Skip to main content
Mijn bibliotheek
Shop
Nieuws Boeken Tijdschriften E-learning Web-tv Video Audio
Tips voor Mijn BSL
UITGEBREID ZOEKEN
Inloggen
Top
Gepubliceerd in:
Ontwikkeling en psychopathologie hoofdstuk lezen eerste hoofdstuk lezen

2014 | OriginalPaper | Hoofdstuk

17. Verstandelijke beperking

Auteurs : Albert Ponsioen, Jan Plas

Gepubliceerd in: Handboek klinische ontwikkelingspsychologie

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Log in om toegang te krijgen
share
DELEN

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

  • Optie A:
    Klik op de rechtermuisknop op de link en selecteer de optie “linkadres kopiëren”
  • Optie B:
    Deel de link per e-mail
    Link delen
publish
Publiceer nu

De rol van sociaal adaptatievermogen

In de DSM-5 ligt de nadruk bij het vaststellen van een verstandelijke beperking op het sociaal adaptatievermogen. De rol van een IQ-score wordt hiermee minder belangrijk gemaakt dan in de vorige versie van dit classificatiesysteem, de DSM-IV-TR. Het is nu zaak om ook in de klinische praktijk de aandacht meer te richten op het sociaal adaptatievermogen. Daarvoor is een goede definitie van dit kenmerk noodzakelijk om daarmee tevens tot betrouwbare en valide operationalisaties te komen in de vorm van een diagnostisch instrumentarium. In dit kader kan het begrip executieve functies een belangrijke rol spelen. Het recente werk van Russel Barkley is relevant zowel voor het theoretisch kader als voor de klinische praktijk. Hoe beter de beperkingen én de vaardigheden van een persoon in beeld zichtbaar worden door middel van een goede diagnostiek, hoe beter men op het gebied van wonen, scholing, werken en vrije tijd aan kan sluiten bij de (on)mogelijkheden van een persoon en hoe kleiner de kans op onder- en overvraging. De kinderen met een lichte verstandelijke beperking lopen door de transitie van de jeugdzorg het risico dat hun problematiek ook als licht wordt gezien. Specialistische kennis van deze doelgroep blijft daarom onontbeerlijk om erger te voorkomen.
vorige hoofdstuk Autismespectrumstoornis
volgende hoofdstuk Gehechtheid en kindermishandeling
Literatuur
Aalsvoort, G.M. van der (2000). De ontwikkeling van kinderen. In G.M. van der Aalsvoort & A.J.J.M. Ruijssenaars (red.), Jonge risicokinderen. Achtergronden, onderkenning, aanpak en praktijk. Rotterdam: Lemniscaat.
Albrecht, G., & Slot, W. (1999). Competentiegericht werken met licht verstandelijk gehandicapte kinderen. Handleiding voor het werken in residentiële groepen. Duivendrecht: PI Research.
American Psychiatric Association/Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (2004). Diagnostische Criteria van de DSM-IV-TR (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, fourth edition, text revision. DSM-IV-TR). Lisse: Harcourt Book Publishers.
Barkley, R. A. (2012). Executive functions. What they are, how they work, and why they evolved. New York: The Guilford Press.
Bleeker, J.K., Beek, D.T., & Molen, H.T. van der (1990). Effecten van een sociaal redzaamheidsprogramma voor zwakbegaafde jongeren, II. Tijdschrift voor Orthopedagogiek, 29, 309–324.
Bleichrodt, N., Drenth, P.J.D., Zaal, J.N., & Resing, W.C.M. (1987). Revisie Amsterdamse Kinder Intelligentie Test. Handleiding. Lisse: Swets & Zeitlinger.
Bon, W.H.J. van (1982). Handleiding Taaltest voor Kinderen, TvK. Lisse: Swets & Zeitlinger.
Collin, P.J.L., Boer, H., Vogels, A., & Curfs, I.M.G. (2005). Psychose bij kinderen met het Prader-Willi syndroom. Tijdschrift voor Psychiatrie, 47, 325–328.
Crone, E.A. (2004). Het brein in ontwikkeling: consequenties voor zelfregulatie. Neuropraxis, 5, 131–137.
Curfs, L., Schrander-Stumpel, C., & Didden, R. (2006). Lichte verstandelijke beperking: een klinisch-genetische invalshoek. In R. Didden (red.), In perspectief. Gedragsproblemen, psychiatrische stoornissen en lichte verstandelijke beperking (pp. 41-51). Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.
Das, J.P., Naglieri, J.A., & Kirby, J.R. (1994). Assessment of cognitive processes (the PASS theory of intelligence). Boston: Allyn and Bacon.
Dekker, M., Douma, J., Ruiter, K. de, & Koot, J. (2006). Aard, ernst, comorbiditeit en beloop van gedragsproblemen en psychische stoornissen bij kinderen en jeugdigen met een verstandelijke beperking. In R. Didden (red.), In perspectief. Gedragsproblemen, psychiatrische stoornissen en lichte verstandelijke beperking (pp. 21-40). Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.
Didden, R., Korzilius, H., Oorschouw, W. van, & Sturmey, P. (2007). Behavioral treatment of challenging behaviors in individuals with mild mental retardation: meta-analysis of single-subject research. American Journal on Mental Retardation, III, 290–298.
Dodge, K.A., & Rabiner, D.L. (2004). Returning to roots: on social information processing and moral development. Child Development, 75(4), 1003–1008.PubMedPubMedCentralCrossRef
Došen, A. (2005). Psychische stoornissen, gedragsproblemen en verstandelijke handicap. Een integratieve benadering bij kinderen en volwassenen. Assen: Koninklijke Van Gorcum.
Douma, J.C.H., Kersten, M.C.O., Koopman, H.M., Schuurman, M.I.M., et al. (2001). Het ‘meten’ van kwaliteit van bestaan van mensen met een verstandelijke handicap. Nederlands Tijdschrift voor de Zorg aan Verstandelijk Gehandicapten, 27, 17–36.
Dumont, J.J. (1971). Leerstoornissen 1. Theorie en model. Rotterdam: Lemniscaat.
Eilander, H., & Haasteren, N. van (1998). Niet-aangeboren hersenletsel. In M.M. de Regt, J. de Moor & A. Mulders, Kinderrevalidatie (pp. 267-296). Assen: Van Gorcum.
Eldik, M.C.M. van, Schlichting, J.E.P.T., Lutje Spelberg, H.C., et al. (1995). Reynell Test voor Taalbegrip. Nijmegen: Berkhout.
Ellis, B. J., Thomas, A., Boyce, W. T., Belsky, J., Bakermans-Kranenburg, M. J., & IJzendoorn, M. H. van (2011). Differential susceptibility to the environment:An evolutionary–neurodevelopmental theory. Development and Psychopathology, 23, 7–28.PubMedCrossRef
Embregts, P.J.C.M. (2000). Reliability of the child behavior checklist for the assessment of behavioral problems of children and youth with mild mental retardation. Research in Developmental Disabilities, 21, 31–41.PubMedCrossRef
Embregts, P.J.C.M. (2003). Using self-management, video feedback, and graphic feedback to improve sociale behaviour of youth with mild mental retardation. Education and Training in Developmental Disabilities, 38, 105–116.
Evers, A., Vliet-Mulder, J.C. van, & Groot, C.J. (2000). Documentatie van tests en testresearch in Nederland. Assen: Van Gorcum.
Evenhuis, H.M., Theunissen, M., Denkers, I., Verschuure, H., et al. (2001). Prevalence of visual and hearing impairment in a Dutch institutionalized population with intellectual disability. Journal of Intellectual Disability Research, 45, 457–464.PubMedCrossRef
Ferretti, R.P., Cavalier, A.R., Murphy, M.J., & Murphy, R. (1993). The self-management of skills by persons with mental retardation. Research in Developmental Disabilities, 14, 189–205.PubMedCrossRef
Fletcher, R., Loschen, E., Stavrakaki, C., & First, M. (eds.). (2007). Diagnostic Manual – Intellectual Disability (DM-ID): A Textbook of Diagnosis of Mental Disorders in Persons with Intellectual Disability. Kingston, NY: NADD Press.
Greenspan, S. (1999). A contextual perspective on adaptive behavior. In R.L. Schalock (ed.), Adaptive behavior and its measurement. Washington: AAMR.
Gunzburg, H.C. (1973). Sociale vaardigheid voor geestelijk gehandicapten. Rotterdam: Lemniscaat.
Happé, J.F.G.E., & Frith, U. (1995). Theory of mind in autism. In E. Schopler & G.B. Mesibov (eds.), Learning and cognition in autism (pp. 177–197). New York: Plenum Press.CrossRef
Janssen, C., & Schuengel, C. (2006). Gehechtheid, stress, gedragsproblemen en psychopathologie bij mensen met een lichte verstandelijke beperking: aanzetten voor interventie. In R. Didden (red.), In perspectief. Gedragsproblemen, psychiatrische stoornissen en lichte verstandelijke beperking (pp. 67-84). Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.
Klinkenberg, E., & Kooij, A.P. (2005). Technische handleiding WAIS-III. Amsterdam: Harcourt Test Publishers.
Koch, P. (2005). Geen gebrek. Over psychiatrie en mensen met een verstandelijke beperking. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.CrossRef
Kort, W., Schittekatte, M., Dekker, P.H., et al. (2005). WISC-III-NL, Wechsler Intelligence Scale for Children, derde editie NL. Handleiding en Verantwoording. Amsterdam: Harcourt Test Publishers.
Kraijer, D.W., & Plas, J.J. (2014). Handboek psychodiagnostiek en beperkte begaafdheid. Amsterdam: Harcourt Assessment B.V.
Kraijer, D.W. (2013). Mensen met een lichte verstandelijke beperking: psychodiagnostisch een tussencategorie. In R. Didden (red.), In perspectief. Gedragsproblemen, psychiatrische stoornissen en lichte verstandelijke beperking (pp. 53-66). Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.
Luckasson, R., Borthwick-Duffy, S., Buntinx, W., Coulter, D., Craig, P., Reeve, A., Schalock, R., Snell, M., Spitalnik, D., Spreat, S., & Tassé, M. (2002). Mental retardation: definition, classification and systems of supports, 10th edition. Washington, DC: AAMR.
Luit, J.E.H. van, Kroesbergen, E.H., & Naglieri, J.A. van (2005). Utility of the PASS Theory and Cognitive Assessment System for Dutch children with and without ADHD. Journal of Learning Disabilities, 38(5), 434–439.PubMedCrossRef
Matson, J.L., Smiroldo, B.B., Hamilton, M., & Baglio, C.S. (1997). Do anxiety disorders exist in persons with severe and profound mental retardation? Research in Developmental Disabilities, 18, 39–44.PubMedCrossRef
Misra, A. (1992). Generalization of social skills through self-monitoring by adults with mild mental retardation. Exceptional Children, 6, 495–507.CrossRef
Molen, M. van der, & Wessels, M. (1998). Zelf (kunnen) kiezen, dus gelukkig? Keuzevrijheid, keuze-competentie en welbevinden bij licht verstandelijk gehandicapte en zwakbegaafde mensen. Doctoraal werkstuk. Amsterdam: Universiteit van Amsterdam.
Molen, M. (2009). Het werkgeheugen van kinderen en jongeren met een lichte verstandelijke beperking: inzicht en handelen. In: R. Didden & X. Moonen (red.), Met het oog op behandeling. Effectieve behandeling van gedragsstoornissen bij mensen met een licht verstandeloijke beperking (Hoofdstuk 8; blz. 69-78). Utrecht: VOBC LVG / de Borg.
Moonen, X.M.H. (2006). Verblijf, beeld en ervaringen van jongeren opgenomen in een orthopedagogisch centrum voor jeugdigen met een lichte verstandelijke handicap. Dissertatie Universiteit Utrecht. Maastricht: Datawyse.
Nieuwenhuijzen, M. van (2004). Social information processing in children with mild intellectual disabilities (Sociale informatieverwerking van kinderen met lichte verstandelijke beperkingen). Dissertatie. Utrecht: Universiteit Utrecht.
Nieuwenhuijzen, M. van, Orobio de Castro, B., & Matthys, W. (2006). Problematiek en behandeling van LVB-jeugdigen. Een literatuuroverzicht. Nederlands Tijdschrift voor de Zorg aan Verstandelijk Gehandicapten, 32(4), 211–229.
Nieuwenhuijzen, M. van, & Vriens, A. (2012). (Social) Cognitive skills and social information processing in children with mild to borderline intellectual disabilities. Research in Developmental Disabilities, 33, 426–434.PubMedCrossRef
Njiokiktjien, C. (2004). Gedragsneurologie van het kind. Amsterdam: Suyi Publicaties.
Olijve, M., & Nieuwland, R. van (2000). De methodiek van IOG-LVB en IPG-LVB. Groningen/Assen: Hulp aan Huis Groningen/Drenthe/Twente.
Oosterhuis, H. (2000). Klinische neurologie. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.
Ottem, E. (2002). Do the Wechsler scales underestimate the difference between verbal and performance abilities in children with language-related disorders? Scandinavian Journal of Psychology, 43, 291–298.PubMedCrossRef
Ponsioen, A.J.G.B., & Molen, M.J. van der (2002). Cognitieve vaardigheden van licht verstandelijk gehandicapte kinderen en jongeren. Een onderzoek naar mogelijkheden. Ermelo: Landelijk Kenniscentrum LVB.
Ponsioen, A.J.G.B. (2005). De waarde van een IQ-score bij kinderen met een lichte verstandelijke beperking. Kind en Adolescent Praktijk, 4(2), 65–70.CrossRef
Ponsioen, A.J.G.B., Pesch, W., & Harder, P. (2006). Licht verstandelijk gehandicapte kinderen en de hardnekkige mythe van een IQ-score. Onderzoek & Praktijk. Tijdschrift van het Landelijk Kenniscentrum LVB Utrecht, jaargang 4(1), 29–34.
Ponsioen, A.J.G.B. (2010). Een kind met mogelijkheden (Een andere kijk op LVG-kinderen). Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.
Ponsioen, A.J.G.B. (2014). Adaptatie. In Jac de Bruijn, Wil Buntinx en Brian Twint. Verstandelijke beperking:definitie en context (pp. 91–100). Amsterdam: Uitgeverij SWP,
Ponsioen, A.J.G.B. & Nelwan, M. (2014). Van intelligentieonderzoek naar intelligent onderzoek. In: Jac de Bruijn, Wil Buntinx & Brian Twint. Verstandelijke beperking: definitie en context (pp. 81–90). Amsterdam: Uitgeverij SWP.
Rutter, M., O’Connor, T.G., & the ERA Study Team (2004). Are there biological programming effects for psychological development? Findings from a study of Romanian adoptees. Developmental Psychology, 40, 81–94.PubMedCrossRef
Schrojenstein Lantman-de Valk, H.M.J. van, & Heurn-Nijsten, E.W.A. van (2002). Prevalentieonderzoek: mensen met een verstandelijke beperking in Nederland. Maastricht : Onderzoeksinstituut ExTra.
Soenen, S.M.A., Dijkxhoorn, Y.M., & Berckelaar-Onnes, I.A. van (2003). LVB in beeld; van profilering naar zorgaanbod binnen Come ON, Mobile & Bison. Leiden: Universiteit Leiden.
Steerneman, P., Pelzer, H., & Muris, P. (1995). Een ’theory-of-mind’-training bij sociaal-immature kinderen. Tijdschrift voor Orthopedagogiek, Kinderpsychiatrie en Klinische Kinderpsychologie, 20, 170–178.
Tak, J.A., Bosch, J.D., Begeer S. & Albrecht, G. (red.) (2014): Handboek Psychodiagnostiek voor de hulpverlening aan kinderen en adolescenten. Utrecht: Uitgeverij De Tijdstroom.
Verhoeven, W.M.A., & Tuinier (1999). Neuropsychiatrische diagnostiek. In W.M.A. Verhoeven, S. Tuinier & L.M.G. Curfs (red.), Diagnostiek en behandeling van gedragsproblemen bij verstandelijk gehandicapten (pp. 35-46). Houten/Diegem: Bohn Stafleu Van Loghum.
Verschueren, K., & Koomen, H.M.Y. (2007). Handboek diagnostiek in de leerlingenbegeleiding. Apeldoorn: Garant Uitgevers nv.
VOBC-LVB (2006). Vereniging Orthopedagogische Behandelcentra/Landelijk Kenniscentrum LVB Kerncijfers Juni 2006. Utrecht: PricewaterhouseCoopers.
Wallander, J.L., Dekker, M.C., & Koot, H.M. (2003). Psychopathology in children and adolescents with intellectual disability: measurement, prevalence, course, and risk. Issues in studying. International Review of Research in Mental Retardation, 26, 93–134.CrossRef
Weelden, J. van (1988). Moeilijk lerende kinderen. Rotterdam: Lemniscaat.
Wijnroks, L. (2006). Hechting bij kinderen. In P. Stor & H. Storsbergen (red.), Onveilig gehecht of een hechtingsstoornis. Het onderkennen van hechtingsproblematiek bij mensen met een verstandelijke beperking. Utrecht: LKNG/NIZW Zorg/Uitgeverij Lemma BV.
Wouwe, H. van, Simons, L., & Janssen, C. (2010). Implementatie van Triple-C: veranderingen in vaardigheden en probleemgedrag. Een longitudinale studie bij cliënten met ernstig probleemgedrag. Nederlands Tijdschrift voor de Zorg aan Verstandelijk Gehandicapten, 39(1), 31–43.
Didden, R., & Moonen, X. (2013). Met het oog op behandeling. Utrecht: VOBC.
Stor, P., & Storsbergen, H. (2006). Onveilig gehecht of een hechtingsstoornis. Het onderkennen van hechtingsproblematiek bij mensen met een verstandelijke beperking. Utrecht: LKNG/NIZW Zorg/Uitgeverij Lemma BV.
Metagegevens
Titel
Verstandelijke beperking
Auteurs
Albert Ponsioen
Jan Plas
Copyright
2014
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Boek
Handboek klinische ontwikkelingspsychologie

Print ISBN: 978-90-368-0494-3

Elektronisch ISBN: 978-90-368-0495-0

Copyright: 2014

DOI
https://doi.org/10.1007/978-90-368-0495-0_17