8 ziekenhuiszorg

Kengetallen Nederlandse Ziekenhuizen 2006, Dutch Hospital Data, Utrecht, 2008; Personeel in de GGZ, GGZ Nederland, Utrecht, 2008.

Statistiek personeelssterkte 2001 (inclusief ziekteverzuim en personeelsverloop) algemene ziekenhuizen en somatische, psychogeriatrische en gecombineerde verpleeghuizen, landelijke tabellen, Prismant, Utrecht, 2002; Statistiek personeelssterkte 1999 (inclusief ziekteverzuim en personeelsverloop) instellingen voor verstandelijk gehandicapten, landelijke tabellen, Prismant/Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland, Utrecht, 2001; Statistiek personeelssterkte 1997 (inclusief ziekteverzuim en personeelsverloop) psychiatrische ziekenhuizen, landelijke tabellen, NZI, Utrecht, 1998.

Remmen, J.W.M., Bejaardenoordbewoners of verpleeghuispatiënten?, Stubeg, Hoogezand, 1985; Advies Samenwerking tussen Bejaardenoorden en Verpleeghuizen, Nationale Raad voor de Volksgezondheid, Zoetermeer, 1985, hfdst. 5-6; Leeuwen, P.J. van, ‘De identiteit van het verpleeghuis’, in: Medisch Contact, 41, 1986, nr. 5, p. 141-144; Franse, J.J.A. en F.A. van Spanje, ‘Verpleeghuis: doelstelling, taken, functies’, in: Medisch Contact, 41, 1986, nr. 21, p. 672-674.

Miller, T.S., The birth of the hospital in the Byzantine Empire, John Hopkins University Press, Baltimore, 1997.

Cremers, A.G.P., ‘Day-surgery in Nederland; een alternatief voor de kliniek’, in: Medisch Contact, 36 (1981), nr. 49, p. 1507-1513; Veen, R. van der, ‘Is dagverpleging doel of middel?’, in: Het Ziekenhuis, 12 (1982), nr. 14, p. 737-739; Dagbehandeling, Landelijke Specialisten Vereniging, Utrecht, 1984; Weerden, A.B. van, ‘Dagverpleging en eerstelijnszorg’, in: Medisch Contact, 42 (1987), nr. 29 en 30, p. 912-914 en p. 940-942; Dagverpleging; advies over de ontwikkeling van dagverpleging in ziekenhuizen, Nationale Raad voor de Volksgezondheid, Zoetermeer, 1993; Alles kan, in dagverpleging? symposiumverslag, 26 november 1992, Ede, CBO, Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg, Utrecht, 1993; Hoeven, H.A. van den, G.F.A. Kalsbeek, M.T. Sjer, G.J. Wissink en M. Kessels-Buikhuisen, ‘Grensverleggende dagverpleging; succesvol project nu reguliere activiteit’, in: Medisch Contact, 49 (1994), nr. 49, p. 1563-1565; Wasowicz, D.K., R.F. Schmitz, H.J. Borghans, R.R.M. de Groot en P.M.N.Y.H. Go, ‘Toename van chirurgische dagverpleging in Nederland’, in: Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, 142 (1998), p. 1612-1615.

Blanken, D., ‘Dagverpleging kan kapitaal besparen’, in: Inzet, 3 (1979), nr. 4, p. 20-22; Adviesaanvrage van minister Gardeniers aan de Ziekenfondsraad, Ministerie van VWS, Leidschendam, april 1982.

Dagbehandeling (THIPDOC), in: Tijdschrift voor Hygiëne en Infectiepreventie, 1997, nr. 5.

Monica Grasveld, mede-auteur van het boek ‘Dagbehandeling in Nederland’ (zie noot 19) en dagbehandelingskenner van het eerste uur, zegt over de ontwikkelingen rondom de termen dagverpleging en dagbehandeling het volgende: ‘Indertijd (1987) is besloten om de term dagverplegingte hanteren, omdat de behandeling niet wezenlijk verschilt van een klinische behandeling.Het verschil tussen klinische- en dagbehandeling zit in de duur van de verpleging. Waar eerst een patiënt na een behandeling een aantal dagen/weken verpleging ontving, is dat met de komst van dagverpleging verkort tot een aantal uren verpleging. Vandaar de term dagverpleging. Echter vanaf 2002 wordt ervoor gekozen om de term dagverpleging weer te vervangen door dagbehandeling omdat de verpleegkundige een toenemende rol krijgt in de regie van de behandeling. De echte verpleging, c,q. verzorging van de patiënt vindt plaats in de thuissituatie. De medisch specialist, verpleegkundige en de ziekenhuisorganisatie werken nauw samen om de behandeling van de patiënt binnen een dag zo optimaal mogelijk te laten verlopen’, in: Verpleegkundig Competentieprofiel Dagbehandeling, Versie 9 maart 2007, met verwerking reacties regio’s, Nederlandse Vereniging voor Dagverpleging en Kortverblijf, onderwijscommissie/CV, p. 9.

Go, P.M.N.Y.H., C.L.G. Rutten, M.A. Grasveld-van Berckel en A.P.W.P. van Montfort, Dagbehandeling in Nederland, Lemma, Utrecht, 2002; Verhagen, M.V., L.J. Tiesinga en L.J. Post, ‘Wat is dagbehandeling? Conceptanalyse van het begrip dagbehandeling vanuit multidisciplinair perspectief’, in: Verpleegkunde - Nederlands-Vlaams wetenschappelijk tijdschrift voor verpleegkundigen, 18 (2003), nr. 3, p. 178-189.

NEN 7500: 2006, Het zorgproces dagbehandeling bij chirurgische ingrepen, 2006; Verpleegkundig Competentieprofiel Dagbehandeling, Nederlandse Vereniging voor Dagverpleging en Kortverblijf, onderwijscommissie/CV, 2007, p. 1.

Richtlijnen ex artikel 3 Wet Ziekenhuisvoorzieningen, Ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur, Distributiecentrum Overheidspublicaties (DOP), 1986 (3e, gew. druk); Advies inzake wijziging richtlijnen ex artikel 3 WZV hoofdstuk ziekenhuizen, College Bouw Ziekenhuisvoorzieningen, Utrecht, 1994.

Tamboer, T., e.a., ‘De veranderende positie en rol van de medische staf in het Nederlandse ziekenhuis sinds de Tweede Wereldoorlog’, in: TSG Tijdschrift voor Gezondheidswetenschappen, 80 (2002), nr. 1, p. 49-57; Commissie modernisering curatieve zorg (commissie-Biesheuvel), Gedeelde zorg: betere zorg, Ministerie van WVC, Rijswijk, 1994; Positionering algemene ziekenhuizen, Tweede Kamer, vergaderjaar 1999-2000, 27295, nr. 2; Klazinga, N.S. en A.F. Casparie, ‘Het ziekenhuis van de toekomst’, in: Medisch Contact, 53 (1998), nr. 51/52, p. 1630-1634.

Scholten, G.R.M. en T.E.D. van der Grinten, ‘Tussen medicus en management; organisatieontwerpen voor het ziekenhuis’, in: Management en Organisatie, 1997, p. 7-23; Scholten, G. en T. van der Grinten, ‘De integratie van medisch specialisten in Nederlandse ziekenhuizen; een organisatiekundige beschouwing’, in: Acta Hospitalia, 40 (2000), nr. 3, p. 31-45.

Modernisering curatieve zorg, Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Rijswijk, 1995; Heyden, J.T.M. van der, ‘De ontwikkelingen en veranderingen in de uitvoerende praktijk van medisch specialisten’, in: Handboek structuur en functioneren gezondheidszorg, Elsevier gezondheidszorg, Maarssen, 1996 (losbladig), III 2.2-7/8 en 15/18.

Hubben, J.H. en E.W.M. Meulemans, ‘De Integratiewet; gewijzigde verhouding ziekenhuis–specialist–patiënt–verzekeraar’, in: Tijdschrift voor Gezondheidsrecht, 23 (1999), nr. 6, p. 114-123; Nederlandse Mededingingsautoriteit, Concurrentie in de ziekenhuissector, visiedocument, Den Haag, 2004, p. 7-8. Naast de ontwikkeling van het GSMB in het perspectief van de integratie van de medisch specialist, kan deze ontwikkeling ook beschreven worden vanuit directioneel perspectief. ‘De meeste ziekenhuizen hadden tot de jaren ’90 een ‘centralistische’ en ‘hiërarchische’ structuur. Elke leidinggevende kreeg instructies van een hogere leidinggevende, en elke leidinggevende moest aan die hogere leidinggevende verantwoording afleggen. Alle lijnen kwamen centraal bij elkaar, bij de directie. Door fusies en doordat het werk ingewikkelder werd, werden de ziekenhuizen daar te groot voor. Directies ‘decentraliseerden’ hun organisaties, en ze werden zelf ‘raad van bestuur’. Raden van bestuur gingen met hun afdelingen afspreken welke resultaten er moesten komen. Hoe die afdelingen dat deden, mochten ze meer zelf bepalen dan vroeger. In de meeste ziekenhuizen kwamen afdelingen onder leiding van een manager en een ‘medisch manager’. De medisch manager was een specialist die een dag of een dagdeel per week beschikbaar was voor organisatorische activiteiten, de zogenaamde managementparticipatie.’ Kruijthof, K., Dokterspraktijken; het dagelijks werk van specialisten en hun aanspraken op zeggenschap in Nederlandse ziekenhuizen, academisch proefschrift, Erasmus Universiteit, Rotterdam, 2005, Nederlandse samenvatting, p. 3-4.

Lindert, H. van, J. Hutten en P. Groenewegen, ‘Specialist en ziekenhuisbeleid; de klassieke organisatie verdwijnt’, in: Medisch Contact, 58 (2003), nr. 30/31, p. 1164-1166; Scholten, G.R.M. en T. van der Grinten, ‘Medische staf op weg naar partnership? De deelname van medisch specialisten in de besturing van Nederlandse ziekenhuizen’, in: Acta Hospitalia, 43 (2003), nr. 2, p. 7-23.

Bartels, L.P., Instellingen van intramurale gezondheidszorg: basisgegevens per 1-1-2002, Prismant, Utrecht, 2002; Lorsheyd, J.J.G., Gebruik ziekenhuisvoorzieningen 2001, Prismant, 2002.

Lems, P., ‘Ontwikkelingen in de ziekenhuiszorg: groter, sneller en diverser’, in: ZM magazine, 2000, nr. 7/8, p. 21; Berg, M.M. van, en L.J.R. Vandermeulen, Zorg-innovatie in ziekenhuizen,Prismant, Utrecht, 2000.

SMR-diagnosestatistiek, Stichting Medische Registratie, Utrecht 1977-1980; LMR-jaarboek (Landelijke Medische Registratie), Stichting Informatiecentrum voor de Gezondheidszorg, Utrecht, vanaf 1981; Berg, M.M. van den en L.J.R. Vandermeulen, Zorginnovatie in ziekenhuizen, Prismant, 2000.

Productie Statistiek Algemene Ziekenhuizen, Nationaal Ziekenhuisinstituut, jaarlijks; Jaarboek ziekenhuiszorg 1992-1996, NZi/SIG Zorginformatie, Utrecht, 1998.

De intramurale gezondheidszorg in cijfers per 1 januari 1998, Nationaal Ziekenhuisinstituut, Utrecht, 1999; Berg, M.M. van den en L.J.R. Vandermeulen, Zorginnovatie in ziekenhuizen, Prismant, 2000, p. 7-12; Ziekenhuiszorg in vogelvlucht; enige markante ontwikkelingen, NZi/SIG, Utrecht, 1998.

www.stz-ziekenhuizen.nl

Buijs, G.J. en B.W. Naber, ‘Overheid kan topzorg regisseren’, in: Zorgvisie, 28 (1998), nr. 10, p. 18. Zie in verband met de veranderingen in het zorgstelsel: Briefadvies Beleid inzake WBMV, Gezondheidsraad, Den Haag, 2007.

Buruma, O.J.S., ‘De positie van de academische ziekenhuizen; top van de zorgstelselpiramide’, in: Medisch Contact, 47 (1992), nr. 15, p. 457-460; Beckers, W.P.A. en P.F. de Vries Robbe, Topreferentiefunctie academische ziekenhuizen, Vereniging Academische Ziekenhuizen, Utrecht, 1995.

Scholten, G. en B. Hermans, ‘Van baken naar dwaallicht; geïntegreerd medisch-specialistisch bedrijf raakt los van de werkelijkheid’, in: Medisch Contact, 58 (2003), nr. 18, p. 1445-1447; Scholten, G.R.M. en H.E.G.M. Hermans, ‘Het gefragmenteerde ziekenhuis? – de ontwikkeling van het “geïntegreerd medisch-specialistisch bedrijf”, in: Zorg & Financiering, 2003, nr. 6, p. 27-40.

Scholten, G.R.M., H.E.G.M. Hermans en J. Holland, ‘Nieuwe richtingen voor de besturing van ziekenhuizen’, in: Zorg & Financiering, 2006, nr. 4, p. 10-22. De integratiewet en de documenten en regels die daarbij horen, vormen het ‘kader’ voor zeggenschap in het ziekenhuis. Dat is het papier. Maar wat is de praktijk? Wat willen specialisten te zeggen hebben in hun spreekkamer, op de afdeling of in het ziekenhuis? Waarover willen ze zeggenschap hebben in hun dagelijks werk? Zie daarover: Kruijthof, K., Specialists’ Day to Day Work and their jurisdictional Claims in Dutch Hospitals, academisch proefschrift, Erasmus Universiteit, Rotterdam, 2005.

Poeisz, J.J., Thuiszorg voor ex-ziekenhuispatiënten, Nationaal Ziekenhuisinstituut, Utrecht, 1987; Campen, C., e.a., Modelontwikkeling thuiszorg; hulpvragers, beperkingen en zorgtoewijzing, SCP, Den Haag, 2000, p. 9.

Borghans, I., K. Verhoef en I.M. Mur-Veeman, Transmurale afdelingen; een inventariserend onderzoek naar verpleeghuisafdelingen in Nederlandse ziekenhuizen, Prismant, Utrecht, 2004; Borghans, I., en C. van Hartingsveldt, Transmurale afdelingen; onderzoek naar het functioneren van transmurale afdelingen in Nederland 2006, Prismant, Utrecht, 2007.

Peters, J.H., Samenwerking eerste- en tweedelijnsgezondheidszorg, Bohn, Scheltema en Holkema, Utrecht/Antwerpen, 1982; Brouwer, W., e.a., De relatie 1ste/2de lijn in ontwikkeling; evaluatie van het experiment Diagnostisch Centrum Maastricht, Rijksuniversiteit Limburg, Maastricht, 1983; Beusmans, G.H.M.I., P. Pop en J.A. Knottnerus, ‘Diagnostisch Centrum voor Maastricht, versterking van de eerste lijn en samenwerking huisarts-specialist’, in: Medisch Contact, 42 (1987), nr. 27, p. 845-848; Pop, P. en R.A.G. Winkens, ‘Periodieke persoonlijke feed-back over het diagnostisch handelen; ervaringen uit het Diagnostisch Centrum Maastricht’, in: Huisarts en Wetenschap, 32 (1989), nr. 6, p. 205-207. Zie voor een meer recente opsomming van ondersteuning van de eerste lijn door ziekenhuizen: Hutten, J.B.F., H. van Lindert en P.P. Groenewegen, ‘Eerste en tweede lijn vinden elkaar; samenwerking tussen ziekenhuizen en huisartsen geïnventariseerd’, in: Medisch Contact, 58 (2003), nr. 34, p. 1270-1271. Een concreet voorbeeld uit die tijd biedt: Schulpen, G.J.C., e.a., ‘De waarde van een gezamenlijk consult van huisartsen en reumatologen bij patiënten in de eerste lijn’, in: Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, 147 (2003), nr. 10, p. 447-449.

Beleidsperspectief op zorgverlening door ziekenhuizen, Rapport van de Taakgroep Ziekenhuizen, Nationale Ziekenhuisraad, Utrecht, 1983. Zie bijvoorbeeld: Elfrink, E.F.J., e.a., ‘Transmurale consultatie: continuïteit en kwaliteit is van belang bij specialistische ondersteuning door ziekenhuisverpleegkundigen’, in: TVZ Tijdschrift voor Verpleegkundigen, 2000, nr. 22, p. 695-697.

Kessels-Buikhuizen, M. en J.M.H. Vissers, a.w.

Wieringa, G.J. en M.H.F. van Rijn, ‘Transmurale zorg boekt flinke terreinwinst: Grote toename projecten binnen ziekenhuizen’, in: ZM Magazine, 13 (1997), nr. 4, p. 14-17; Wieringa, G.J. en D. Munsterman (eindredactie), Ziekenhuisverplaatste zorg in het perspectief van integrale zorgsystemen, verslag van het symposium gehouden op 7 november 1996 ter ere van het vijfjarig bestaan, Stichting Ziekenhuisverplaatste Zorg, Nijmegen, 1997.

Koning, J.B. de, ‘Ziekenhuis Gelderse Vallei haalt eerstelijn in huis; nieuwbouw ingericht op transmurale zorg’, in: VWS Bulletin, 2 (1998), nr. 7, p. 6-8. Otten, E., ‘Transmuraal werkende huisartsen in het ziekenhuis: handvatten voor projectbesturing’, in: ZM Magazine, 13 (1997), nr. 6, p. 16-19; Redesign van de eerste lijn in transmuraal perspectief, Raad voor de Volksgezondheid en Zorg, Zoetermeer, 1998, p. 31-32.

Borghans, I., K. Verhoef en I.M. Mur-Veeman, Transmurale afdelingen; een inventariserend onderzoek naar verpleeghuisafdelingen in Nederlandse ziekenhuizen, Prismant, Utrecht, 2004; Borghans, I., en C. van Hartingsveldt, Transmurale afdelingen; onderzoek naar het functioneren van transmurale afdelingen in Nederland 2006, Prismant, Utrecht, 2007.

Redesign van de eerste lijn in transmuraal perspectief, a.w., p. 6 en p. 22-25; Spreeuwenberg, C. en D.M.M. Elfahmi, Transmurale zorg: redesign van de eerste lijn in transmuraal perspectief; achtergrondstudie bij het RVZ-advies ‘Redesign van de eerste lijn in transmuraal perspectief’,Raad voor de Volksgezondheid en Zorg, Zoetermeer, 1998.

Binnendijk, D., a.w., p. 9.

Binnendijk, D., a.w., p. 9.

Het ziekenhuis van de toekomst; een inspirerende visie op curatieve zorg in 2010 en later,NVZ Vereniging van Ziekenhuizen, Utrecht, 2002. Zie verder: Lems, P., ‘Ziekenhuis: centrum van de curatieve zorg’, in: ZM Magazine, 17 (2001), nr. 1, p. 31; Delft, S. van, ‘Het traditionele ziekenhuis verdwijnt’, in: Zorgvisie, 2002, nr. 2, p. 16-18 en Meijer, G.R. en B.J. Heesen, Medisch specialist in perspectief, Orde van Medisch Specialisten, Utrecht, 2005.

Het zorghandvest voor ziekenhuizen; het ziekenhuis als zorgonderneming met een bijzondere maatschappelijke verantwoordelijkheid, NVZ Vereniging van Ziekenhuizen, Utrecht, 2002; NVZ-Governancecode; principes met aanbevelingen voor de leden van de NVZ met een Raad van Toezichtmodel, NVZ Vereniging van Ziekenhuizen, Utrecht, 2004.

Scholten, G.R.M., H.E.G.M. Hermans en J. Holland, ‘Nieuwe richtingen voor de besturing van ziekenhuizen’, in: Zorg & Financiering, 2006, nr. 4, p. 13-15.

Wiggers, C.C.M.C., ‘Medisch-specialistische zorg buiten het ziekenhuis’, in: Handboek financiële bedrijfsvoering in de zorg, nr. II 12.1 (maart 2003), p. 1-18; Zweden, C. van en F. van Wijck, ‘Lijst van Particuliere Zorg Instanties in Nederland’, in: Medisch Nieuws, 24 (2004), nr. 1, p. 14-19.

Nieuwe aanbieders onder de loep; een onderzoek naar private initiatieven in de gezondheidszorg, Raad voor de Volksgezondheid en Zorg, Zoetermeer, 2002; Marktwerking in de medisch specialistische zorg, Raad voor de Volksgezondheid en Zorg, Zoetermeer, 2003; Broek, J.A. van den en H.N. Singeling, ‘Marktwerking door private afdelingen’, in: Prismant Magazine, 2003, nr. 14, p. 6-7.

Verruiming ZBC regeling, a.w. ZBC’s: van noodzakelijk kwaad tot nuttig goed, College Bouw Ziekenhuisvoorzieningen, Utrecht, 2003.

Uitvoeringstoets op hoofdlijnen inzake gewenste ziekenhuisspreiding, College Bouw Ziekenhuisvoorzieningen, Utrecht, 2000. Meloen, J.D., P.P. Groenewegen en L. Hingstman, De toekomst van het algemene ziekenhuis; een achtergrondstudie naar de criteria voor spreiding van het ziekenhuisaanbod,NIVEL, Utrecht, 2000. Spreiding Ziekenhuiszorg, vervolg-uitvoeringstoets, eerste tranche, College Bouw Ziekenhuisvoorzieningen, Utrecht, 2002, bijlage 1.

Ambulances binnen bereik, RIVM, Bilthoven, 2003; Landelijk referentiekader spreiding en beschikbaarheid; een landelijk referentiekader als planningsgrondslag, zonder plaats en uitgever, 2004.

Marktconcentraties in de ziekenhuiszorg, Raad voor de Volksgezondheid en Zorg, Zoetermeer, 2003, p. 26-32. Zie ook: Referentiekader spreiding curatieve zorg, NVZ Vereniging van Ziekenhuizen en Interprovinciaal Overleg, Utrecht/Den Haag, 2003; Danen, S.C.A., e.a., Zorg op locatie, Van Gorcum, Assen, 2002.

Schaal en zorg, Raad voor de Volksgezondheid en Zorg, a.w., p. 36-37.

Abeln, H.J.B.M., e.a. (Twynstra Gudde, managers en adviseurs), ‘In samenwerking beter! Visie op de inrichting van de ziekenhuiszorg in Limburg’, a.w., p. 36.

Idem, p. 43. Zie voor een proeve van het Nederlands ziekenhuislandschap als resultaat van medisch-specialistische concentratie en spreiding van zorg: Schooten, G. van, e.a., Concentratie van zorg; op weg naar Beterland, Plexus, Amsterdam, 2011. Zie ook: Roon, J. van, Van instituten naar netwerken; het ziekenhuis van de toekomst, Boer & Croon, Amsterdam, 2010.

Hoofdlijnen bekostiging vrij gevestigd medisch specialisten transitie 2012-2014: afspraken tussen de Orde van Medisch Specialisten, De Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen en het Ministerie van VWS, Den Haag, december 2010. Zie voor een uitwerking van dit model: Schippers, E.I., Nadere uitwerking voorhang beheersmodel Medisch Specialisten, Ministerie van VWS, brief d.d. 16 maart 2011 (CZ-IPZ-3056668).

Idem, p. 1334-1337.

Raad voor de Volksgezondheid en Zorg, De relatie medisch specialist en ziekenhuis in het licht van de kwaliteit van zorg,Den Haag, 2010, p. 5. Zie ook: Scholten, G., e.a., ‘RVE opent perspectief’ in: ZM Magazine, 2011, nr. 1, p. 4-7.