Skip to main content
Mijn bibliotheek
Shop
Nieuws Boeken Tijdschriften E-learning Web-tv Video Audio
Tips voor Mijn BSL
UITGEBREID ZOEKEN
Inloggen
Top
Gepubliceerd in:
Omslag van het boek

2014 | OriginalPaper | Hoofdstuk

Specifieke taalontwikkelingsstoornissen: linguïstische aspecten

september 1997

Auteurs : Dr. H.F.M. Peters, Prof. Dr. R. Bastiaanse, Prof. Dr. J. Van Borsel, Dr. K. Jansonius-Schultheiss, Prof. Dr. P.H.O. Dejonckere, Drs. Sj. Van der Meulen, B.J.E. Mondelaers

Gepubliceerd in: Taalontwikkelingsstoornissen

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Log in om toegang te krijgen
share
DELEN

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

  • Optie A:
    Klik op de rechtermuisknop op de link en selecteer de optie “linkadres kopiëren”
  • Optie B:
    Deel de link per e-mail
    Link delen
publish
Publiceer nu

Samenvatting

Taalachterstand heeft bij kinderen niet altijd een eenvoudig te identificeren oorzaak. In dit hoofdstuk gaat het om kinderen die een taalachterstand hebben die niet gemakkelijk wordt ingelopen en die bestaat zonder duidelijk aanwijsbare etiologie.
volgende hoofdstuk Pragmatische taalstoornissen bij kinderen
Voetnoten
1
Wanneer chronische otitis media als oorzaak wordt gezien, blijft onverklaard dat er legio kinderen met middenoorontsteking zijn die geen taalstoornis oplopen. Crago en Allen (1996) beschrijven het geval van een taalgestoord meisje dat herhaaldelijk aan middenoorinfecties leed. Zij constateerden dat een dergelijk patroon voorkwam bij 25% van de kinderen in de gemeenschap waarin het meisje opgroeide, zonder dat die eveneens een taalstoornis hadden.
 
2
In het onderzoek van Bol en Kuiken werden ook een groep slechthorende kinderen en een groep kinderen met het syndroom van Down betrokken. Die blijven hier buiten beschouwing. De morfosyntactische overeenkomsten van deze groepen met de groep sli–kinderen zijn niettemin opvallend. Bishop (1992a) wijst op het belang van onderzoek naar de exclusiviteit van de symptomen van sli, mede naar aanleiding van Bol en Kuiken (1990).
 
3
Fouten als hier genoemd worden eveneens voor Nederlandse kinderen met sli aangehaald in de dissertatie van Braam–Voeten (1997).
 
4
Door Fried–Oken (1987) is een methode voorgesteld om een kleine woordenschat te onderscheiden van specifieke woordvindingsproblemen: de Double Administration Naming Technique. Deze methode houdt kortweg in dat een woordenschattest herhaald wordt afgenomen. Bij referenten die ook de tweede keer niet juist worden benoemd wordt vervolgens een cue aangereikt. Kinderen met een kleine woordenschat zullen van decue niet profiteren, kinderen die woorden niet gemakkelijk ophalen uit hun lexicon juist wel. Ook het bij tweede testafname wel benoemen van een item dat in eerste instantie niet werd benoemd wijst eerder op toegangsproblemen dan op een geringe woordenschat.
 
5
Binnen het Nederlands taalgebied vormt de studie van Van Balkom, over de communicatieve ontwikkeling van sli–kinderen, een gunstige uitzondering. Twaalf taalgestoorde kinderen en zes normale kinderen werden, elk samen met een van hun ouders, door Van Balkom anderhalfjaar gevolgd. Bij het begin van het onderzoek waren de kinderen tussen 2;6 en 3;0 jaar oud.
 
Literatuur
Balkom, H. van (1991). The communication of language impaired children. Lisse: Swets & Zeitlinger.
Bates, E., & MacWhinney, B. (1979). The functionalist approach to the acquisition of grammar. In E. Ochs & B. Schieffelin, (eds.), Developmental pragmatics. New York: Academic Press.
Beers, M. (1992). Phonological processes in Dutch language impaired children. Scandinavian Journal of Logopaedics & Phoniatrics, 17, 9–16.
Beers, M. (1995 ). The phonology of normally developing and language–impaired children. Dissertatie, Universiteit van Amsterdam (iffot).
Bennett–Kastor, T. (1988). Analyzing children's language – methods and theories. Oxford: Blackwell.
Bishop, D.V.M. (1982). trog: Test for the Reception of Grammar. Abingdon: Thomas Leach.
Bishop, D.V.M. (1987). The concept of comprehension in language disorder. In Proceedings of the First International Symposium on Specific Speech and Language Disorders in Children. London: afasic.
Bishop, D.V.M. (1992a). The underlying nature of specific language impairment. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 33, 3–66.
Bishop, D.V.M. (1992b). The biological basis of developmental language disorders. In P. Fletcher & D. Hall (eds.), Specific speech and language disorders in children. London: Whurr.
Bishop, D.V.M. (1994). Grammatical errors in specific language impairment: competence or performance limitations? Applied Psycholinguistics, 15, 507–550.
Bishop, D.V.M., & Edmundson, A. (1987). Language–impaired 4–year–olds: distinguishing transient from persistent impairment. Journal of Speech and Hearing Disorders, 52, 156–173.
Bishop, D., & Rosenbloom, L. (1987). Childhood language disorders: classification and overview. In W. Yule & M. Rutter (eds.), Language development and disorders. London: Mac Keith Press.
Bol, G.W., & Jong, J. de (1992). Auxiliary verbs in Dutch sli children. Scandinavian Journal of Logopaedics and Phoniatrics, 17, 17–21.
Bol, G.W., & Kuiken, F. (1988). Grammaticale analyse van taalontwikkelingsstoornissen. Dissertatie, Universiteit van Amsterdam.
Bol, G., & Kuiken, F. (1990). Grammatical analysis of developmental language disorders: a study of the morphosyntax of children with specific language disorders, with hearing impairment and with Down's syndrome. Clinical Linguistics and Phonetics, 4, 77–86.
Braam–Voeten, M.W.J.A. (1997). Van taaltheorie naar taaltherapie. Evaluatie en analyse van een congruentie– en een capaciteitentherapie bij kinderen met taalstoornissen. Dissertatie, Universiteit Twente.
Brown, R. (1973). A first language. The early stages. Cambridge, ma: Harvard University Press.
Byers Brown, B., & Edwards, M. (1989). Developmental disorders of language. London: Whurr.
Chiat, S., & Hirson, A. (1987). From conceptual intention to utterance: a study of impaired language output in a child with developmental dysphasia. British Journal of Disorders of Communication, 22, 37–64.
Chiat, S., & Hunt, J. (1993). Connections between phonology and semantics: an exploration of lexical processing in a language–impaired child. Child Language Teaching and Therapy, 9, 200–213.
Clahsen, H. (1992). Linguistic perspectives on specific language impairment. Theorie des Lexikons. Arbeiten des Sonderforschungsbereichs 282. Düsseldorf Universität Düsseldorf.
Crago, M.B., & Allen, S.E.M. (1996). Building the case for impairment in linguistic representation. In M.L. Rice (ed.), Toward a genetics of language. Mahwah, nj: Erlbaum.
Craig, H.K. (1995). Pragmatic impairments. In P. Fletcher & B. MacWhinney (eds.), The handbook of child language. Oxford: Blackwell.
Cromer, R.F. (1978). The basis of childhood dysphasia: a linguistic approach. In M. Wyke (ed.), Developmental dysphasia. London: Academic Press.
Crystal, D. (1987). Towards a ‘bucket’ theory of language disability: taking account of interaction between linguistic levels. Clinical Linguistics & Phonetics, 1, 7–22.
Curtiss, S., Katz, W., & Tallal, P. (1992). Delay versus deviance in the language acquisition of language–impaired children. Journal of Speech and Hearing Research, 35, 373–383.
Curtiss, S., & Tallal, P. (1991). On the nature of the impairment in language–impaired children. In J.F. Miller (ed.), Research on child language disorders: a decade of progress. Austin, tx: Pro–Ed.
Dungen, L. van den, & Verbeek, J. (1994). stap; handleiding stap–instrument, gebaseerd op ‘Spontane Taal Analyse Procedure’, ontwikkeld door Margreet van Ierland. Amsterdam: Instituut voor Algemene Taalwetenschap.
Dungen, L. van den, & Verboog, M. (1991). Kinderen met taalontwikkelingsstoornissen. Muiderberg: Coutinho.
Fey, M.E., Cleave, P.L., Ravida, A.I., Long, S.H., Dejmal, A.E., & Easton, D.L. (1994). Effects of grammar ficilitation on the phonological performance of children with speech and language impairments. Journal of Speech and Hearing Research, 37, 594–607.
Fletcher, P. (1987). The basis of language impairment in children: a comment on Chiat and Hirson. British Journal of Disorders of Communication, 22, 65–72.
Fletcher, P. (1990). Subgroups of school–age language impaired children. Child Language Teaching and Therapy, 6, 47–58.
Fletcher, P. (1992). Lexical verbs and language impairment: a case study. Clinical Linguistics & Phonetics, 6, 147–154.
Fletcher, P., & Ingham, R. (1995). Grammatical impairment. In P. Fletcher & B. MacWhinney (eds.), The handbook of child language. Oxford: Blackwell.
Fletcher, P., & Peters, J. (1984). Characterising language impairment in children: an exploratory study. Language Testing, 1, 33–49.
Fried–Oken, M. (1987). Qualitative examination of children's naming skills through test adaptations. Language, Speech and Hearing Services in Schools, 18, 206–216.
Friel–Patti, S. (1992). Research in child language disorders: what do we know and where are we going? Folia Phoniatrica, 44, 126–142.
Goorhuis–Brouwer, S.M. (1979). Niet vanzelfsprekend: Taalontwikkelingsstoornissen en afasie bij kinderen. Groningen: Wolters–Noordhoff.
Gopnik, M. (1990). Feature blindness: a case study. Language Acquisition, 1, 139–164.
Gopnik, M. (1994). Impairments of tense in a familial language disorder. Journal of Neurolinguistics, 8, 109–133.
Gopnik, M., & Crago, M. (1991). Familial aggregation of a developmental language disorder. Cognition, 39, 1–50.
Haynes, C., & Naidoo, S. (1991). Children with specific speech and language impairment. Oxford: MacKeith Press.
Ierland, M.S. van (1982). Onderkenning en opvang van kinderen met taalontwikkelingsstoornissen. Logopedie en Foniatrie, 91–104.
Ingram, D. (1987). Categories of phonological disorder. In Proceedings of the First International Symposium on Specific Speech and Language Disorders in Children. London: afasic.
Ingram, D. (1994). The linguistic basis of phonological disorders: evidence from crosslinguistic studies. Paper presented at the European Symposium on Child Language Disorders, Garderen.
Johnston, J.R. (1988). Specific language disorders in the child. In N.J. Lass, LV. McReynolds, J.L. Northern, & D.E. Yoder (eds.), Handbook of speech–language pathology and audiology. Toronto: B.C. Decker.
Johnston, J.R. (1992). Cognitive abilities of language impaired children. In P. Fletcher & D. Hall (eds.), Specific speech and language disorders in children. London: Whurr.
Johnston, J.R., & Ellis Weismer, S. (1983). Mental rotation abilities in language disordered children. Journal of Speech and Hearing Research, 26, 397–403.
Johnston, J.R., & Kamhi, A. (1984). Syntactic and semantic aspects of the utterances of language impaired children: The same can be less. Merrill–Palmer Quarterly, 30, 65–85.
Jong, J. de (1996a). Agreement errors in Dutch children with specific language impairment. Paper presented at the Symposium of the International Clinical Phonetics and Linguistics Association, München.
Jong, J. de (1996b). Over oorzaken en wat we er wijzer van worden. Stem–, Spraak– en Taalpathologie, 5, 213–220.
Jong, J. de (in press). Verb argument structure in specifically language impaired children. Amsterdam Series in Child Language Development.
King, G. (1996). Verb complementation in language–impaired school age children. In M. Aidridge (ed.), Child Language. Clevedon: Multilingual Matters.
King, G., & Fletcher, P. (1993). Grammatical problems in school–age children with specific language impairment. Clinical Linguistics & Phonetics, 7, 339–352.
Kolk, H.H.J. (1992). Agrammatisme bij spreken en begrijpen: drie benaderingen. Stem–, Spraak– en Taalpathologie, 1, 73–86.
Lahey, M., Liebergott, J., Chesnick, M., Menyuk, P., & Adams, J. (1992). Variability in children's use of grammatical morphemes. Applied Psycholinguistics, 13, 373–398.
Lees, J., & Urwin, S. (1991). Children with language disorders. London: Whurr.
Leonard, L.B. (1991). Specific language impairment as a clinical category. Language, speech and hearing services in schools, 22, 66–68.
Leonard, L.B. (1992). Specific language impairment in three languages: some crosslinguistic evidence. In P. Fletcher & D. Hall (eds.), Specific speech and language disorders in children. London: Whurr.
Leonard, L.B. (1994). Some problems facing accounts of morphological deficits in children with specific language impairments. In R.V. Watkins & M.L. Rice (eds.), Specific language impairments in children. Baltimore: Brookes.
Leonard, LB. (1995). Phonological impairment. In P. Fletcher & B. MacWhinney (eds.), The handbook of child language. Oxford: Blackwell.
Leonard, L.B., Bortolini, U., Caselli, M.C., McGregor, K.K., & Sabbadini, L (1992). Morphological deficits in children with specific language impairment: the status of features in the underlying grammar. Language Acquisition, 2, 151–180.
Leonard, L.B., Sabbadini, L., Volterra, V., & Leonard, J.S. (1988). Some influences on the grammar of English– and Italian–speaking children with specific language impairment. Applied Psycholinguistics, 9, 39–57.
Letts, C., & Reid, J. (1994). Using conversational data in the treatment of pragmatic disorder in children. Child Language Teaching and Therapy, 10, 1–22.
Locke, J.L. (1994). Gradual emergence of developmental language disorders. Journal of Speech and Hearing Research, 37, 608–616.
Manders, E. (1996). Al doende spreekt men. Normale en afwijkende taalpragmatiek bij kinderen en volwassenen. Leuven/Amersfoort: Acco.
McGregor, K.K., & Leonard, L.B. (1994). Subject pronoun and article omissions in the speech of children with specific language impairment: a phonological interpretation. Journal of Speech and Hearing Research, 37, 171–181.
Menyuk, P. (1964). Comparison of grammar of children with functionally deviant and normal speech. Journal of Speech and Hearing Research, 7, 109–121.
Miller, J.P. (1987). A grammatical characterization of language disorder. In Proceedings of the First International Symposium on Specific Speech and Language Disorders. London: afasic.
Miller, J.P. (1991). Research on language disorders in children: a progress report. In J.F. Miller (ed.), Research on child language disorders: a decade of progress. Austin, tx: Pro–Ed.
Mills, A., Pulles, A., & Witten, F. (1992). Semantic and pragmatic problems in specifically language impaired children: one or two problems? Scandinavian Journal of Logopaedics and Phoniatrics, 17, 51–57.
Morehead, D., & Ingram, D. (1973). The development of base syntax in normal and linguistically deviant children. Journal of Speech and Hearing Research, 16, 330–352.
Pembrey, M. (1992). Genetics and language disorder. In P. Fletcher & D. Hall (eds.), Specific speech and language disorders in children. London: Whurr.
Plante, E., Swisher, L, Kiernan, B., & Restrepo, M.A. (1993). Language matches: illuminating or confounding? Journal of Speech and Hearing Research, 36, 772–776.
Rapin, L, & Allen, D.A. (1983). Developmental language disorders: nosological considerations. In U. Kirk (ed.), Neuropsychology of language, reading and spelling. New York: Academic Press.
Rapin, I., & Allen, D.A. (1987). Developmental dysphasia and autism in pre–school children: characteristics and subtypes. In Proceedings of the First International Symposium on Specific Speech and Language Disorders in children. London: afasic.
Rice, M.L. (1991). Children with specific language impairment: toward a model of teachability. In N.A. Krasnegor, D.M. Rumbaugh, R.L. Schiefelbusch, & M. Studdert–Kennedy (eds.), Biological and behavioral determinants of language development. Hillsdale, NJ: Erlbaum.
Rice, M.L. (1994). Grammatical categories of children with specific language impairments. In R.V. Watkins, & M.L. Rice, (eds.), Specific language impairments in children. Baltimore: Brookes.
Rice, M.L,, & Wexler, K. (1996). Toward tense as a clinical marker of specific language impairment in English–speaking children. Journal of Speech and Hearing Research, 39, 1239–1257.
Rice, M., Wexler, K., & Cleave, P. (1995). Specific language impairment as a period of extended optional infinitive. Journal of Speech and Hearing Research, 36, 850–863.
Roberts, J.E., Burchinal, M.R., Davis, B.P, Collier, A.M., & Henderson, F.W. (1991). Otitis media in early childhood and later language. Journal of Speech and Hearing Research, 34, 1158–1168.
Robinson, R.J. (1987). The causes of language disorder: introduction and overview. In Proceedings of the First International Symposium on Specific Speech and Language Disorders in Children. London: afasic.
Rom, A., & Leonard, L. (1990). Interpreting deficits in grammatical morphology in specifically language–impaired children: preliminary evidence from Hebrew. Clinical Linguistics and Phonetics, 4, 93–105.
Silva, P.A. (1987). Epidemiology, longitudinal course and some associated factors: an update. In W. Yule, & M. Rutter (eds.), Language development and disorders. Oxford: MacKeith Press.
Smith, B.R., & Leinonen, E. (1992). Clinical pragmatics. London: Chapman & Hall.
Snow, C.E. (1993). The expanding circle: Twenty years of research on child language. In S. Gillis, & A. de Houwer (red.), net–Werken: Bijdragen van het vijfde net–symposium. Antwerp Papers in Linguistics 74. Antwerpen: Universitaire Instelling Antwerpen.
Stark, R., & Tallal, P. (1981). Selection of children with specific language deficits. Journal of Speech and Hearing Research, 46, 114–122.
Tallal, P., & Piercy, M. (1978). Defects of auditory perception in children with developmental dysphasia. In M.A. Wyke (ed.), Developmental dysphasia. New York: Academic Press.
Van der Lely, H.K.J. (1993). Specific language impairment in children: research findings and their therapeutic implications. European Journal of Disorders of Communication, 28, 247–261.
Van der Lely, H.K.J. (1994). Canonical linking rules: forward versus reverse linking in normally developing and specifically language–impaired children. Cognition, 51, 29–72.
Wexler, K. (1994). Optional infinitives. In D. Lightfoot, & N. Hornstein, (eds.), Verb movement. New York: Cambridge University Press.
Willcox, A., & Mogford–Bevan, K. (1995). Assessing conversational disability. Clinical Linguistics and Phonetics, 9, 235–254.
Johnston, J.R. (1988). Specific language disorders in the child. In N.J. Lass, L.V. McReynolds, J.L. Northern, & D.E. Yoder (eds.), Handbook of Speech– language pathology and audiology. Toronto: B.C. Decker.
P. Fletcher, & B. MacWhinney (eds.). (1995), The handbook of child language. Oxford: Blackwell.
Johnston geeft een helder empirisch overzicht van wat bekend is over de symptomen van sli. Alle niveaus komen stuk voor stuk aan bod en ook de niet–talige capaciteiten van taalgestoorde kinderen worden uitgebreid besproken. Voor de linguïstische symptomen geeft het recente handboek van Fletcher en MacWhinney een update. Het bevat hoofdstukken over stoornissen op het fonologische, morfosyntactische en pragmatische vlak.
Bishop, D.V.M. (1992). The underlying nature of specific language impairment. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 33, 3–66.
Watkins, R.V., & Rice, M.L. (1994). Specific speech and language impairments in children. Baltimore: Brookes.
Rice, M.L. (ed.). (1996). Toward a genetics of language. Mahwah, NJ: Erlbaum.
Het artikel van Bishop en het boek van Watkins en Rice zijn een prima introductie tot de onderwerpen die momenteel in het brandpunt van de discussie staan. Is de stoornis primair talig of buitentalig? Is sli een stoornis in de verwerking of symptornatisch voor een gebrek aan lingustische kennis? Wat is de rol van de erfelijkheid? Deze en andere kwesties komen hier aan de orde. Bishops artikel was een tijdige poging de vraag naar de basis van de stoornis onder de aandacht te brengen. De bundel van Rice is een recente uitgave waarin de erfelijkheid van sli (maar ook van andersoortige stoornissen en van normale taalverwerving) uitputtend aan de orde komt.
Metagegevens
Titel
Specifieke taalontwikkelingsstoornissen: linguïstische aspecten
Auteurs
Dr. H.F.M. Peters
Prof. Dr. R. Bastiaanse
Prof. Dr. J. Van Borsel
Dr. K. Jansonius-Schultheiss
Prof. Dr. P.H.O. Dejonckere
Drs. Sj. Van der Meulen
B.J.E. Mondelaers
Copyright
2014
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Boek
Taalontwikkelingsstoornissen

Print ISBN: 978-90-368-0795-1

Elektronisch ISBN: 978-90-368-0796-8

Copyright: 2014

DOI
https://doi.org/10.1007/978-90-368-0796-8_1