Top

Gepubliceerd in:

2017 | OriginalPaper | Hoofdstuk

32. Persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen

Auteur : Prof. dr. Bas van Alphen

Gepubliceerd in: Handboek persoonlijkheidspathologie

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Samenvatting

Sinds kort vormen persoonlijkheidsstoornissen niet meer het exclusieve terrein van de volwassenenzorg. Sinds een aantal jaren is er namelijk in toenemende mate aandacht voor persoonlijkheidspathologie bij zowel adolescenten als ouderen. Bij ouderen (60 > jaar) is inmiddels een toenemend aantal empirische studies verricht op het gebied van de epidemiologie, diagnostiek en behandeling van persoonlijkheidsstoornissen. De meerderheid van de gevonden publicaties is echter nog steeds beschrijvend van aard, zoals gevalsstudies, expertstudies, literatuurstudies of editorials over 60-plussers met persoonlijkheidsstoornissen. Allereerst wordt een overzicht gegeven van het concept in relatie tot temporele stabiliteit en heterotypische continuïteit, gevolgd door de prevalentie, het beloop en de etiologie van persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen. Hierna wordt ingegaan op diagnostische en behandelingaspecten. De centrale vraag in dit hoofdstuk is: wat maakt ouderen met persoonlijkheidsstoornissen nu zo specifiek?

vorige hoofdstuk Persoonlijkheidsstoornissen bij adolescenten

volgende hoofdstuk Persoonlijkheidsstoornissen uit het A-cluster

Alphen, S. P. J. van. (2006). Diagnostiek van persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen. Een bijdrage aan de ontwikkeling van een screeningsinstrument. Academisch proefschrift. Nijmegen: Radboud Universiteit.

Alphen, S. P. J. van, Engelen, G. J. J. A., Kuin, Y., & Derksen, J. J. L. (2006a). Editorial: The relevance of a geriatric sub-classification of personality disorders in de DSM-V. International Journal of Geriatric Psychiatry, 21, 205–209.

Alphen, S. P. J. van, Engelen, G. J. J. A., Kuin, Y., Hoijtink, H. J. A., & Derksen, J. J. L. (2006b). A preliminary study of the diagnostic accuracy of the Gerontological Personality disorders Scale (GPS). International Journal of Geriatric Psychiatry, 21, 862–868.

Alphen, S. P. J. van, Tummers, J. H. A., & Derksen, J. J. L. (2007). Reaction to ‘Treatment of older adults with co-morbid personality disorder and depression: A dialectical behavior therapy approach’. International Journal of Geriatric Psychiatry, 22, 701–703.

Alphen, S. P. J. van, Bolwerk, N., Videler, A. C., Tummers, J. H. A., Royen, R. J. J. van, Barendse, H. P. J., et al. (2012). Age related aspects and clinical implementations of diagnosis and treatment of personality disorders in older adults. Clinical Gerontologist, 1, 27–41.

Alphen, S. P. J. van, Rossi, G., Dierckx, E., & Oude Voshaar, R. C. (2014). DSM−5 classificatie van persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen. Tijdschrift voor Psychiatrie, 56, 816–820.

Alphen, S. P. J. van, Dijk, S. D. M. van, Videler, A. C., Dierckx, E., Bouckaert, F., Rossi, G., et al. (2015). Personality disorders in older adults: Emerging research issues. Current Psychiatry Reports, 17, 538–545.

American Psychiatric Association. (1994). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (4th ed.). Washington DC: American Psychiatric Association.

American Psychiatric Association. (2000). Diagnostic and Statistical manual of Mental disorders (4th ed. textual revision). Washington DC: American Psychiatric Association.

American Psychiatric Association. (2013). Handboek voor de classificatie van psychische stoornissen (DSM-5). Amsterdam: Boom.

Ames, A., & Molinari, V. (1994). Prevalence of personality disorders in community living elderly. Journal of Geriatric Psychiatry and Neurology, 7, 189–194.CrossRef

Balsis, S., Gleason, M. E. J., Woods, C. M., & Oltmanns, T. F. (2007). An item response theory analysis of DSM-IV personality disorder criteria across younger and older age groups. Psychology and Aging, 22, 171–185.CrossRef

Barendse, H. P. J., & Thissen, A. J. C. (2006). Handleiding Hetero-Anamnestische Persoonlijkheidsvragenlijst. Schijndel: uitgave in eigen beheer.

Barendse, H. P. J., Thissen, A. J. C., Rossi, G., Oei, T. I., & Alphen, S. P. J. van. (2013). Psychometric properties of an informant personality questionnaire (the HAP) in a sample of older adults in The Netherlands and Belgium. Aging and Mental Health, 17, 623–629.

Black, D. W., Baumgard, C. H., & Bell, S. E. (1995). A 16- to 45-year follow-up of 71 men with antisocial personality disorder. Comprehensive Psychiatry, 36, 130–140.CrossRef

Broeck, J. van den, Rossi, G., Dierckx, E., & Clercq, B. de. (2012). Age-neutrality of the NEO-PI-R: Potential differential iem functioning in older versus younger adilst. Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment, 34, 361–369.

Broeck, J. van den, Bastiaansen, L., Rossi, G., Dierckx, E., & Clercq, B. de. (2013). Age-neutrality of the trait facets proposed for personality disorders in DSM-5: A DIFAS analysis of the PID-5. Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment, 35, 487–494.

Casey, D. A., & Schrodt, C. J. (1989). Axis II diagnoses in geriatric inpatients. Journal of Geriatric Psychiatry and Neurolology, 2, 87–88.

Costa, P. T., Jr., & McCrae, R. R. (2010). NEO Inventories professional manual for NEO-PI-3, NEO FFI-3 en NEO-PI-R. Odessa, FL: Psychological Assessment Resources.

Debast, I., Rossi, G., Derksen, J. J. L., & Alphen, S. P. J. van. (2013). Spiegeltje, spiegeltje aan de wand, wie is de mooiste senior van het land? Over narcisme op latere leeftijd. GZ-Psychologie, 5, 10–14.

Debast, I., Rossi, G., Alphen, S. P. J. van, Pauwels, E., Claes, L., Dierckx, E., et al. (2014a). Age-neutrality of DSM-5 personality disorders measured categorically and dimensionally. International Psychogeriatrics, 26, 1317–1326.

Debast, I., Alphen, S. P. J. van, Rossi, G., Tummers, J. H. A., Bolwerk, N., Derksen, J. L. L., et al. (2014b). Personality traits and personality disorders in late middle and old age: Do they remain stable? A literature review. Clinical Gerontologist, 37, 253–271.

Krueger, R. F., Derringer, J., Markon, K. E., Watson, D., & Skodol, A. E. (2012). Initial construction of a maladaptive personality trait model and inventory for DSM-5. Psychological Medicine, 42, 1879–1890.CrossRef

Lynch, T. R., Cheavens, J. S., Cukrowicz, K. C., Thorp, S. R., Bronner, L., & Beyer, J. (2007). Treatment of older adults with co-morbid personality disorder and depression: a dialectical behavior therapy approach. International Journal of Geriatric Psychiatry, 22, 131–143.CrossRef

Mezzich, T. E., Fabrega, H., Coffman, G. A., & Glavin, Y. F. (1987). Comprehensively diagnosing geriatric patients. Comprehensive Psychiatry, 28, 68–76.CrossRef

Molinari, V., & Marmion, J. (1993). Personality disorders in geropsychiatric outpatients. Psychological Reports, 73, 256–258.CrossRef

Mroczek, D. K., Hurt, S. W., & Berman, W. H. (1999). Conceptual and methodological issues in the assessment of personality disorders in older adults. In E. Rosowsky, R. C. Abrams & R. A. Zweig (Red.), Personality disorders in older adults (pag. 135–150). Mahwah: Lawrence Erlbaum Associates.

Paris, J., & Zweig-Frank, H. (2001). A 27-year follow-up of patients with borderline personality disorder. Comprehensive Psychiatry, 42, 482–487.CrossRef

Penders, K. A. P., Duimel-Peeters, I. G. P., Rossi, G., Metsemakers, J. F. M., & Alphen, S. P. J. van. (2014). The efficiency of the Gerontological Personality disorder Scale (GPS) in general practice. Aging and Mental Health, 16, 1–11.

Roberts, B. W., Walton, K. E., & Viechtbauer, W. (2006). Patterns of mean-level change in personality traits across the life course: A meta-analysis of longitudinal studies. Psychological Bulletin, 132, 3–27.

Rossi, G., Broeck, J. van den, Dierckx, E., Segal, D. L., & Alphen, S. P. J. van. (2014) Personality assessment in older adults: The value of personality questionnaires unraveled. Aging and Mental Health, 18, 936–940.

Schotte, C. K. W., de Doncker, D., Vankerckhoven, C., Vertommen, H., & Cosyns, P. (1998). Self-report assessment of the DSM-IV personality disorders. Measurement of trait and distress characteristics: The ADP-IV. Psychological Medicine, 28, 1179–1188.CrossRef

Silberman, C. S., Roth, L., Degal, D. L., & Burns, W. (1997). Relationship between the Millon Clinical Multiaxial Inventory – II and Coolidge Axis II Inventory in chronically mentally ill older adults: A pilot study. Journal of Clinical Psychology, 53, 559–566.CrossRef

Trimbos-instituut. (2008). Multidisciplinaire richtlijn Persoonlijkheidsstoornissen. Utrecht: Trimbos-instituut.

Verheul, R., & Brink, W. van den. (1999). Persoonlijkheidsstoornissen. In A. de Jong, W. van den Brink, J. Ormel, D. Wiersma (Red.), Handboek psychiatrische epidemiologie, (pag. 347–378). Maarsen: Elsevier/De Tijdstroom.

Videler, A. C., Royen, R. J. J. van, Windeln, K. M., Garenfeld, W., & Alphen, S. P. J. van. (2010). Indicatiestelling en behandeling. In S. P. J. van Alphen (Red.), Persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen. Diagnostiek, behandeling en gedragsadvisering, (pag. 101–143). Amsterdam: Hogrefe.

Videler, A. C., Rossi, G., Schoevaars, M., Feltz- Cornelis, C. M. van der, & Alphen, S. P. J. van. (2014). Effects of schema group therapy in older outpatients: A proof of concept study. International Psychogeriatrics, 26, 1709–1717.

Videler, A. C., Feltz, C. M. van der, Rossi, G., Royen, R. J. J. van, Rosowsky, E., & Alphen, S. P. J. van. (2015). Psychotherapeutic treatment levels of personality disorders in older adults. Clinical Gerontologist, 38, 325–341.

Vreeswijk, M. F. van, Spinhoven, P., Eurelings-Bontekoe, et al. (2012). Changes in symptom severity, schemas and modes in heterogeneous psychiatric patient groups following short-term schema cognitive behavioural group therapy: A naturalistic pre-treatment and post-treatment design in an outpatient clinic. Clinical Psychology and Psychotherapy, 21, 29–38.

Weissman, M. M. (1993). The epidemiology of personality disorders: A 1990 update. Journal of Personality Disorders, 7, 44–62.

Young, J. E., & Brown, G. (1994). Young Schema Questionnaire. In J. E. Young (Ed.), Cognitive therapy for personality disorders: A schema-focused approach (2^nd ed. revised, pag. 63–76). Sarasota, FL: Professional Resource Press.

Titel: Persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen
Auteur: Prof. dr. Bas van Alphen
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Boek: Handboek persoonlijkheidspathologie
Print ISBN: 978-90-368-0930-6

Elektronisch ISBN: 978-90-368-0931-3

Copyright: 2017
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-368-0931-3_32

Bohn Stafleu van Loghum

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

Samenvatting

Log in om toegang te krijgen