Skip to main content
Top

2019 | OriginalPaper | Hoofdstuk

11. Ondervoeding en dehydratie

Auteurs : Dr. ir. H. M. Kruizenga, Prof. dr. J. M. G. A. Schols, H. J. van der Sande

Gepubliceerd in: Klinisch redeneren bij ouderen

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

share
DELEN

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

  • Optie A:
    Klik op de rechtermuisknop op de link en selecteer de optie “linkadres kopiëren”
  • Optie B:
    Deel de link per e-mail

Samenvatting

De ondervoede oudere patiënt heeft dikwijls verscheidene functiebeperkingen en/of aandoeningen en er zijn dwarsverbanden met andere zorgproblemen, zoals decubitus, valincidenten en delirium. Ouderen zijn kwetsbaarder voor uitdroging dan jongeren door de veranderingen die in de water- en zouthuishouding optreden als gevolg van het normale verouderingsproces. De prevalentie van ondervoeding stijgt met de leeftijd. Verschillende orgaansystemen zijn bij ondervoeding betrokken: het motorisch systeem, het endocrien systeem, het afweersysteem, het digestief systeem en het zintuiglijk systeem. Ouderen verschillen in de manier waarop ze omgaan met een verstoring van de voedings- en vochthuishouding. Het lichamelijk onderzoek om dehydratie bij ouderen vast te stellen is niet eenvoudig. Wat betreft interventies bij ondervoeding of dehydratie is er veel aandacht voor zelfmanagementondersteuning. De belangrijkste preventieve interventie bij ondervoeding is tijdige screening. Soms kan het nodig zijn ‘vocht op recept’ voor te schrijven.
Literatuur
go back to reference Bakker, M. (2013). Proactive nursing: Klinische problematiek inzichtelijk. Observeren, ordenen, oordelen. Den Haag: Boom Lemma. Bakker, M. (2013). Proactive nursing: Klinische problematiek inzichtelijk. Observeren, ordenen, oordelen. Den Haag: Boom Lemma.
go back to reference Bryant, H. (2007). Dehydration in older people: Assessment and management. Emergency Nurse, 15(4), 22–26.CrossRef Bryant, H. (2007). Dehydration in older people: Assessment and management. Emergency Nurse, 15(4), 22–26.CrossRef
go back to reference Dierickx, K., & Milisen, K. (2002). Het effect van geïndividualiseerde verpleegkundige zorg op de voedingstoestand van geïnstitutionaliseerde ouderen. Een systematic review. Verpleegkunde, 17(4). Dierickx, K., & Milisen, K. (2002). Het effect van geïndividualiseerde verpleegkundige zorg op de voedingstoestand van geïnstitutionaliseerde ouderen. Een systematic review. Verpleegkunde, 17(4).
go back to reference Faes, M. C., & Olde Rikkert, M. G. M. (2007). Dehydration in geriatrics. Geriatrics and Aging, 10(9), 590–596. Faes, M. C., & Olde Rikkert, M. G. M. (2007). Dehydration in geriatrics. Geriatrics and Aging, 10(9), 590–596.
go back to reference Ferry, M. (2005). Strategies for ensuring good hydration in the elderly. Nutrition Reviews, 63(6), S22–S29.CrossRef Ferry, M. (2005). Strategies for ensuring good hydration in the elderly. Nutrition Reviews, 63(6), S22–S29.CrossRef
go back to reference Kruizenga, H. M., & Wierdsma, N. J. (2014). Zakboek diëtetiek. Amsterdam: VU University Press. Kruizenga, H. M., & Wierdsma, N. J. (2014). Zakboek diëtetiek. Amsterdam: VU University Press.
go back to reference Mensink, P. A. J. S., De Bont, M. A. T., Remijnse-Meester, T. A., Kattemöllevan den Berg, S., Liefaard, A. H. B., Meijers, J. M. M., et al. (2010). Landelijke Eerstelijns Samenwerkings Afspraak (LESA) ondervoeding. Huisarts & Wetenschap, 53(7), S7–S10. Mensink, P. A. J. S., De Bont, M. A. T., Remijnse-Meester, T. A., Kattemöllevan den Berg, S., Liefaard, A. H. B., Meijers, J. M. M., et al. (2010). Landelijke Eerstelijns Samenwerkings Afspraak (LESA) ondervoeding. Huisarts & Wetenschap, 53(7), S7–S10.
go back to reference Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (2012). Zorgmodule Voeding. Amsterdam: Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (2012). Zorgmodule Voeding. Amsterdam: Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.
go back to reference Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling (2014). De verleiding weerstaan. Grenzen aan beïnvloeding van gedrag door de overheid. Den Haag: Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling. Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling (2014). De verleiding weerstaan. Grenzen aan beïnvloeding van gedrag door de overheid. Den Haag: Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling.
go back to reference Schilp, J., Kruizenga, H. M., Wijnhoven, H. A., Leistra, E., Evers, A. M., Van Binsbergen, J. J., et al. (2012). High prevalence of undernutrition in Dutch community-dwelling older individuals. Nutrition, 28(11/12), 1151–1156.CrossRef Schilp, J., Kruizenga, H. M., Wijnhoven, H. A., Leistra, E., Evers, A. M., Van Binsbergen, J. J., et al. (2012). High prevalence of undernutrition in Dutch community-dwelling older individuals. Nutrition, 28(11/12), 1151–1156.CrossRef
go back to reference Schilp, J., Wijnhoven, H. A. H., Deeg, D., & Visser, M. (2011). Early determinants for the development of undernutrition in an older general population. Longitudinal Aging Study Amsterdam. British Journal of Nutrition, 106(5), 708–717.CrossRef Schilp, J., Wijnhoven, H. A. H., Deeg, D., & Visser, M. (2011). Early determinants for the development of undernutrition in an older general population. Longitudinal Aging Study Amsterdam. British Journal of Nutrition, 106(5), 708–717.CrossRef
go back to reference Schols, J. M., De Groot, C. P., Van der Cammen, T. J., & Olde Rikkert, M. G. (2009). Preventing and treating dehydration in the elderly during periods of illness and warm weather. Journal of Nutrition, Health & Aging, 13(2), 150–157.CrossRef Schols, J. M., De Groot, C. P., Van der Cammen, T. J., & Olde Rikkert, M. G. (2009). Preventing and treating dehydration in the elderly during periods of illness and warm weather. Journal of Nutrition, Health & Aging, 13(2), 150–157.CrossRef
go back to reference Stegeman, N. E. (2007). Voeding bij gezondheid en ziekte. Groningen/Houten: Wolters-Noordhoff. Stegeman, N. E. (2007). Voeding bij gezondheid en ziekte. Groningen/Houten: Wolters-Noordhoff.
go back to reference Stratton, R. J., Green, C. J., & Elia, M. (2003). Disease-related malnutrition. An evidence-based approach to treatment. Wallingford: CABI Publishing.CrossRef Stratton, R. J., Green, C. J., & Elia, M. (2003). Disease-related malnutrition. An evidence-based approach to treatment. Wallingford: CABI Publishing.CrossRef
go back to reference Van Asselt, D. Z. B., Van Bokhorst-van der Schueren, M. A. E., Arends, A. J., Meinardi, M. C., Van Houten, M. E., Kalisvaart, C. J., et al. (2013). Richtlijn Ondervoeding bij de geriatrische patiënt. Utrecht: Nederlandse Vereniging voor Klinische Geriatrie (NVKG). Geraadpleegd via www.stuurgroepondervoeding.nl/index.php?id=208. Van Asselt, D. Z. B., Van Bokhorst-van der Schueren, M. A. E., Arends, A. J., Meinardi, M. C., Van Houten, M. E., Kalisvaart, C. J., et al. (2013). Richtlijn Ondervoeding bij de geriatrische patiënt. Utrecht: Nederlandse Vereniging voor Klinische Geriatrie (NVKG). Geraadpleegd via www.​stuurgroeponderv​oeding.​nl/​index.​php?​id=​208.
go back to reference Van der Pols-Vijlbrief, R., Wijnhoven, H. A. H., Schaap, L. A., Terwee, C. B., & Visser, M. (2014). Determinants of protein-energy malnutrition in community-dwelling older adults. A systematic review of observational studies. Ageing Research Reviews, 18, 112–131.CrossRef Van der Pols-Vijlbrief, R., Wijnhoven, H. A. H., Schaap, L. A., Terwee, C. B., & Visser, M. (2014). Determinants of protein-energy malnutrition in community-dwelling older adults. A systematic review of observational studies. Ageing Research Reviews, 18, 112–131.CrossRef
Metagegevens
Titel
Ondervoeding en dehydratie
Auteurs
Dr. ir. H. M. Kruizenga
Prof. dr. J. M. G. A. Schols
H. J. van der Sande
Copyright
2019
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
DOI
https://doi.org/10.1007/978-90-368-2155-1_11