Top

Gepubliceerd in:

2016 | OriginalPaper | Hoofdstuk

10 Sportsociologie in de praktijk

Auteurs : Paul De Knop, Jeroen Scheerder, Bart Vanreusel

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Samenvatting

Na de Olympische Spelen in Sydney zaten de Belgische sportbonzen er wat beteuterd bij. Vijf medailles, daar viel op zich nog mee te leven voor een bescheiden sportlandje. Dat Nederland, met anderhalf maal zoveel inwoners, vijf maal zoveel medailles pakte, stemde evenwel tot nadenken. Zelfs al liet Nederland zich inmiddels bij het voetballen ringeloren. Wat maakt Nederland zo sterk, en tegelijkertijd met al zijn voetbalklasse soms zo kwetsbaar? Paradoxaal vinden zowel het succes op de Spelen als de uitschakeling voor het WK voetbal een verklaring in hetzelfde fenomeen: het dwingende superioriteitscomplex dat ‘Oranjegevoel’ genoemd wordt.

vorige hoofdstuk 9 Sportparticipatie, in- en uitsluiting

Deze bijdrage is een uitgebreidere versie van de tekst zoals die gepubliceerd is in Dug-Out (Scheerder 2001a, 2001b).

Zo heeft het Nederlandse Feyenoord een akkoord met het Belgische RWD Molenbeek, waar het enkele van zijn Afrikanen ‘uittest’. Worden de spelers kwalitatief goed bevonden, dan worden ze naar Rotterdam overgeheveld. Zijn ze echter niet goed genoeg, dan is de club slechts 33.000 euro kwijt in plaats van het tienvoud.

Clubs omzeilen het Bosman-arrest door langdurige contracten af te sluiten die geen enkele speler tot het einde uitzit. Eén jaar voor de verbintenis afloopt, wordt de speler ofwel een contractverlenging, ofwel een voortijdige transfer aangeboden. Hiervoor kunnen immers nog wel vergoedingen gevraagd worden die als een belangrijke bron van inkomsten gelden en op die manier zowel een stimulans als een voorwaarde kunnen uitmaken voor een optimale jeugdwerking.

Voetbal is zonder twijfel de populairste sport in Afrika; dagelijks raken nog meer Afrikanen in de ban van dit spel. Deze populariteit dankt het voetbal wellicht aan zijn relatieve speleenvoud, alsook aan de vrij lage accommodatiekosten. Het gebrek aan sporttoelagen, trainingsfaciliteiten en de grote afstanden maken bovendien een snelle ontwikkeling van andere takken van sport op het Afrikaanse continent quasionmogelijk (Van der Merwe 1994: 192).

Buiten het feit dat niemand objectief kan bepalen welke eigenschappen als raciaal criterium van belang zijn noch in staat is uit te maken in welke mate twee mensengroepen van elkaar dienen te verschillen om als aparte ‘rassen’ te worden beschouwd, blijkt alleen al het fenomeen van interraciale vermenging de indeling in ‘rassen’ als zinloos te bestempelen. Er bestaan bovendien haast geen gesloten menselijke voortplantingsgroepen meer. Ook resterende geïsoleerde groepen, waaronder enkele Australische aboriginals of de laatste vertegenwoordigers van de Zuid-Afrikaanse San, hebben toenemende contacten met andere groepen of dreigen opgenomen te worden in grotere cultuurgemeenschappen.

De belangrijkste sporten waarin zwarten internationaal duidelijk dominant aanwezig zijn, zijn atletiek, basketbal en boksen. In de Verenigde Staten horen hier ook nog baseball (honkbal) en Amerikaans voetbal bij.

Denk maar aan de wintersporten en aan heel wat watersporten. De accommodatie om deze sportdisciplines te kunnen beoefenen waren/zijn ofwel niet aanwezig (voornamelijk Afrika en Zuid-Amerika) ofwel niet toegankelijk voor zwarten (voornamelijk Noord-Amerika).

Wel dient opgemerkt te worden dat reeds in de eerste decennia van de twintigste eeuw zwarten, naar aanleiding van de rassendiscriminatie, eigen sportclubs en federaties oprichtten in het noorden en het westen van de Verenigde Staten. Slechts bij uitzondering was het deze organisaties toegestaan in competitie te treden met blanke sportverenigingen (Scheerder 1997a).

Dergelijke raciale en etnische mythen blijven ook vandaag de dag populair om de sportprestaties van zwarten te ‘verklaren’. Nederveen Pieterse (1990: 242) bijvoorbeeld, citeert zo Jimmy the Greek, een televisiecommentator die in een CBS-interview anno 1988 zei: ‘The black is a better athlete to begin with because he’s been bred that way (…).’

Voor een goed overzicht betreffende de centraliteitstheorie, zie onder andere Coakley (1998), Curtis en Loy (1978), Loy e.a. (1978) en Phillips (1993).

Deze bijdrage is een aangepaste weergave van een nota voor de werkgroep Sport van het Centrum voor Gelijkheid van Kansen en voor Racismebestrijding naar aanleiding van de Staten-Generaal voor gelijkheid van kansen en voor racismebestrijding op 29 november 1997.

De term ‘atleet’ verwijst zowel naar mannelijke als vrouwelijke beoefenaars die in individuele of ploegsporten op nationaal of internationaal niveau aan competities deelnemen.

Zie Wylleman, Alfermann en Lavallee (1999), Lavallee, Sinclair en Wylleman (1998), Lavallee, Wylleman en Sinclair (1998) en Lavallee (2000) voor een meer uitgebreide en gedetailleerde bespreking.

De wetenschap met betrekking tot het ouder worden.

De wetenschap met betrekking tot het sterven en de dood.

Voor een overzicht, zie Weiss en Chaumeton (1992), Greendorfer (1992) en Coakley (1983).

Zie Wylleman, Alfermann en Lavallee (1999), Anderson en Morris (2000) en Lavallee, Gorely, Lavallee en Wylleman (2001) voor een uitvoeriger beschrijving van deze programma’s.

Non users’ zijn niet-participanten. Dit zijn mensen die niet actief met sport in contact komen; 35,6% van de bevolking in Vlaanderen behoort tot dit segment. ‘Light users’ zijn occasionele sporters. Zij nemen sporadisch deel aan sportactiviteiten en vertegenwoordigen 12,2%. ‘High users’ zijn frequente en/of intensieve sportbeoefenaars en hebben een aandeel van 52,3%. Voor de operationalisering van deze categorieën verwijzen we naar Pauwels en Scheerder (2004: 45-47); Scheerder en Decraene (2006) en Scheerder en Pauwels (2005: 150).

Eerder experimenteerden we bij het detecteren van ‘sportgroepen’ met de correspondentieanalyse (zie Scheerder & Pauwels 2002: 32-42; Scheerder e.a. 2005a, 2005b). Deze techniek is in se geen multivariate analysemethode, doch kan evenwel beschouwd worden als een vereenvoudigde vorm van factoranalyse, de standaardtechniek voor het beschrijven van verbanden tussen variabelen in een laagdimensionele ruimte. Factoranalyse vraagt echter om interval-data, terwijl de correspondentieanalyse een datareductietechniek is die uitgaat van nominale variabelen. Bovendien beschrijft de correspondentieanalyse zowel verbanden tussen de categorieën van iedere variabele als de verbanden tussen de nominale variabelen onderling.

Omdat binnen het lager onderwijs geen onderwijsvormen onderscheiden worden, nemen we hier de groep van leerlingen uit het lager onderwijs in zijn geheel op, en vergelijken deze met de verschillende onderwijsvormen in het secundair onderwijs. Ook voor de gemeenschappelijke eerste graad werd een onderscheid gemaakt naar onderwijsvorm. Om een bepaalde klas uit de gemeenschappelijke eerste graad tot een specifieke onderwijsvorm te laten behoren, werd het studieprogramma als criterium genomen. Indien dit programma voorbereidt op het algemeen secundair onderwijs dan werd deze klas ook volgens deze onderwijsvorm gecategoriseerd. Hetzelfde geldt voor de overige onderwijsvormen. Het kunstsecundair onderwijs (KSO) is in verhouding tot de overige vormen van onderwijs bijna niet vertegenwoordigd in de steekproef. De leerlingen uit het KSO werden daarom meegerekend bij de leerlingen uit het TSO.

De socio-economische status (SES) wordt hier bepaald op basis van het opleidingsniveau en de beroepsstatus van de ouders.

De Vlaamse Regering keurde in december 1997 het Strategisch Plan voor Sportend Vlaanderen goed. Het opstellen ervan was een sleutelmoment in het Vlaams sportbeleid. Het is een instrument dat systematisch de missie, de kerntaken, de strategische doelstellingen en de kritische succesfactoren omschrijft, op basis waarvan het sportbeleid in Vlaanderen verder ontwikkeld kan worden. Met dit plan kwam het Vlaamse sportbeleid in een stroomversnelling terecht. Meer bepaald werd in het strategisch plan duidelijk gestipuleerd dat een geïntegreerd en kwaliteitsvol jeugdsportbeleid dient te worden nagestreefd, op een gedecentraliseerd niveau en met een bijzondere aandacht voor de samenwerking tussen school, club en gemeente (Martens 1997).

Het Contract JeugdSport had tot doel initiatieven te ondersteunen waarbij een structurele samenwerking tussen de scholen, de sportclub en het lokale sportbeleid centraal staat, met het oog op het verhogen van de sportparticipatiekansen van de niet- of weinig sportende jongeren, voornamelijk de 12- tot en met 18-jarigen (Maeschalck e.a. 2001: 352).

De ‘FOLLO’ is een proefproject op initiatief van de Vlaamse overheid. Het betreft een samenwerking tussen de beleidsdomeinen onderwijs en sport waarin deeltijds gedetacheerde leerkrachten lichamelijke opvoeding een naschoolse opdracht vervullen binnen een sportclub, een sportfederatie en/of een lokale sportdienst. In de opdracht staan zowel lesgevende als organisatorische en coördinerende taken centraal. Met de FOLLO worden drie hoofddoelstellingen beoogd: (1) de deelname door jongeren aan naschoolse sportbeoefening in school, gemeente en club verhogen, (2) de samenwerking tussen school, gemeente en club ontwikkelen, en (3) het pedagogisch verantwoorde aanbod aan sportactiviteiten voor jongeren verhogen (De Boever e.a. 2001; Scheerder 2003b).

De Foer, S. (1998), ‘Chauvinisme legt lat voor Oranje onnodig hoog’. In: NRC-Handelsblad, 3 juli 1998.

De Foer, S. (2001), Onder Hollanders. Amsterdam: Uitgeverij Balans/Van Halewijck.

Maheu, R. (1993), Koerier (UNESCO), nr. 234.

Maguire, J. (1994), ‘Sport, identity politics, ‘willful nostalgia,’ and globalism’. In: Sociology of Sport Journal 11, pp. 185-211.CrossRef

Renson, R. (1993), ‘Red onze sporten’. In: Koerier (UNESCO), nr. 234.

Titeca, K. (1999), Sport en culturele identiteit, een gevalstudie van de Ronde van Vlaanderen (licentiaatsverhandeling, KU Leuven).

Vanfleteren, S. (2005), Flandrien. Gent: Merz.

Van Walleghem, R. (1998), Het wonder van Vlaanderen. Gent: Penguin Productions, 240 p.

Van Wijnendale, K. (1943), Het rijke Vlaamsche wielerleven. Gent: Snoeck-Ducaju, 382 p.

Antonissen, J. & V. Loozen (1998), Giganten van Afrika. De hoge vlucht van Nigeria’s Super Eagles. Leuven: Van Halewyck.

Bouchard, C. (1988), ‘Genetic basis of racial differences’. In: Canadian Journal of Sport Sciences 13 (2), pp. 104-108.PubMed

Boyd, R.S. (1996), ‘Biologists reject the notion of race’. In: The Denver Post. October 20.

Broere, M. & R. van der Drift (1997), Afrika voetbalt! Amsterdam: Koninklijk Instituut voor de Tropen.

Chappell, R. (1995), ‘Afro-Caribbean involvement in athletics’. In: Athletics Coach 29 (1), pp. 25-27.

Coakley, J.J. (1998), Sport in society. Issues and controversies. 6th edition. Boston (Mass.): Irwin McGraw-Hill.

Cromwell, D.B. & A. Wesson (1941), Championship technique in track and field. New York: McGraw-Hill.

Curtis, J.E. & J.W. Loy (1978), ‘Race/ethnicity and relative centrality of playing positions in team sports’. In: Exercise & Sports Sciences Review 6, pp. 285-313.CrossRef

De Boeck, F. (1996), ‘Het discours van de postkolonialiteit. De problematiek van identiteit en representatie’. In: J. Vlasselaers & J. Baetens (eds.), Handboek culturele studies. Concepten, problemen en methoden (pp. 139-149). Leuven: Acco.

Dunning, E. (1970), ‘Dynamics of sport groups with special reference to football’. In: E. Dunning (ed.), Sociology of sport (pp. 66-80). London: Frank Cass.

Edwards, H. (1973), Sociology of sport. (Dorsey Series in Sociology). Homewood (Ill): Dorsey.

Eekeren, F. van (1997), Coach the coaches. Een onderzoek naar de effecten van een sportontwikkelingsproject in Zuid-Afrika. Utrecht: Rijksuniversiteit Utrecht.

Eitzen, D.S. & D.C. Sanford (1975), ‘The segregation of blacks by playing positions in football. Accident or design?’ In: Social Science Quarterly 55, pp. 948-959.

Entine, J. (2000), Taboo. Why black athletes dominate sports and why we’re afraid to talk about it. New York: Public Affairs.

Grusky, O. (1963), ‘The effects of formal structure on managerial recruitment. A study of baseball organization’. In: Sociometry 26, pp. 345-353.CrossRef

Hoberman, J.M. (1992), Mortal engines. The science of performance and the dehumanization of sport. New York (NY): MacMillan.

Klissouras, V. (1978), ‘Racial differences in functional capacity’. In: R.J. Shephard & H. Lavallée (eds.), Physical fitness assessment. Principles, practice and application (pp. 51-59). Springfield (Ill): Charles C. Thomas.

Kuper, S. (1996), Voetbal als oorlog. Amsterdam: Veen.

Leonard, W.M., T. Ostrosky & S. Huchendorf (1990), ‘Centrality of position and managerial recruitment. The case of major league baseball’. Sociology of Sport Journal 2, pp. 294-301.CrossRef

Lewontin, R.C. (1972), ‘The apportionment of human diversity’. In: Evolutionary Biology 6, pp. 381-398.CrossRef

Loy, J.W., J.E. Curtis & J.N. Sage (1978), ‘Relative centrality of playing position and leadership recruitment in team sports’. In: Exercise & Sport Sciences Review 6, pp. 257-284.CrossRef

Maguire, J.A. (1988), ‘Race and position assignment in English soccer. A preliminary analysis of ethnicity and sport in Britain’. In: Sociology of Sport Journal 5, pp. 257-269.CrossRef

Maguire, J. (1991), ‘Sport, racism and British society. A sociological study of England’s élite male Afro/Caribbean soccer and rugby union players’. In: G. Jarvie (ed.), Sport, racism and ethnicity (pp. 94-123). London: Falmer.

Maguire, J. & J. Bale (1994), ‘Introduction. Sports labour migration in the global arena’. In: Bale, J. & J. Maguire (eds.), The global sports arena: athletic talent migration in an interdependent world (pp. 1-21). London: Frank Cass.

Malina, R.M. & C. Bouchard (1991), Growth, maturation and physical activity. Champaign (Ill): Human Kinetics.

Medoff, M.H. (1977), ‘Positional segregation and professional baseball’. In: International Review of Sport Sociology 12(1), pp. 49-56.CrossRef

Melnick, M. (1988), ‘Racial segregation by playing position in the English football league. Some preliminary observations’. In: Journal of Sport & Social Issues 12 (2), pp. 122-130.CrossRef

Mudimbe, V.Y. (1988), The invention of Africa. Gnosis, philosophy and the order of knowledge. Bloomington (Ind): Indiana University Press.

Mudimbe, V.Y. (1994), The idea of Africa. Bloomington (Ind): Indiana University Press.

Nederveen Pieterse, J. (1991), Wit over zwart. Beelden van Afrika en zwarten in de westerse populaire cultuur. Amsterdam: Koninklijk Instituut voor de Tropen.

Phillips, J.C. (1993), Sociology of sport. Boston: Allyn & Bacon.

Runfola, R. (1980), ‘The black athlete as supermachismo symbol’. In: D.F. Sabo & R. Runfola (eds.), Jock. Sports and male identity (pp. 79-88). Englewood Cliffs (NJ): Prentice Hall.

Sabo, D. & S.C. Jansen (1994), ‘Seen but not heard. Images of black men in sports media’. In: M.A. Messner & D.F. Sabo (eds.), Sex, violence and power in sports. Rethinking masculinity (pp. 150-160). Freedom (CA): Crossing.

Scheerder, J. (1996a), ‘De zwarte superatleet. Mythe of realiteit?’ In: BodyTalk (Brussel) 143, pp. 9-12.

Scheerder, J. (1996b), Zwarten in de sport. Een bioculturele benadering. (Leuven: KU Leuven – Departement Kinesiologie, Labo Sportbiomechanica; scriptie aangeboden tot het behalen van een bijzondere bevoegdheid in de conditietraining).

Scheerder, J. (1997a), ‘Zwarten in de atletiek. De mythe’. (delen 1-5). In: Atletiekleven 11 (3-7).

Scheerder, J. (1997b), ‘De mythe rond de zwarte superatleet’. In: Tijdschrift voor Lichamelijke Opvoeding 172 (6), pp. 11-15.

Scheerder, J. (1997c), ‘La supériorité des Noirs dans l’athlétisme. Un mythe?’ In: Tempo Runner 3, pp. 68-74.

Scheerder, J. (1998), ‘Beeldvorming via sport. De mythe van de zwarte superatleet’. In: Lichamelijke Opvoeding 86 (14), pp. 616-620.

Scheerder, J. (2001a), ‘Afrika voetbalt in België. Over het relatieve succes van donkere spelers’. In: Dug-Out 5 (89), pp. 7-12.

Scheerder, J. (2001b), ‘Afrika voetbalt in België. Over het relatieve succes van donkere spelers (2)’. In: Dug-Out 5 (90), pp. 7-12.

Schneider, J.J. & D.S. Eitzen (1989), ‘The perpetuation of racial segregation by playing position in professional football’. In: D.S. Eitzen (eds.), Sport in contemporary society. (Ch. 31). New York (NY): St. Martin’s.

Van der Merwe, F.J.G. (1994), Sportgeskiedenis. ’n Handleiding vir Suid-Afrikaanse studente. Stellenbosch: FJG.

Vandenabeele, C. (2001), ‘Scout van zwart talent’. In: Knack 31 (6), pp. 34-40.

Wills, C. (1991), De wijsheid van de genen. Nieuwe wegen in de evolutie. Houten: De Haan.

Bale, J. & J. Maguire (eds.) (1994), The global sports arena: athletic talent migration in an interdependent world. London: Frank Cass, 289 p. + XII.

Beaujon, E. (1986), Minderheden in perspectief: literatuurstudie. Amsterdam: Instituut voor sociale geografie, 54 p.

De Knop, P. (1993), Onderzoek naar de integratiemogelijkheden van de georganiseerde sport voor migrantenjongeren. Brussel: VUB Jongerenadviescentrum voor Sport, 166 p.

De Knop, P., K. De Martelaer, M. Theeboom, E. Van Engeland & L. Van Puymbroeck (1994), Sport als integratie voor migrantenjongeren. Brussel: Koning Boudewijnstichting, 60 pp.

Jarvie, G. (1991), Sport, racism and ethnicity. London: Palmer Press, 202 p.

Rees, I.R. (1991), ‘Beyond contact: sport as a site for ethnic and racial cooperation’. In: E.H. Katzenellenbogen & J.R. Potgieter (eds.), Sociological Perspectives of movement activity. Stellenbosch: Institute for Sport and Movement Studies, pp. 24-33.

Knops, G. (ed.), (1992), Sport als integratie: kansen voor maatschappelijk kwetsbare jongeren. Brussel: Koning Boudewijnstichting, 223 p.

Knops, G. (ed.), (1994), Buurtvoetbal, een doelpunt voor integratie. Brussel: Koning Boudewijnstichting, 27 p.

Knops, G. (ed.), (1995), Sportclubs bekennen kleur. Brussel: Koning Boudewijnstichting, 45 p.

Laga, G. & B. Vanreusel (1990), Natuursport en kansarme jongeren (rapporten van de onderzoekseenheid sociaalculturele kinantropologie). Leuven: Instituut voor Lichamelijke Opvoeding, 101 p.

Leman, J. (ed.), (1996), ‘Racismeklachten’, Aanzet. (Centrum voor Gelijkheid van Kansen en Racismebestrijding) 2, 6 p.

Naeyaert, D. (1982), ‘Acculturatie van immigranten en hun vrijetijdsgedrag’. In: Vrijetijd en samenleving 1 (1), pp. 23-48.

Nixon, H.L. & J.H. Frey (1996), A sociology of sport. London: Woodsworth, pp. 227-249.

Phillips, J.C. (1993), Sociology of sport. Boston: Allyn and Bacon, pp. 149-203.

Tolleneer, J. (1990), ‘Gymnastics and religion in Belgium (1882-1914)’. In: International Journal of the History of Sport 7 (3), pp. 335-347.CrossRef

Tolleneer, J., B. Vanreusel & R. Renson (1995), ‘Kansen in de sport, herbronning en hertekening’. In: B. Pattyn (ed.), Wegen van hoop, universitaire perspectieven. Leuven: universitaire pers, pp. 395-411.

Van Buggenhout, A. (1995), Sport en racisme in de Nederlandstalige literatuur: bijdrage tot het Europese onderzoeksproject ‘Euroracism and sport’. (Licentiaatsverhandeling). Leuven: Faculteit voor Lichamelijke Opvoeding en Kinesitherapie, 91 pp.

Van Limbergen, K. & L. Walgrave (1988), Sides, fans en hooligans: voetbalvandalisme: feiten, achtergronden en aanpak. Leuven: Acco. 259 pp.

Van Moffaert, K. & B. Vanreusel (1995), Lokale sportinitiatieven: integratie in de praktijk. Brussel: Koning Boudewijnstichting. 30 p.

Vanreusel, B. (1995), ‘Sports as an integrating factor among immigrants’. In: Network News (European Network of Sport Sciences in Higher Education) 3, pp. 14-15. Voetbalmagazine (1994), Vol. 13, nr. 22, 23, 25, 26, 27, 34, 37.

Wauters, J. (1991), Racisme, donker continent. Brussel: NCOS.

Wijnands, A. (1985), ‘Sportbeoefening en sociale integratie bij immigranten’. In: Sport (BLOSO) 30 (4), pp. 25-28.

Amerongen, M. van & G. Leistra (1990), Gullit. Amsterdam: Uitgeverij De Arbeiderspers.

Bakthali, J. & S. Ramsahai (1990), Als we ruimte hadden dan … Een onderzoek naar de deelname aan sport en sportieve recreatie van Haagse migranten. Den Haag: Onderzoeksbureau Warray.

Bot, W. (1994), Leve Feyenoord één. Amsterdam: Uitgeverij De Arbeiderspers.

Egbers, T. (1995), De zwarte meteoor of de zoektocht naar een geliefde voetbalheld. Amsterdam: Uitgeverij Thomas Rap, Nederlandse sportbibliotheek 13.

Euser, L. e.a. (1996), Gewoon ’n beetje respect, 21 maart 1996 internationale antiracisme dag. Gouda: Stichting Provinciaal Platform AntiRacisme Zuid-Holland (SPPAR).

Goseling, C. (2001), ‘Richtlijnen bestrijding spreekkoren, Tweede Kamer is tegen’. In: Apeldoornse Courant, 10 november 2001. Apeldoorn: Wegener Uitgeverij Gelderland Overijssel (WUGO).

Goseling C. (2001), ‘Slachtoffer straks twee keer de klos’. In: Apeldoornse Courant, 10 november 2001. Apeldoorn: WUGO.

Janssens J. e.a. (1994), Discriminatie buitenspel, gedragscode ter voorkoming en bestrijding van discriminatie in de sport. Arnhem: NOC*NSF, publicatienummer 232.

Janssens J. & C. van ’t Hullenaar (1997), Training in tolerantie, Plan van aanpak Landelijke campagne tegen discriminatie in de sport. Leiden en Amsterdam, 7 juli 1997.

Kagie, R. (1989), De eerste neger, herinneringen aan de komst van een nieuwe bevolkingsgroep. Bussum: Wereldvenster.

Koolen, R. (1987a), ‘Migranten en sport: “Hier wordt geen takitaki gesproken”’. In: Buitenlanders Bulletin 3, maart 1987, jaargang 12. Utrecht: Nederlands Centrum Buitenlanders.

Koolen, R. (1987b), ‘Eindelijk fiat WVC: Drie landelijke sport-consulenten’. In: Buitenlanders Bulletin 9, november 1987, jaargang 12. Utrecht: Nederlands Centrum Buitenlanders.

Koolen, R. (1990a), ‘Zwarte parels’. (Recensie Gullit! van M. van Amerongen en G. Leistra en Out of his skin, the John Barnes phenomenon van Dave Hill.) In: Intermediair nr. 24, 15 juni 1990, jaargang 26. Amsterdam: VNU Business Publications.

Koolen, R. (1990b), ‘Ruud Gullit en John Barnes: Blanke naties, zwarte helden’. In: Buitenlanders Bulletin 6, juni 1990, jaar-gang 15. Utrecht: Nederlands Centrum Buitenlanders.

Koolen, R. (1991a), ‘Maatschappelijke vluchtweg ligt vol kraaiepoten’. In: Buitenlanders Bulletin 1, januari 1991, jaargang 16. Utrecht: Nederlands Centrum Buitenlanders.

Koolen, R. (1991b), ‘“De sport moet zelf de discriminatie bestrijden”, Minister d’Ancona wil onderzoek naar aard en omvang’. In: Nationaal Sport Magazine, nr. 1, februari 1991, jaargang 7, pp. 22-23. Arnhem: Nederlandse Sport Federatie.

Koolen, R. (1991c), ‘Spectrum aan maatregelen op NSF-studiedag Kleur Bekennen’. In: Nationaal Sport Magazine, nr. 1, februari 1991, jaargang 7, pp. 24-25. Arnhem: Nederlandse Sport Federatie.

Koolen, R. (1991d), ‘KNVB wil geen kleur bekennen. “Discriminatie, hoe bedoelt u?”’ In: Buitenlanders Bulletin 3 1991, jaar-gang 16. Utrecht: Nederlands Centrum Buitenlanders. Koolen R. (1991e), ‘Kleur Bekennen, Discriminatie in de sport’. In: LBR Bulletin, nummer 2, april 1991, jaargang 7. Utrecht: Landelijk Bureau Racismebestrijding.

Koolen, R. (1992), ‘Anti-discriminatiebeleid in de sport: Het papier is geduldig’. In: Buitenlanders Bulletin 1 1992, jaar-gang 17. Utrecht: Nederlands Centrum Buitenlanders.

Koolen, R. (1993a), ‘Apporte! Als racisme wint verliest de sport’. In: Buitenlanders Bulletin 9 1993, jaargang 18. Utrecht: Nederlands Centrum Buitenlanders.

Koolen, R. (1993b), ‘Stanley Menzo’. In: D. Schulze-Marmeling (red.), Fu_ball und Rassismus, Göttingen: Verlag Die Werkstatt. ISBN 3-923478-73-9.

Koolen, R. (1994a), ‘Stanley Menzo en de tragiek van de doelman’. In: Contrast nummer 4, 29 september 1994, jaargang 1. Utrecht: Nederlands Centrum Buitenlanders.

Koolen, R. (1994b), ‘Ajax-fan zet actie tegen racisme op poten’. In: Contrast nummer 4, 29 september 1994, jaargang 1. Utrecht: Nederlands Centrum Buitenlanders.

Koolen, R. (1994c), ‘Feyenoord-fan Wim Bot bekent zijn jeugdzondes, Hand in hand, kameraden’. In: Contrast nummer 12, 1 december 1994, jaargang 1. Utrecht: Nederlands Centrum Buitenlanders.

Koolen, R. (1995a), ‘Campagne voetballiefhebbers tegen discriminatie: Supporter is nog geen vandaal of racist’. In: Contrast nummer 2 19 januari 1995, jaargang 2. Utrecht: Nederlands Centrum Buitenlanders.

Koolen, R. (1995b), ‘Bestrijding voetbalracisme is vooral lippendienst’. In: Contrast nummer 30, 12 oktober 1995, jaargang 2. Utrecht: Nederlands Centrum Buitenlanders.

Koolen, R. (1996), ‘“We spreken maar een taal en dat is discipline”, over een gekleurde judofamilie in verscheurde wijk’. In: Contrast nummer 18, 23 mei 1996, jaargang 3. Utrecht: Forum, Instituut voor Multiculturele Ontwikkeling.

KNVB (1989), Rapport Jeugdvoetbal. KNVB-kring Hart van Brabant.

KNVB (1991), Allochtonen en voetbal, Kleur Bekennen. Zeist: KNVB.

Meloen, J. & P. Eersteling (1994), ‘Er wordt wel eens wat geroepen’; Discriminatie van allochtonen in de amateursport. Leiden/Utrecht: LISWO/Jan van Arkel.

Ministerie van VWS e.a. (1997), Nederlands Actieplan Sport. Tolerantie en Fair Play 1997-2000. Amersfoort, Rijswijk, Arnhem: Stichting Sport, Tolerantie en Fair Play Nederland (STFPN), ministerie van VWS, NOC*NSF.

Nieboer N. & A. Oostdijk (2000), Uitvoering van het Actieplan Sport, Tolerantie en Fair Play, Eindrapport. Leiden: Research voor Beleid.

Schulze-Marmeling, D. (1993), ‘Mit Stra_enfu_ball zur Anerkennung, Fu_ball und Rassismus in den Niederlanden’. In: Fu_ball und Rassismus. Göttingen: Verlag Die Werkstatt.

Schuyt, C. (1990), ‘Oorlog en voetbal’. In: de Volkskrant, 7 maart 1990. Amsterdam: de Volkskrant.

STARD e.a. (1991), Waar de schoen wringt … Discriminatie op en rond de Utrechtse voetbalvelden. Utrecht: STARD, PSSU, CBMN.

Stichting Spel en Sport (1984), Themanummer Sport en Minderheden. Amsterdam: Stichting Spel en Sport. The Race Game, documentaire BBC-televisie 1990.

Amis, J., T. Slack & T. Berrett (1995), ‘The structural antecedents of conflict in voluntary sport organizations’. In: Leisure Studies, 14, pp. 1-16.CrossRef

Breda, J. & K. Goyvaerts (1996), Vrijwilligerswerk vandaag: een eerste verkenning. Brussel: Koning Boudewijnstichting.

Bouckaert, S. & B. Van Buggenhout (2000), Een juridische ver-kenning van de grijze zone tussen vrijwilligerswerk en professionele arbeid. (Rapport in opdracht van de Koning Boudewijnstichting). Brussel: Koning Boudewijnstichting.

De Knop, P., W. Laporte, R. Van Meerbeek, B. Vanreusel, K. De Martelaer, G. Impens & F. Roelandt (1991), Fysieke fitheid en sportbeoefening van de Vlaamse jeugd – volumen 2: analyse van de georganiseerde sport in Vlaanderen. Brussel: IOS – BLOSO.

D’Hondt, S. & B. Van Buggenhout (1999), Het statuut van de vrijwilliger, knelpunten en oplossingen. Brussel: Koning Boudewijnstichting.

European Sports Conference (1995), The voluntary power: final report of the working group. Stockholm: Swedish Sports Confederation.

Hoogendam, A.C.J. & L.C.P.M. Meijs (1998), Vrijwilligers in de sportvereniging: organiseren van betrokkenheid. Utrecht: NOV.

Huybregts, R. (1998), Zonder vrijwilligers geen voetbal: een onderzoek naar het vrijwilligersvraagstuk bij de voetbalvereniging RKVVO. Brabant: Wetenschapswinkel Katholieke Universiteit Brabant.

Ingles, S. (1994), ‘Exploring volunteer board member and executive director needs: importance and fulfilment’. In: Journal of Applied Recreation Research 19 (3), pp. 171-189.

Knops, G. (ed.) (1996), Vrijwilligerswerk vandaag, een eerste ver-kenning (eindrapport). Brussel: Koning Boudewijnstichting.

Kreitner, K. & A. Kinicki (1998), Organizational behaviour. Boston: Irwin.

Laporte, W., L. Bollaert, P. De Knop & M. Taks (1997), Het vrijwilligerswerk in een veranderende sportwereld: een empirische studie inzake de ontwikkeling van professionele deskundigheid. Brussel: IOS – BLOSO.

Levarlet, H. & R. Vanfraechem (1999), Sport en vrijwilligers (Rap-port ‘Samenleving en sport’ in opdracht van de Koning Boudewijnstichting). Brussel: Koning Boudewijnstichting.

Lindeman, E. (1996), Participatie in vrijwilligerswerk. Amsterdam: Thesis Publishers.

Mintzberg, H. (1979), The structuring of organisations. Engel-wood Cliffs (NJ): Printence Hall.

NOC*NSF (1998a), De stand van zaken met betrekking tot vrijwilligerswerk- en beleid in de sport: het bestuur springt in met frisse tegenzin. Arnhem: NOC*NSF.

NOC*NSF (1998b), Programmaboekje VIS: Vrijwilligersbeleid in de sport. Arnhem: NOC*NSF.

NSF (1983), Zonder vrijwilliger geen sport: een aanzet tot het terugdringen van kadertekorten en kaderverloop. Haarlem: De Vrieseborch.

Praktijkgids Sportmanagement (1999), ‘Fiscale vrijstelling vrijwilligerswerk’. In: Praktijkgids Sportmanagement: actuele voorinformatie, 135, pp. 15-16.

Slack, T. (1997), Understanding sport organizations: the application of organization theory. Champaign (Ill): Human Kinetics.

Taks, M., A. Duysters, W. Laporte, M. Verhoeven, P. De Knop, L. Bollaert & D. Van Bunder (1998), ‘Motivating and demotivating factors of volunteers in sports organizations: an empirical survey’. In: G. Pires, F. Fernandes & N. Perry (eds.), Service quality in sport (Conference proceedings of the 6th Congress of the European Association for Sport Management; Madeira; 30 Sept. – 4 Oct. 1998) (pp. 7.41-7.51). Madeira: EASM.

Taks, M. (2000), Sport en tewerkstelling (Rapport ‘Samenleving en sport’ in opdracht van de Koning Boudewijnstichting). Brussel: Koning Boudewijnstichting.

Van Deth, J. & M. Leijenaar (1994), ‘De politieke participatie van maatschappelijk actieven’. In: P. Dekker (ed.), Verkenning van een perspectief op vrijwilligerswerk (Civil society en vrijwilligerswerk, deel 1). Rijswijk: Stadsdrukkerij.

Van Lindert, C. (1998), De stand van zaken met betrekking tot vrijwilligerswerk- en beleid in de sport: het bestuur springt in met frisse tegenzin. Arnhem: NOC*NSF.

Van Meerbeek, R. (1977), Structurele analyse van sportclubs in Vlaanderen (Onderzoeksrapport). Leuven: Instituut voor Lichamelijke Opleiding – KU Leuven.

Van Meerbeek, R. (1993), ‘Sportclubs: toen, nu en straks’. Vlaams Tijdschrift voor Sportbeheer, 115, pp. 25-37.

Verhoeven, M., W. Laporte, P. De Knop, M. Taks, L. Bollaert, D. Van Bunder & A. Duysters (1997), ‘Voluntary work in the changing environment of sport: empirical study about the development of professional expertise in sports federations and sports clubs’. In: I. Davies & E. Wolstercraft (eds.), Proceedings of the 5the Congress of EASM-Glasgow (pp. 378-387). Glasgow: EASM.

Verhoeven, M., W. Laporte, P. De Knop, L. Bollaert, M. Taks & J. Vincke (1999), ‘In search of macro-, meso-, and micro-sociological antecedents of conflict in voluntary sports federations and clubs with the Flemish situation as a case study’. In: European Journal for Sport Management, Special Issue, pp. 62-77.

Willems, L. (1994), ‘Burgerzin en vrijwillige zorg’. In: P. Dekker (ed.), Verkenning van een perspectief op vrijwilligerswerk (Civil society en vrijwilligerswerk 1). Rijswijk: Stadsdrukkerij.

Abrams, D., K. Ando & S. Hinkle (1998), ‘Psychological attachment to the group: Cross-cultural differences in organizational identification and subjective norms as predictors of workers’ turnover intentions’. In: Personality and Social Psychology Bulletin 24, pp. 1027-1039.CrossRef

Ashton, J.K., B. Gerrard & R. Hudson (2003), ‘Economic impact of national sporting success: Evidence from the London stock exchange’. In: Applied Economic Letters 10, pp. 783-785.CrossRef

Christ, O., R. van Dick, U. Wagner & J. Stellmacher (2003), ‘When teachers go the extra-mile: Foci of organizational identification as determinants of different forms of organizational citizenship behavior among schoolteachers’. In: British Journal of Educational Psychology 73, pp. 329-341.PubMedCrossRef

Boen, F., N. Vanbeselaere & J. Feys (2002), ‘Behavioral consequences of fluctuating group success: An internet study on soccer teams’. In: Journal of Social Psychology 142, pp. 769-781.PubMedCrossRef

Boen, F., N. Vanbeselaere, K. Hollants & J. Feys (2005), ‘Predictors of pupils’ and teachers’ identification with a merged school’. In: Journal of Applied Social Psychology 35, pp. 2577-2605.CrossRef

Boen, F., N. Vanbeselaere & H. Swinnen (2005), ‘Predicting fans’ support for a merger soccer team: A social-psychological perspective’. In: International Journal of Sport Psychology 36, pp. 1-21.

Cartwright, S. & C.L. Cooper (1992), Mergers and acquisitions: The human factor. Oxford, UK: Butterworth-Heinemann.

Cialdini, R.B., R.J. Borden, A. Thorne, M.R. Walker, S. Freeman & L.R. Sloan (1976), ‘Basking in reflected glory: Three (football) field studies’. In: Journal of Personality and Social Psychology 34, pp. 366-375.CrossRef

Dejonghe, T. (2001), De noodzaak aan exogeen opgelegde economisch-geografische principes bij het professionaliseren van het door endogene factoren ontstane wereldsportstelsel. Gevalsstudie: Het lokalisatievraagstuk van het topvoetbal in België. Ongepubliceerde doctoraatsthesis, Universiteit Gent, Belgium.

Devoge, S. & J. Shiraki (2000), ‘People factors: the missing link in merger success’. In: Compensation and Benefits Management 6, pp. 26-32.

Duke, V. & R. Renson (2003), ‘From factions to fusions? The rise and fall of two-club rivalries in Belgian football’. In: International Review for the Sociology of Sport 38, pp. 61-77.CrossRef

Ellemers, N. (1993), ‘The influences of socio-structural variables on identity management strategies’. In: W. Stroebe & M. Hewstone (eds.), European Review of Social Psychology, Volume 4 (pp. 27-57). New York: Wiley.

Ellemers, N., R. Spears & B. Doosje (1997), ‘Sticking together of falling apart: In-group identification as a psychological determinant of group commitment versus individual mobility’. In: Journal of Personality and Social Psychology 72, pp. 617-626.CrossRef

Haslam, S.A. (2004), Psychology in organizations: The social identity approach. London: Sage.

Jacobson, B. (2003), ‘The social psychology of the creation of a sports fan identity: A theoretical review of the literature’. In: Athletic Insight, 5(http://www.athleticinsight.com).

Knippenberg, D. van & E. van Leeuwen (2002), ‘Organizational identity after a merger: Sense of continuity as the key to post-merger identification’. In: M.A. Hogg & D.J. Terry (eds.), In: Social identity processes in organizational contexts (pp. 249-264). Philadelphia (PA): Psychology Press.

Knippenberg, D. van, B. van Knippenberg, L. Monden & F. de Lima (2002), ‘Organizational identification after a merger: A social identity perspective’. In: British Journal of Social Psychology 41, pp. 233-252.PubMedCrossRef

Lalonde, R.N. (1992), ‘The dynamics of group differentiation in the face of defeat’. In: Personality and Social Psychology Bulletin 18, pp. 336-342.CrossRef

Leeuwen, E. van, D. van Knippenberg & N. Ellemers (2003), ‘Continuing and changing group identities: The effects of merging on social identification and in-group bias’. In: Personality and Social Psychology Bulletin 29, pp. 679-690.PubMedCrossRef

Masterton, G. & A.J. Mander (1990), ‘Psychiatric emergencies, Scotland and the World Cup finals’. In: British Journal of Psychiatry 156, pp. 475-478.PubMedCrossRef

Mitchell, E. (1995), ‘Team spirit, for eternity’. In: Time Magazine December 11, p. 67.

Rentsch, J.R. & B. Schneider (1991), ‘Expectations for postcombination organizational life: A study of responses to merger and acquisition scenarios’. In: Journal of Applied Social Psychology 21, pp. 233-252.CrossRef

Reuters (2000, March 15), ‘Fan changes name into Manchester United’. (gevonden op http://www.totalsports.net).

Scheepers, D., R. Spears, B. Doosje & T. Manstead (2002), ‘Integrating identity and instrumental approaches to intergroup differentiation: Different contexts, different motives’. In: Personality and Social Psychology Bulletin 28, pp. 568-577.CrossRef

Schwartz, N., F. Strack, D. Kommer & D. Wagner (1987), ‘Soccer, rooms, and the quality of your life: Mood effects on judgments of satisfaction with life in general and with specific domains’. In: European Journal of Social Psychology 17, pp. 69-79.CrossRef

Taphophilia (2005, juni 21), ‘Sports fans can take allegiance to the grave’. (gevonden op www.taphophilia.com).

Tajfel, H. & J.C. Turner (1979), ‘An integrative theory of intergroup conflict’. In: W.G. Austin & S. Worchel (eds.), The social psychology of intergroup relations (pp. 33-47). Monterey (CA): Brooks/Cole.

Terry, D.J., C.J. Carey & V.J. Callan (2001), ‘Employee adjustment to an organizational merger: An intergroup perspective’. In: Personality and Social Psychology Bulletin 27, pp. 267-280.CrossRef

Turner, J.C., M.A. Hogg, P.J. Oakes, S.D. Reicher & M. Wetherell (1987), Rediscovering the social group: a Self-Categorization Theory. London: Harvester Wheatsheaf.

Wauters, J. (1995), Van Davidoff tot Van Basten. Icarus: Van Reemst.

Alfermann, D. (2000), ‘Causes and consequences of sport career termination’. In: D. Lavallee & P. Wylleman (eds.), Career transitions in sport: International perspectives (pp. 49-58). Morgantown, WV: FIT.

Anderson, D. & T. Morris (2000), ‘Athlete lifestyle programs’. In: D. Lavallee & P. Wylleman (eds.), Career transitions in sport: International perspectives (pp. 59-80). Morgantown, WV: FIT.

Atletencommissie NOC*NSF (1998), Over stoppen gesproken. Onderdeel van het programma ‘Stoppen met topsport? Een nieuw begin!’. Arnhem: Atletencommissie NOC*NSF.

Berg, F. van den (1998), ‘Verhuizen van topsport naar maatschappij’. In: Atletencommissie NOC*NSF (ed), Over stoppen gesproken. Onderdeel van het programma ‘Stoppen met topsport? Een nieuw begin!’ (pp. 13-18). Arnhem: Atletencommissie NOC*NSF.

Berg, F. van den (2000), Stoppen met topsport. Een nieuw begin! Voordracht gegeven tijdens de VVSP-studiedag ‘Mentale voorbereiding en begeleiding van topsporters’. Brussel, 4 november.

Bloom, B.S. (ed.) (1985), Developing talent in young people. New York: Ballantine.

Chelladurai, P. (1999), Human resource management in sport and recreation. Champaign (IL): Human Kinetics.

Coakley, J.J. (1983), ‘Leaving competitive sport: Retirement or rebirth?’ In: Quest 35, pp. 1-11.CrossRef

Comité Topsport (ed.), (1989), Nota ‘Topsport in Nederland’.

Csikszentmihaly, M., K. Rathunde & S. Whalen (1993), Talented teenagers: The roots of success and failure. New York: Cambridge University Press. De Morgen (2000, 20 december), ‘Topsport eist tol bij SteffiGraf’.

Dothée, B. (1997), Onderzoek naar de socio-professionele integratie van topsporters na hun sportcarrière. Niet-gepubliceerde licentiaatsverhandeling lichamelijke opleiding. Leuven: Faculteit Lichamelijke Opvoeding & Kinesitherapie/KU Leuven, 122 p. Gazet van Antwerpen (2000, 13 november), ‘Roeien: Steve Red-grave’.

Greendorfer, S.L. (1992), ‘Sport socialization’. In: T.S. Horn (ed.), Advances in sport psychology (pp. 201-218). Champaign (IL): Human Kinetics.

Haar, J. van der, H. Keizer, F. Oyen, F. Racké & J. Vos (1987), Het nieuwe ritme: Brochure over stoppen met topsport. ’s-Gravenhage: N.S.F.

Hawkins, K. & F.W. Blann (1993), Athlete/coach career development and transition. Canberra: Australian Sports Commission.

Het Volk (2000, 1 februari), ‘Bubka’s laatste’.

Lavallee, D. (2000), ‘Theoretical perspectives on career transitions in sport’. In: D. Lavallee & P. Wylleman (eds.), Career transitions in sport: International perspectives (pp. 1-27). Morgantown, WV: FIT.

Lavallee, D. & P. Wylleman (eds.), (2000), Career transitions in sport: International perspectives. Morgantown (WV): FIT.

Lavallee, D., T. Gorely, R.M. Lavallee & P. Wylleman (2001), ‘Career development programs for athletes’. In: W. Patton & M. McMahon (eds.), Career development programs: Preparation for life long career decision making (pp. 125-133). Camber-well, VIC: Australian Council for Educational Research Press.

Lavallee, D., D.A. Sinclair & P. Wylleman, P. (1998), ‘An annotated bibliography on career transitions in sport: II. Empirical references’. In: Australian Journal of Career Development 7(3), pp. 32-44.CrossRef

Lavallee, D., P. Wylleman & D.A. Sinclair (1998), ‘An annotated bibliography on career transitions in sport: I. Counselling- based references’. In: Australian Journal of Career Development 7 (2), pp. 34-42.

Mihovilovic, M. (1968), ‘The status of former sportsmen’. In: International Review of Sport Sociology 3, pp. 73-93.CrossRef

Nederlands Olympisch Comité (s.d.), De keerzijde van de medaille: Individuele begeleiding van topsporters. Den Haag: N.O.C.

Ogilvie, B.C. & M. Howe (1982), ‘Career crisis in sport’. In: T. Orlick, J.Y. Partington & J.H. Salmela (eds.), Proceedings of the 5th World Congress of Sport Psychology (pp. 176-183). Ottawa, ON: Coaching Association of Canada.

Redactie (1991), ‘Resoluties Congres Sport 2000’. In: Sport 1, pp. 13-42.

Schlossberg, N.K. (1981), ‘A model for analyzing human adaptation to transition’. In: The Counseling Psychologist 9, pp. 2-18.CrossRef

Schlossberg, N.K. (1984), Counseling adults in transition: Linking practice with theory. New York: Springer.

Staveren, H.T. van & M.J.G. Das (1990), Knelpunten in de rechtspositie van de topsporter. Rijswijk: Ministerie van Welzijn, Volksgezondheid & Cultuur.

Streznewski, M.K. (1999), Gifted grown ups. The mixed blessings of extraordinary potential. New York (NJ): John Wiley & Sons.

Sussman, M.B. (1972), ‘An analytic model for the sociological study of retirement’. In: F.M. Carp (ed.), Retirement (pp. 50-51). New York: Behavioral Publications.

Svoboda, B. & M. Vanek (1982), ‘Retirement from high level competition’. In: T. Orlick, J.T. Partington & J.H. Salmela (eds.), Proceedings of the 5th World Congress of Sport Psychology (pp. 166-175). Ottawa, ON: Coaching Association of Canada.

Weiss, M. & N. Chaumeton (1992), ‘Motivational orientations in sport’. In: T.S. Horn (ed.), Advances in sport psychology (pp. 61-99). Champaign (IL): Human Kinetics.

Wylleman, P. (2000), Wat motiveert een medewerker vandaag? Voordracht gegeven tijdens het Right Management Consultancy – FORTIS Symposium voor Managers. Antwerpen, 7 oktober.

Wylleman, P. & P. De Knop (1997a), ‘The role and influence of the psycho-social environment on the career transitions of student-athletes’. In: Bangsbo, J. e.a. (eds.), Book of Abstracts 2nd Annual Congress of the European College of Sports Science (pp. 90-91). Copenhagen: University of Copenhagen.

Wylleman, P. & P. De Knop (1997b, Juni), Elite student-athletes: Issues related to career development and social support. Voordracht gepresenteerd tijdens het 12th Annual Conference on Counseling Athletes, Springfield (MA), Verenigde Staten.

Wylleman, P. & P. De Knop (1999), ‘The relevance of non-athletic transitions in the development of the atlhetic career’. In: V. Hosek, P. Tilinger & L. Bilek (eds.), Psychology of sport and exercise: Enhancing the quality of life. Proceedings of the 10th European Congress of Sport Psychology – FEPSAC. Part 2 (pp. 304-306). Prague, Czech Republic: Charles University.

Wylleman, P., P. De Knop & D. Sillen (1998, Augustus), Former Olympic athletes’ perceptions of retirement from high-level sport. Voordracht gepresenteerd tijdens het 24th International Congress of Applied Psychology, San Francisco, Verenigde Staten.

Wylleman, P., P. De Knop, M. Ewing & S. Cumming (2000), ‘Transitions in youth sport: A developmental perspective on parental involvement’. In: D. Lavallee & P. Wylleman (eds.), Career transitions of competitive athletes (pp. 143-160). Morgantown (WV): FIT.

Wylleman, P., P. De Knop, H. Menkehorst, M. Theeboom & J. Annerel (1993), ‘Career termination and social integration among elite athletes’. In: S. Serpa, J. Alves, V. Ferreira & A. Paulo-Brito (eds.), Proceedings of the VIII World Congress of Sport Psychology, (pp. 902-906). Lissabon: ISSP.

Wylleman, P., D. Lavallee & D. Alfermann, (eds.), (1999), Transitions in the career of competitive athletes. Lund, Zweden: FEPSAC.

Anciaux, B. (2004), Beleidsnota Sport 2004-2009. Brussel: Kabinet van de Vlaams minister van Cultuur, Jeugd, Sport & Brussel.

Beunen, G., J. Borms, J. Lefevre, J. Vrijens, B. Vanreusel & H. Van der Aerschot (1993), Eurofit-barometer 1993 (Onderzoek in opdracht van het Commissariaat-generaal voor de Bevordering van de Lichamelijke Ontwikkeling, de Sport & de Openluchtrecreatie). Brussel: Interuniversitair Onderzoekscentrum voor Sportbeleid.

Beunen, G., J. Borms, J. Vrijens, J. Lefevre, A.L. Claessens & J. Pion (1991), Fysieke fitheid van de Vlaamse jeugd van 6 tot 18 jaar (Fysieke fitheid & Sportbeoefening van de Vlaamse jeugd 1; Onderzoek in opdracht van de Gemeenschapsminister van Cultuur). Brussel: Interuniversitair Onderzoekscentrum voor Sportbeleid.

BLOSO (diverse jaargangen). Jaarverslagen 1993 tot en met 2004. Brussel: Commissariaat-generaal voor de Bevordering van de Lichamelijke Ontwikkeling, de Sport & de Openluchtrecreatie.

Brettschneider, W.-D. (1992), ‘Adolescents, leisure, sport and lifestyle’. In: T. Williams, L. Almond & A. Sparkes (eds.). In: Sport and physical activity. Moving towards excellence (pp. 536-550). London: E & F Spon.

Brettschneider, W.-D. & M. Bräutigam (1990), Sport in der Alltagswelt von Jugendlichen. Frechen: Rittersbach.

BVLO (1982). ‘Witboek lichamelijke opvoeding’ (Bijdrage bij het Tijdschrift voor Lichamelijke Opvoeding 87(1)). Gent: Bond voor Lichamelijke Opvoeding.

Crum, B. (1991), Over versporting van de samenleving. Reflecties over de bewegingsculturele ontwikkelingen met het oog op sport-beleid. Rijswijk: Ministerie van Welzijn, Volksgezondheid & Cultuur.

De Boever, E., J. Lambrix & L. Dumoulin (2001), ‘De flexibele opdracht van de leerkracht lichamelijke opvoeding. Een proefproject van de Vlaamse Minister voor Onderwijs Marleen Vanderpoorten en de Vlaamse Minister voor Sport Bert Anciaux’. In: Tijdschrift voor Lichamelijke Opvoeding 192 (4), pp. 4-10.

De Knop, P., W. Laporte, R. Van Meerbeek, B. Vanreusel, K. De Martelaer, G. Impens & F. Roelandt (1991), Analyse van de georganiseerde sport in Vlaanderen (Fysieke fitheid & Sportbeoefening van de Vlaamse jeugd 2; Onderzoek in opdracht van de Gemeenschapsminister van Cultuur). Brussel: Inter-universitair Onderzoekscentrum voor Sportbeleid.

Laporte, W., P. Van Oost, E. Musch, A. Buysse & H. Dhuyvettere (1991), Gedragsdeterminantenonderzoek voor sportparticipatie, non-participatie en drop-out bij jongeren tussen 12 en 18 jaar (Fysieke fitheid & Sportbeoefening van de Vlaamse jeugd 3; Onderzoek in opdracht van de Gemeenschapsminister van Cultuur). Brussel: Interuniversitair Onderzoekscentrum voor Sportbeleid.

Lefevre, J., J. Bouckaert, W. Duquet & H. Van der Aerschot (1999), Barometer van de fysieke fitheid van de Vlaamse jeugd. Een evolutie van de fysieke fitheid van de Vlaamse jeugd (12-18 jarigen) in de jaren ’90. Brussel: Interuniversitair Onderzoekscentrum voor Sportbeleid.

Lefevre, J., M. Taks, L. Matton, R. Philippaerts, I. De Bourdeaudhuij, A. Balduck, K. Wijndaele & M. Theeboom (2002a), Onderzoek naar de graad van sportparticipatie en fysieke activiteit op Vlaams niveau en het opstellen van een instrument voor de evaluatie van sportpromotiecampagnes (Eind-rapport 2). Brussel: Interuniversitair Onderzoekscentrum voor Sportbeleid.

Lefevre, J., M. Taks, B. Vanreusel, J. Scheerder, J. Van Gestel, G. Steens, R. Philippaerts, I. De Bourdeaudhuij & M. Thee-boom (2002b), Onderzoek naar de graad van sportparticipatie en fysieke activiteit op Vlaams niveau en het opstellen van een instrument voor de evaluatie van sportpromotiecampagnes (Eindrapport 1). Brussel: Interuniversitair Onderzoekscentrum voor Sportbeleid.

Leeflang, P.S.H., P.A. Beukenkamp & J.J. van Duijn (1987), Probleemgebied marketing. Een managementbenadering. Leiden: Stenfert Kroese.

Loret, A. (1995), Génération glisse. Dans l’eau, l’air, la neige … la révolution du sport des ‘années fun’ (Mutations 155-156). Paris: Autrement.

Maeschalck, J., P. Paquay & C. Coomans (2001), Sportcodex 2001-2002. Geannoteerde verzameling van alle reglementaire teksten in de Vlaamse Gemeenschap (pp. 351-355). Brugge: Die Keure.

Martens, L. (1997), Strategisch plan voor sportend Vlaanderen. Brussel: Kabinet van de Vlaamse Minister van Cultuur, Gezin & Welzijn.

Pauwels, G. & J. Scheerder (2004), Tijd voor vrije tijd? Vrijetijdsparticipatie in Vlaanderen: sport, cultuur, media, sociale participatie en recreatie (Stativaria 32). Brussel: Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap/Administratie Planning & Statistiek.

Raaij, W.F. van & G. Antonides (1997), Consumentengedrag. Een sociaal-wetenschappelijke benadering. Utrecht: Lemma.

Raaij, W.F. van & T.M.M. Verhallen (1990), ‘Domeinspecifieke marktsegmentatie’. In: Tijdschrift voor Marketing 24 (4), pp. 6-15.

Sauwens, J. (1999), Beleidsnota Sport 1999-2004. Brussel: Kabinet van de Vlaams minister van Binnenlandse Aangelegenheden, Ambtenarenzaken & Sport.

Scheerder, J. (2003a), Gelijke speelvelden? Sociale gelaagdheid van de vrijetijdssport vanuit een sociaal-cultureel veranderingsperspectief. Leuven: KULeuven/Faculteit Lichamelijke Opvoeding & Kinesitherapie; doctoraatsproefschrift lichamelijke opvoeding.

Scheerder, J. (2003b), ‘School, sport en samenleving. Naar een flexibele opdracht voor de leerkracht lichamelijke opvoeding’. In: Steens, G. & K. Geeraerts (eds.) Praktijkgids sport-management. (II.4 – Afl. 26(2003); pp. 19-40; Sch.1-22). Mechelen: Kluwer.

Scheerder, J. (2004a), Spelen op het middenveld. Vrijetijdssport als ontspanning, ontplooiing en ontmoeting (Cultuursociologische Essays 4). Tielt: Lannoo.

Scheerder, J. (2004b), ‘Uitgesloten van deelname. Over sportbeoefening en sociale exclusie in Vlaanderen’. In: J. Vranken, K. De Boyser & D. Dierckx (eds.), Armoede en sociale uitsluiting. Jaarboek 2004 (pp. 147-164). Leuven: Acco.

Scheerder, J. (2004c), ‘Zo de ouders sprongen, zo bewegen hun jongen? Sportgedrag van jongeren in relatie tot het ouderlijk sportkapitaal’. In: Vrijetijdstudies 22 (4), pp. 7-20.

Scheerder, J. (2004/2005), ‘Je bent jong en (niet) sportactief? Op zoek naar sociale profielen van jeudsport(in)activiteit (Deel 1)’. In: Vlaams Tijdschrift voor Sportbeheer 184, pp. 37-47 + Erratum in: Vlaams Tijdschrift voor Sportbeheer (2005) 185, p. 17.

Scheerder, J. (2005a), ‘Jongeren en/in beweging. Over jeugd-sport in Vlaanderen’. In: Krax 5 (3), pp. 36-44.

Scheerder, J. (2005b), ‘Jongeren in beweging. De jeugdsport in Vlaanderen in kaart gebracht’. In: Welwijs 16 (2), pp. 12-19.

Scheerder, J. (2005c), ‘Je bent jong en (niet) sportactief? Op zoek naar sociale profielen van jeudsport(in)activiteit (Deel 2)’. In: Vlaams Tijdschrift voor Sportbeheer 185, pp. 17-33.

Scheerder, J. (2005d), ‘De spelers op het veld. De catwalk van de jeugdsport’. In: S. Burm, K. Jacobs, I. Ligtvoet & G. Redig (eds.), Smakers. Jongeren en cultuur 2004 (pp. 56-59). Brussel: Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap/Afdeling Jeugd & Sport en Cultureel Jeugd Paspoort (CJP).

Scheerder, J. & M. Decraene (2006), ‘Vrijetijdssport in Vlaanderen. Een status quaestionis van beleid en participatie’. In: R. Laermans e.a. (eds.), Cultuurparticipatie. Sectorale analyses. Leuven: KULeuven/Centrum voor Cultuursociologie, in press.

Scheerder, J. & G. Pauwels (2002), Vlaanderen sportief gepeild! Resultaten van de APS-survey 1999 (Stativaria 26). Brussel: Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap – Administratie Planning & Statistiek.

Scheerder, J. & G. Pauwels (2005), ‘In-actie(f)? Naar een verklaringsmodel voor actieve sportbeoefening in Vlaanderen’. In: J. Lievens & H. Waege (eds.), Cultuurparticipatie in breed-beeld. Eerste analyses van de survey ’Cultuurparticipatie in Vlaanderen 2003-2004’ (Cultuurkijker) (pp. 139-166). Antwerpen: De Boeck.

Scheerder, J. & B. Vanreusel (2002), Actieve sportbeoefening in Vlaanderen. Technisch verslag van de SBV’99 met enkele cijferreeksen. Leuven: ACCO.

Scheerder, J., J. Dehaese & B. Vanreusel (eds.), m.m.v. M. Taks, W. Lagae, P. Delheye & R. Renson (2003), Jeugdsport in cijfers. De sportdeelname van jongeren in Vlaanderen in 2000 tabellen en grafieken (cd-rom met steun van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap – Administratie Cultuur/Afdeling Jeugd & Sport). Tielt: Lannoo.

Scheerder, J., M. Taks & W. Lagae (2004a), ‘Marketing active sports participation to teenage girls. An analysis of socio-cultural predictor variables’. In: E. De Boever (ed.). Book of abstracts (12th European Sport Management Congress ‘Innovation in Co-operation’, Ghent, September 22-25, 2004 / Series Sport Sciences 10) (pp. 86-87). Ghent: Publicatiefonds voor Lichamelijke Opvoeding.

Scheerder, J., M. Taks & W. Lagae (2004b), ‘Youth sports participation styles and market segmentation profiles. Evidence and applications’. In: NASSM (ed.), 19th Conference of the North American Society for Sport Management (Abstract Book of the NASSM 2004 Conference; Atlanta, GA; June 2-5, 2004) (pp. 132-133). Atlanta, GA: Sport Administration Program of Georgia State University.

Scheerder, J., M. Taks, B. Vanreusel & R. Renson (2005a), ‘Social changes in youth sports participation styles 1969-1999. The case of Flanders (Belgium)’. In: Sport, Education & Society 10 (3), pp. 321-341.

Scheerder, J., B. Vanreusel & M. Taks (2005b), ‘Stratification patterns of active sport involvement among adults. Social change and persistence’. In: International Review for the Sociology of Sport 40 (2), pp. 139-162.CrossRef

Scheerder, J., B. Vanreusel, M. Taks & R. Renson (2005c), ‘Social stratification patterns in adolescents’ active sports participation behaviour. A time trend analysis 1969-1999’. In: European Physical Education Review 11 (1), pp. 5-27.CrossRef

Smith, W.R. (1956), ‘Product differentiation and market segmentation as alternative marketing strategies’. In: Journal of Marketing 21 (July), pp. 3-8.CrossRef

Smits, W. (2004), Maatschappelijke participatie van jongeren. Bewegen in de sociale, vrijetijds- en culturele ruimte (Eindverslag van het Programma Beleidsgericht Onderzoek ‘Maatschappelijke participatie van jongeren’ PBO99A/14/85 in opdracht van de Administratie Cultuur / Afdeling Jeugd & Sport van de Vlaamse Gemeenschap). Brussel: Vrije Universiteit Brussel / Vakgroep Sociologie – Onderzoeksgroep TOR.

Van der Aerschot, H. (1994), ‘De barometer van de fysieke fitheid van de Vlaamse jeugd 1993. De resultaten (BLOSOJeugdsportcampagne 94)’. In: Sport (BLOSO) 36 (2), pp. 20-22.

Van Lierde, A., H. Van der Aerschot & R. Philippaerts (2005), De barometer van de fysieke fitheid van de Vlaamse jeugd. (www.bloso.be).

Vanreusel, B. & J. Scheerder (2000), Sport, cultuur in beweging. Een verkenning van cultuurtrends in de sport (Samenleving & Sport 2; Rapport in opdracht van de Koning Boudewijnstichting). Brussel: Koning Boudewijnstichting.

Vanreusel, B., P. De Knop, K. De Martelaer, G. Impens, F. Roelandt, P. Teirlynck & P. Wylleman (1992), Participatie en drop out. Een onderzoek naar jongeren van 12 tot 18 jaar in sportverenigingen (Fysieke fitheid & Sportbeoefening van de Vlaamse jeugd 4; Onderzoek in opdracht van de Gemeenschapsminister van Cultuur). Brussel: Interuniversitair Onderzoekscentrum voor Sportbeleid.

Vlaams Parlement (1999), ‘Regeringsverklaring van de Vlaamse Regering’. In: Stuk 31 (1).

Vlaamse Raad (1992), ‘Regeringsverklaring van de Vlaamse Executieve’. In: Stuk 10 (1).

Vlaamse Raad (1995), ‘Regeringsverklaring van de Vlaamse Regering’. In: Stuk 10 (1).

Vlaamse Regering (2004), Vertrouwen geven, verantwoordelijkheid nemen. De ontplooiing van Vlamingen en Vlaanderen duurzaam bevorderen, een zorgzame, lerende samen-leving, goed en doelmatig bestuur (Regeerakkoord van de Vlaamse Regering 2004-2009). Brussel: Vlaamse Regering.

Vrijens, J., M. Piéron, M. Maes, J. Rogge & M. Didisheim (1991), Witboek over de fysieke conditie van de jeugd in België. Brussel: Koning Boudewijnstichting – Belgisch Olympisch & Interfederaal Comité.

Zwart, P.S. (1993), Methoden van marktonderzoek. Leiden: Stenfert Kroese.

Titel: 10 Sportsociologie in de praktijk
Auteurs: Paul De Knop
Jeroen Scheerder
Bart Vanreusel
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Boek: Sportsociologie
Print ISBN: 978-90-368-1618-2

Elektronisch ISBN: 978-90-368-1619-9

Copyright: 2016
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-368-1619-9_10

Bohn Stafleu van Loghum

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

Samenvatting

Log in om toegang te krijgen