10. Oppositionele, normoverschrijdende en agressieve gedragsstoornissen

De oppositionele-opstandige stoornis of Oppositional Defiant Disorder (ODD) en de normoverschrijdend-gedragsstoornis of Conduct Disorder (CD) kenmerken zich door oppositioneel, agressief en/of antisociaal gedrag. De combinatie kind- en omgevingsfactoren verklaart ook hier veel van de gedragsproblematiek. Elementen in een multimodale behandeling zijn: preventieve activiteiten op school en thuis, zoals ze aan het werk houden, verveling voorkomen en consequent opvoeden; versterking van de opvoedingsvaardigheden van ouders; cognitieve gedragstherapie en vaardigheidstrainingen met het kind; systeem- en gezinstherapie. Ook komt aan de orde wat niet werkt bij deze moeilijke doelgroep. Belangrijke pedagogische adviezen zijn: blijf de positieve kanten van de jongere zien; beschouw de problemen als vaardigheidstekorten; zorg voor consequente structuur en voorspelbaarheid, blijf kalm; benoem en beloon gewenst gedrag en begrens ongewenst gedrag; zorg voor voldoende controle en toezicht; stel de jongere verantwoordelijk voor zijn gedrag; leer hem op een sociaal acceptabelere wijze indruk te maken, via sport, muziek, toneel; verhoog zijn gedrags- en zelfcontrole.