Skip to main content
Top
Gepubliceerd in: GZ - Psychologie 3/2011

01-04-2011 | Wetenschap

Preventie en vroeginterventie bij paniekstoornis

Onderzoek naar de effectiviteit van de cursus ‘Geen Paniek’

Auteur: Dr. P. Meulenbeek

Gepubliceerd in: GZ - Psychologie | Uitgave 3/2011

Log in om toegang te krijgen
share
DELEN

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

  • Optie A:
    Klik op de rechtermuisknop op de link en selecteer de optie “linkadres kopiëren”
  • Optie B:
    Deel de link per e-mail

Samenvatting

Per jaar heeft ongeveer een kwart miljoen Nederlanders in de leeftijd van 18 tot 65 jaar last van een paniekstoornis. Een paniekstoornis is een psychische aandoening die de kwaliteit van leven vermindert, de kans op andere psychische stoornissen vergroot en hoge kosten met zich meebrengt. Jaarlijks gaat het om 80.000 nieuwe gevallen. Preventie en vroeginterventie bij mensen met lichte tot matige paniekklachten kan de ontwikkeling van een chronische stoornis mogelijk voorkomen. Met dit doel heeft GGNet de groepscursus ‘Geen Paniek’ ontwikkeld. De cursus is bestemd voor volwassenen van 18 tot 65 jaar die last hebben van lichte tot matige paniekklachten. De cursus bestaat uit acht bijeenkomsten onder deskundige begeleiding.
In dit artikel worden twee onderzoeken beschreven naar de effectiviteit en uitvoerbaarheid van de cursus ‘Geen paniek’. Verschillende ggz-instellingen zijn betrokken bij deze onderzoeken. Het eerste onderzoek betreft een pilotstudie onder 12 ggz-instellingen. Er namen 114 cursisten aan deel. Het tweede onderzoek betreft een gerandomiseerd onderzoek waaraan 17 ggz-instellingen deelnamen en 217 cursisten.
Op grond van deze onderzoeken kan worden geconcludeerd dat de cursus effectief is in het verminderen van paniekklachten en dat de positieve effecten ook op langere termijn aanhouden. Verder blijkt dat de cursus uitvoerbaar is in een instelling voor de ggz en dat deze goed wordt ontvangen door de cursisten. Geconcludeerd wordt dat de cursus een eerste stap kan zijn in de stepped-care benadering binnen de ggz.
Literatuur
go back to reference Baillie, A.J. & Rapee, R.M. (2004). Predicting who benefits from psychoeducation and self help for panic attacks. Behav Res Ther, 42, 513-27.CrossRefPubMed Baillie, A.J. & Rapee, R.M. (2004). Predicting who benefits from psychoeducation and self help for panic attacks. Behav Res Ther, 42, 513-27.CrossRefPubMed
go back to reference Bakker, A. (2001). Recente ontwikkelingen in de behandeling van paniekstoornis en agorafobie. Tijdschrift voor Psychiatrie, 43–6, 385-93. Bakker, A. (2001). Recente ontwikkelingen in de behandeling van paniekstoornis en agorafobie. Tijdschrift voor Psychiatrie, 43–6, 385-93.
go back to reference Baron, R.M. & Kenny, D.A. (1986). The moderator-mediator variable distinction in social psychological research: conceptual, strategic, and statistical considerations. J Pers Soc Psychol, 51, 1173-82.CrossRefPubMed Baron, R.M. & Kenny, D.A. (1986). The moderator-mediator variable distinction in social psychological research: conceptual, strategic, and statistical considerations. J Pers Soc Psychol, 51, 1173-82.CrossRefPubMed
go back to reference Beurs, E. de, Smit, J.H. & Comijs, H.C. (2005). De Paniek Opinie Lijst (POL). De betrouwbaarheid en validiteit van een cognitieve maat voor paniekstoornis. Gedragstherapie, 38, 141-54. Beurs, E. de, Smit, J.H. & Comijs, H.C. (2005). De Paniek Opinie Lijst (POL). De betrouwbaarheid en validiteit van een cognitieve maat voor paniekstoornis. Gedragstherapie, 38, 141-54.
go back to reference Bijl, R., Graaf, R. de, Ravelli, A., Smit, F. & Vollenbergh, W. (2002). Gender and age specific first incidence of DSM-III-R psychiatric disorders in the general population. Results from the Netherlands Mental Health Survey and Incidence Study (NEMESIS). Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology, 37, 372-9.CrossRefPubMed Bijl, R., Graaf, R. de, Ravelli, A., Smit, F. & Vollenbergh, W. (2002). Gender and age specific first incidence of DSM-III-R psychiatric disorders in the general population. Results from the Netherlands Mental Health Survey and Incidence Study (NEMESIS). Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology, 37, 372-9.CrossRefPubMed
go back to reference Cuijpers, P., Straten, A. van & Smit, F. (2005). Preventing the incidence of new cases of mental disorders; a meta-analytic review. The Journal of Nervous and Mental Disease 193-2, 119-25.CrossRef Cuijpers, P., Straten, A. van & Smit, F. (2005). Preventing the incidence of new cases of mental disorders; a meta-analytic review. The Journal of Nervous and Mental Disease 193-2, 119-25.CrossRef
go back to reference Ehlers, A. (1995). A 1-year prospective study of panic attacks: clinical course and factors associated with maintenance. Journal of Abnormal Psychology, 104, 164-72.CrossRefPubMed Ehlers, A. (1995). A 1-year prospective study of panic attacks: clinical course and factors associated with maintenance. Journal of Abnormal Psychology, 104, 164-72.CrossRefPubMed
go back to reference Haaga, D.A.F. (2000). Introduction to the special section on stepped care models in psychotherapy. J Consult Clin Psychol, 68, 547-8.CrossRefPubMed Haaga, D.A.F. (2000). Introduction to the special section on stepped care models in psychotherapy. J Consult Clin Psychol, 68, 547-8.CrossRefPubMed
go back to reference Harvison, K., Woodruff-Borden, J. & Jeffery, S. (2004). Mismanagement of panic disorder in emergency departments: contributors, costs, and implications for integratede models of care. Journal of Clinical Psychology in Medical Settings, 11–3, 217-32.CrossRef Harvison, K., Woodruff-Borden, J. & Jeffery, S. (2004). Mismanagement of panic disorder in emergency departments: contributors, costs, and implications for integratede models of care. Journal of Clinical Psychology in Medical Settings, 11–3, 217-32.CrossRef
go back to reference Laitinen-Krispijn, S. & Bijl, R. (2000). Mental disorders and employee sickness absence: The Nemesis Study. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol, 35, 71-7.CrossRefPubMed Laitinen-Krispijn, S. & Bijl, R. (2000). Mental disorders and employee sickness absence: The Nemesis Study. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol, 35, 71-7.CrossRefPubMed
go back to reference Liebowitz, M.R. (1997). Panic disorder as a chronic illness. The Journal of Clinical Psychiatry, 58 (suppl 13), 5-8.PubMed Liebowitz, M.R. (1997). Panic disorder as a chronic illness. The Journal of Clinical Psychiatry, 58 (suppl 13), 5-8.PubMed
go back to reference Lipsey, M.W. & Wilson, D.B. (1993). The efficacy of psychological, educational and behavioral treatment. American Psychologist, 48, 1181-209.CrossRefPubMed Lipsey, M.W. & Wilson, D.B. (1993). The efficacy of psychological, educational and behavioral treatment. American Psychologist, 48, 1181-209.CrossRefPubMed
go back to reference Marciniak, M., Lage, M., Landbloom, R., Dunayevich, E. & Bowman, L. (2004). Medical and productivity costs of anxiety disorders: case control study. Depression and Anxiety, 19, 112-20.CrossRefPubMed Marciniak, M., Lage, M., Landbloom, R., Dunayevich, E. & Bowman, L. (2004). Medical and productivity costs of anxiety disorders: case control study. Depression and Anxiety, 19, 112-20.CrossRefPubMed
go back to reference Meer, A. van der & Burgerhout, K. (2004). Nederlandse versie van de Panic Disorder Severity Scale. Amsterdam: Universiteit van Amsterdam. Meer, A. van der & Burgerhout, K. (2004). Nederlandse versie van de Panic Disorder Severity Scale. Amsterdam: Universiteit van Amsterdam.
go back to reference Meijer, S.A., Smit, F., Schoemaker, C.G. & Cuijpers, P. (2006). Gezond verstand. Evidence based preventie van psychische stoornissen. Bilthoven: RIVM-rapport 270672001. [Common sense. Evidence based prevention of mental disorders]. Meijer, S.A., Smit, F., Schoemaker, C.G. & Cuijpers, P. (2006). Gezond verstand. Evidence based preventie van psychische stoornissen. Bilthoven: RIVM-rapport 270672001. [Common sense. Evidence based prevention of mental disorders].
go back to reference Meulenbeek, P., Herzmanatus, J., Smit, F., Willemse, G. & Zanden, R. van der (2005a). Draaiboek: Geen Paniek, leren omgaan met paniekklachten. Utrecht: Trimbos-instituut/GGNet. [Een update van het draaiboek is gepubliceerd in 2010.] Meulenbeek, P., Herzmanatus, J., Smit, F., Willemse, G. & Zanden, R. van der (2005a). Draaiboek: Geen Paniek, leren omgaan met paniekklachten. Utrecht: Trimbos-instituut/GGNet. [Een update van het draaiboek is gepubliceerd in 2010.]
go back to reference Meulenbeek, P., Herzmanatus, J., Smit, F., Willemse, G. & Zanden, R. van der (2005b). Cursusmap: Geen Paniek, leren omgaan met paniekklachten. Utrecht: Trimbos-instituut/GGNet. [Een update van de cursusmap is gepubliceerd in 2010.] Meulenbeek, P., Herzmanatus, J., Smit, F., Willemse, G. & Zanden, R. van der (2005b). Cursusmap: Geen Paniek, leren omgaan met paniekklachten. Utrecht: Trimbos-instituut/GGNet. [Een update van de cursusmap is gepubliceerd in 2010.]
go back to reference Meulenbeek P. (2006). Niet-medicamenteuze interventies bij paniekklachten. In: Arnold, I.A., Cox, M.F., Exter, F.M.M. van, Londen, L. van (red.). Geestelijke gezondheidszorg in de eerste lijn: de rol van de huisarts. Leiden: Boerhaave commissie, LUMC. Meulenbeek P. (2006). Niet-medicamenteuze interventies bij paniekklachten. In: Arnold, I.A., Cox, M.F., Exter, F.M.M. van, Londen, L. van (red.). Geestelijke gezondheidszorg in de eerste lijn: de rol van de huisarts. Leiden: Boerhaave commissie, LUMC.
go back to reference Meulenbeek, P., Willemse, G. & Smit, F. (2008b). Onderzoek naar preventie van paniek. Intern, interdisciplinair tijdschrift voor psychiatrie, 17(1), 13-32. Meulenbeek, P., Willemse, G. & Smit, F. (2008b). Onderzoek naar preventie van paniek. Intern, interdisciplinair tijdschrift voor psychiatrie, 17(1), 13-32.
go back to reference Meulenbeek, P., Willemse, G., Smit, F., Smits, N., Balkom, A. van, Spinhoven, P. & Cuijpers, P. (2009). Effects and feasibility of a preventive intervention in subthreshold and mild panic disorder: results of a pilot study. BMC Research Notes, 2(4). http://www.biomedcentral.com/1756-0500/2/4. Meulenbeek, P., Willemse, G., Smit, F., Smits, N., Balkom, A. van, Spinhoven, P. & Cuijpers, P. (2009). Effects and feasibility of a preventive intervention in subthreshold and mild panic disorder: results of a pilot study. BMC Research Notes, 2(4). http://​www.​biomedcentral.​com/​1756-0500/​2/​4.
go back to reference Meulenbeek, P., Willemse, G., Smit, F., Balkom, A. van, Spinhoven, P. & Cuijpers, P. (2010a). Early intervention in panic: a pragmatic randomised controlled trial. British Journal of Psychiatry, 196, 326-31.CrossRefPubMed Meulenbeek, P., Willemse, G., Smit, F., Balkom, A. van, Spinhoven, P. & Cuijpers, P. (2010a). Early intervention in panic: a pragmatic randomised controlled trial. British Journal of Psychiatry, 196, 326-31.CrossRefPubMed
go back to reference Meulenbeek, P. (2010b). Prevention and early intervention in panic disorder: the effectiveness of the ‘Don’t Panic’ course (dissertation). Amsterdam: Faculty of Psychology and education, Vrije Universiteit. Meulenbeek, P. (2010b). Prevention and early intervention in panic disorder: the effectiveness of the ‘Don’t Panic’ course (dissertation). Amsterdam: Faculty of Psychology and education, Vrije Universiteit.
go back to reference Meulenbeek, P., Spinhoven, P., Smit F., Balkom, A. van & Cuijpers, P. (2010c). Does cognitive change mediate improvement during an early intervention for panic? Acta Psychiatrica Scandinavica, 122, 20-9.CrossRefPubMed Meulenbeek, P., Spinhoven, P., Smit F., Balkom, A. van & Cuijpers, P. (2010c). Does cognitive change mediate improvement during an early intervention for panic? Acta Psychiatrica Scandinavica, 122, 20-9.CrossRefPubMed
go back to reference Sheehan, D.V., Lecrubier, Y., Sheehan, K.H., Amorim, P., Janavs, J., Weiller, E. e.a. (1998). The Mini International Neuropsychiatric Interview (MINI): the development and validation of structured diagnostic psychiatric interview for DSMIV and ICD-10. Journal of Clinical Psychiatry, 59 (suppl. 20), 22-33.PubMed Sheehan, D.V., Lecrubier, Y., Sheehan, K.H., Amorim, P., Janavs, J., Weiller, E. e.a. (1998). The Mini International Neuropsychiatric Interview (MINI): the development and validation of structured diagnostic psychiatric interview for DSMIV and ICD-10. Journal of Clinical Psychiatry, 59 (suppl. 20), 22-33.PubMed
go back to reference Shear, M.K., Brown, T.A., Barlow, D.H., Money, R., Sholomskas, D.E., Woods, S.W., Gorman, J.M. & Papp, L.A. (1997). Multicenter collaborative panic disorder severity scale. American Journal of Psychiatry, 154, 1571-5.CrossRefPubMed Shear, M.K., Brown, T.A., Barlow, D.H., Money, R., Sholomskas, D.E., Woods, S.W., Gorman, J.M. & Papp, L.A. (1997). Multicenter collaborative panic disorder severity scale. American Journal of Psychiatry, 154, 1571-5.CrossRefPubMed
go back to reference Telch, M.J., Brouillard, M., Telch, C.F., Agras, W.S. & Taylor, C.B. (1989). Role of cognitive appraisal in panic-related avoidance. Behaviour Research and Therapy, 27, 373-83.CrossRefPubMed Telch, M.J., Brouillard, M., Telch, C.F., Agras, W.S. & Taylor, C.B. (1989). Role of cognitive appraisal in panic-related avoidance. Behaviour Research and Therapy, 27, 373-83.CrossRefPubMed
go back to reference Vliet, I.M. van, Leroy, H. & Megen, H.J.G.M. van (2000). MINI Plus: MINI Internationaal Neuropsychiatrisch Interview: Nederlandse versie 5.0.0. Leiden: LUMC. Vliet, I.M. van, Leroy, H. & Megen, H.J.G.M. van (2000). MINI Plus: MINI Internationaal Neuropsychiatrisch Interview: Nederlandse versie 5.0.0. Leiden: LUMC.
go back to reference Willemse, G. & Smit, F. (2004). Evaluatie van de preventieve cursus ‘Geen Paniek’. Onderzoekverslag van een pilotstudy. Utrecht: Trimbos-instituut. Willemse, G. & Smit, F. (2004). Evaluatie van de preventieve cursus ‘Geen Paniek’. Onderzoekverslag van een pilotstudy. Utrecht: Trimbos-instituut.
Metagegevens
Titel
Preventie en vroeginterventie bij paniekstoornis
Onderzoek naar de effectiviteit van de cursus ‘Geen Paniek’
Auteur
Dr. P. Meulenbeek
Publicatiedatum
01-04-2011
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in
GZ - Psychologie / Uitgave 3/2011
Print ISSN: 1879-5080
Elektronisch ISSN: 1879-5099
DOI
https://doi.org/10.1007/s41480-011-0026-3

Andere artikelen Uitgave 3/2011

GZ - Psychologie 3/2011 Naar de uitgave

Interpersoonlijke psychotherapie

‘Zonder anderen worden we ongelukkig’