ook vertaalt naar een sterke financiële positie.

Madelon Kroneman, Judith de Jong

14 Fiscale folklore, of de onzalige opkomst van het medisch-specialistisch bedrijf

Samenvatting

In dit hoofdstuk ga ik in op de vraag wat dokters in ziekenhuizen verdienen. Dat is niet hetzelfde als antwoord te geven op de vraag wat dokters eigenlijk waard zijn. De meest waardevolle zaken in het leven hebben vaak een bijzonder lage prijs. Zonder water kunnen we niet leven, maar de prijs ervan valt in het niet bij de prijs van een diamant.

Hugo Keuzenkamp

15 Ondernemers in de zorg: disruptieve vernieuwers of financiële cowboys?

Samenvatting

Wie aan ondernemers denkt, denkt aan de private sector en niet aan de publieke sector. Al sinds jaar en dag behoren de Nederlandse ziekenhuizen in juridische zin tot de private sector.

Frida van den Maagdenberg

16 Zogenaamde innovaties: de praktijk van de medische apparatuur- en hulpmiddelenindustrie

Samenvatting

In het ziekenhuis van honderd jaar geleden stond nauwelijks apparatuur en werd heel beperkt gebruik gemaakt van meestal simpele hulpmiddelen zoals verband, een verlostang of een chirurgische scalpel. Ook in de decennia daarna werd slechts op bescheiden schaal apparatuur en hulpmiddelen ingekocht.

Marcel Levi

Intermezzo: Pecunia olet

Het is begin 1700. Nergens in Europa staan artsen in hoog aanzien. Bovendien zijn er veel te veel van en dus is de spoeling dun. Een bekende to- neelschrijver uit die tijd verkondigt alom: ‘Een die een dokter trouwt, die is al levend dood’. Bernard Mandeville, een in Leiden cum laude gepromoveerde en naar Engeland gevluchte arts, schrijft in 1709 dat een kruier 2 pence per vrachtje krijgt en een arts in het gunstigste geval 1 shilling (12 pence) voor een tijdrovende thuisvisite.

17 Venture capital in de gezondheidszorg: De mogelijkheden en mythes van investeringen

Samenvatting

Nooit in de geschiedenis zijn wij gezonder geweest dan nu; effectieve en veilige geneesmiddelen hebben hier in belangrijke mate aan bijgedragen. Ons wereldbeeld zou er heel anders uitzien zonder vaccins, antibiotica, insuline, cholesterolverlagers, stollingsremmers, ontstekingsremmers en chemothera-peutica.

Sander van Deventer

Intermezzo: Investeer in overleg tussen specialist en huisarts: tel uit je winst!

Betaalbare optimale zorg realiseren klemt op vele fronten. Het ‘estafette-fenomeen’ is een voorbeeld in de dagelijkse praktijk.

Intermezzo: Eerst luisteren, dan doen

Als je goed luistert en doorvraagt, vertelt de patiënt je 90% van wat je nodig hebt. Waarom doen we dat dan niet?

Intermezzo: Waar is drie miljard gebleven?

Als ik naar believen geld mocht besparen dan zou ik dat graag in de psychiatrie doen, en als ik naar believen geld mocht uitgeven dan zou ik dat ook graag in de psychiatrie doen. Er wordt in de psychiatrie te veel én te weinig geld uitgegeven. Of, anders geformuleerd: er is wel voldoende geld, maar het wordt niet goed besteed.

Per saldo

Voorwerk

18 Het einde van eindeloos

Samenvatting

Zou er zoiets bestaan als een laatste woord in a never ending story? “Het einde van eindeloos?” Of is dat voorbehouden aan Marten Toonder en de wereld van Ollie B. Bommel? Een wereld waarin geld geen rol speelt, maar waarin het luchtig wordt rondgestrooid door bonte figuren als Joris Goedbloed: “Pecunia non olet, zoals wij Latinisten zeggen.”

Johan Polder

Erratum behorend bij: ‘De dokter en het geld’

Marcel Levi

Nawerk

Titel: De dokter en het geld
Redacteur: Marcel Levi
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Elektronisch ISBN: 978-90-368-2056-1
Print ISBN: 978-90-368-2055-4
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-368-2056-1