Top

Gepubliceerd in:

2013 | OriginalPaper | Hoofdstuk

5 Indeling en ordening van zorg: basisbegrippen en historie

Auteur : J.M. Boot

Gepubliceerd in: De Nederlandse gezondheidszorg

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Samenvatting

Het historisch overzicht van het ontstaan en de ontwikkeling van voorzieningen van gezondheidszorg in hoofdstuk 4 geeft een zogenaamde sectorale indeling van voorzieningen.

vorige hoofdstuk 4 Historische achtergronden

volgende hoofdstuk 6 Preventie en publieke gezondheidszorg

Roscam Abbing, E.W. (red.), Bouw en werking van de gezondheidszorg in Nederland, Bohn, Scheltema & Holkema, Utrecht/Antwerpen, 1983, p. 2-9.

Hattinga Verschure, J.C.M., ‘Het begrip “zorgmix”; de relaties tussen zelfzorg, mantelzorg en professionele zorg’, in: Medisch Contact, 34 (1979), nr. 24, p. 773-778.

Ministerie van Volksgezondheid en Milieuhygiëne, Structuurnota Gezondheidszorg, Staatsuitgeverij, ’s-Gravenhage, 1974, p. 8.

Deze eerstelijnsbeweging kan goed gevolgd worden aan de hand van het tijdschrift De eerste lijn, dat, met een korte onderbreking, bestond van 1975 tot 1988.

Project Gezondheidszorg Almere, Hoofdlijnenplan 1985-1989, al doende beter, Almere, 1985.

Nota Eerstelijnszorg, Tweede Kamer, vergaderjaar 1983-1984, 18180, nrs. 1-2.

Harmonisatieraad Welzijnsbeleid, ‘Herverkavelen in de gezondheidszorg’, in: Signalement, nr. 20, ’s-Gravenhage, 1985, en: ‘Echelonnering in de Gezondheidszorg’, in: Signalement, nr. 24, ’s-Gravenhage, 1986. Zie ook: Lieshout, P. van en B. Stoelinga, ‘Echelonnering in de geestelijke gezondheidszorg: een historische vergissing’, in: Maandblad Geestelijke Volksgezondheid, 453, 1988, nr. 3, p. 243-253; Goudriaan, G., Thuiszorg tussen de lijnen, Harmonisatieraad Welzijnsbeleid, ’s Gravenhage, 1988, en: Heydelberg, E., Thuiszorg in functies, Harmonisatieraad Welzijnsbeleid, ’s-Gravenhage, 1988.

Nota 2000. Over de ontwikkeling van gezondheidsbeleid: feiten, beschouwingen en beleidsvoornemens, Tweede Kamer, vergaderjaar 1985-1986, 19500, nrs. 1-2, p. 226-237.

Schrameijer, F., e.a. (red.), De Nota 2000 ter discussie, Samsom Stafleu, Alphen aan den Rijn, 1987, p. 15-76.

Het is opvallend dat de sociale geografie, een discipline die hier toch een bijdrage had kunnen leveren, zo weinig van zich heeft doen spreken. Een poging binnen de Nederlandse sociale geografie is een beschrijvende studie van Stijnenbosch. Zie: Stijnenbosch, M.H., Dynamiek in het lokatiepatroon van de intramurale ziekenhuisvoorzieningen in Nederland, 1970-1980; een sociaal-geografische analyse, dissertatie, Utrecht, 1983.

Evaluatie proefregio’s volksgezondheid, Ministerie van Volksgezondheid en Milieu-hygiëne, Leidschendam, januari 1980, p. 12-13.

A.w., p. 9.

A.w., p. 10.

A.w., p. 5.

Haan, M.C. de, ‘Regionalisatie-perikelen’, in: Baay, J.H., e.a., In het kader van de gezondheidszorg, De Tijdstroom, Lochem, 1978, p. 83-96. Zie ook: Leenen, H.J.J., Structuur en functioneren van de gezondheidszorg, Samsom, Alphen aan den Rijn/Brussel, 1979.

De betrokkenheid van de gebruiker: onderzoek in de proefregio’s voor de volksgezondheid naar participatie van de gebruiker bij de regionalisatie, DHV Raadgevend Ingenieursbureau, Amersfoort, 1981.

Willemse, C., E. Jurg, J.M. Boot, e.a., Rapportage over decentrale bestuurs-, advies- en overlegstructuren, Rapport vakgroep Algemene Gezondheidszorg en Epidemiologie, 87.17, Rijksuniversiteit Utrecht, 1987.

Zie voor mogelijkheden tot participatie: Rapport van de commissie voor advies inzake het democratisch en doelmatig functioneren van gesubsidieerde instellingen (Rapport-Van der Burg), Staatsuitgeverij, ’s-Gravenhage, 1977. Verder: Harmonisatieraad Welzijnsbeleid, ‘Democratisering van gesubsidieerde instellingen’, in: Signalement, 21, ’s-Gravenhage, 1986.

Burger, A.K.C. en G.J.P. van Otterloo, Van hospitium tot zorghuizen, Gemeentelijke Dienst Verpleging en Verzorging, ’s-Gravenhage, 1983.

Menges, L.J., Kijken naar gezondheid en ziekte, Stafleu’s Wetenschappelijke Uitgeversmaatschappij, Alphen aan den Rijn/Brussel, 1980.

Nationale Kruisvereniging, Discussienota contouren eerstelijns (gezondheids)zorg; een aanzet tot een beleidskader van de ontwikkeling van het kruiswerk, Bunnik, 1983, en: Kruiswerk in beweging, Bunnik, 1986.

Zie: Hattinga Verschure, J.C.M., ‘Het verpleeghuiswezen’, in: Medisch Contact, 38, 1983, nr. 2, p 39-42. Het verschijnsel zorg; een inleiding tot de zorgkunde, De Tijdstroom, Lochem/Poperinge, 1981, 2e geheel herziene druk, p. 162 e.v.

Zie bijvoorbeeld: Beleidsperspectief op zorgverlening door ziekenhuizen, Rapport van de Taakgroep Ziekenhuizen, Nationale Ziekenhuisraad, Utrecht, 1983; Rapportages van de werkgroep Kwaliteit en Doelmatigheid in verpleeghuizen, Nationale Ziekenhuisraad, Utrecht; Zorg smeden, beleidsnota van het bestuur van de sectie zwakzinnigenzorg van de NZR, Nationale Ziekenhuisraad, Utrecht, 1986; Kwaliteitskenmerken van een gezondheidscentrum, discussienota LVG, Landelijke Vereniging Gezondheidscentra, Utrecht, 1988.

Heydelberg, E., Thuiszorg in functies, Harmonisatieraad Welzijnsbeleid, ’s-Gravenhage, 1988, p. 49.

Advies inzake de gewenste voorziening voor geestelijke gezondheidszorg, Centrale Raad voor de Volksgezondheid, 1970, p. 177.

Advies functies van de GGZ, Nationale Raad voor de Volksgezondheid, Zoetermeer, 1989, p. 17-19.

Heydelberg, E., a.w., p. 51.

Advies functies van de GGZ, a.w., p. 21-34; Heydelberg, E., a.w., p. 28-34.

Advies functies van de GGZ, a.w., p. 27.

Advies functies van de GGZ, a.w., p. 9.

Schadé, E., ‘Van ziekenhuiszorg naar thuiszorg; veranderingen in het zorgconcept in Nederland’, in: Acta Hospitalia, 1990, nr. 1, p. 19-31.

Gezondheidszorg in tel, NZi, Utrecht, 1995, hfdst. 2.

Nationale Raad voor de Volksgezondheid/College voor Ziekenhuisvoorzieningen, Transmurale somatische zorg, Nationale Raad voor de Volksgezondheid, Zoetermeer, 1995; Commissie Modernisering Curatieve Zorg, Gedeelde zorg, betere zorg, Zoetermeer, 1994.

Linden, B. van der, ‘Transmural Care’, in: Schrijvers, A.J.P. (red.), Health and Health Care in Holland, De Tijdstroom, 1996.

Kessels-Buikhuizen, M. en J.M.H. Vissers, Innovatieve projecten op het grensvlak ziekenhuis-thuis, NZi en NVZ, Utrecht, 1995.

Deze definitie is een ‘enge’ definitie van ketenzorg van de toenmalige Nationale Raad voor de Volksgezondheid (in: Redesign van de eerstelijn in transmuraal perspectief, Nationale Raad voor de Volksgezondheid, Zoetermeer, 1998). Deze werd sindsdien door velen gehanteerd. In een breder perspectief is ketenzorg deel van de voortdurende zoektocht naar samenhang en samenwerking in zorg en welzijn; een tijdelijke verschijningsvorm op weg naar werkelijk geintegreerde zorg. Zie daarover: Rosendal, H., K. Ahaus en R. Huijsman, ‘Ketenzorg’, in: Rosendal, H., K. Ahaus, R. Huijsman en C. Raad (red.), Ketenzorg; praktijk in perspectief, Elsevier gezondheidszorg, Maarssen, 2009, p. 17-22.

Zie hiervoor: Laar, T. van de, M. Minkman en G. den Boer, ‘Een decennium CVA-ketenzorg in perspectief’, in: Rosendal, H., K. Ahaus, R. Huijsman en C. Raad (red.), Ketenzorg; praktijk in perspectief, Elsevier gezondheidszorg, Maarssen, 2009, p. 111-122; Asin, J., ‘Op weg naar COPD-ketenzorg in Nederland’, in: Idem, p. 123-136; Linden, B. van der, J. Struijs, C. Baan en J. Ravensbergen, ‘Programmatische aanpak van ketenzorg’, in: Idem, p 137-145; Meerveld, J. en S. Corpeleijn, ‘Dementieketens: ze ontstaan niet vanzelf’, in: Idem, p. 147-157.

The promise of disease management, BCG report, Boston Consulting Group, Boston, 1995; Matheson, D. A. Wilkins en D. Psacharopoulos, Realizing the promise of disease management; payer trends and opportunities in the United States, Boston Consulting Group, Boston, 2006, p. 8-11.

Lemmens, K. en A. Nieboer, ‘Disease-management en ketenzorg’, in: Rosendal, H., K. Ahaus, R. Huijsman en C. Raad (red.), Ketenzorg; praktijk in perspectief, Elsevier gezondheidszorg, Maarssen, 2009, p. 23-33.

Wagner, E.H., B.T. Austin en M. von Korff, ‘Improving outcomes in chronic illness’, in: Managed Care Quarterly, 4 (1996), nr. 2, p. 12-25.

Schrijvers, G. (red.), Disease management in de Nederlandse context, Igitur, Utrecht, 2005, p. 1-2.

Dennis, S.M., N. Zwar, R. Griffiths, M. Roland e.a., ‘Chronic disease management in primary care: from evidence to policy’, in: Medical Journal of Australia, 188 (2008), nr. 8, p. 853-856; Wagner, E.H., The changing face of chronic disease care; curing the system, National Coalition on Health Care and the Institute for Healthcare Improvement, 2002.

Schilfgaarde, R., ‘De zorgstandaard; basis voor preventie en goede zorg’, in: Rosendal, H., e.a. (red.), Ketenzorg; praktijk in perspectief, Elsevier gezondheidszorg, Maarssen, 2009, p. 51-62.

Zorgstandaard voor goede diabeteszorg, Nederlandse Diabetes Federatie, Amersfoort, 2003 (geactualiseerd: 2007); Zorgstandaard COPD, Longalliantie Nederland, Amersfoort, 2010.

Zorgstandaard voor goede diabeteszorgals eerste voorwaarde voor een nieuw financieringsstelsel, Nederlandse Diabetes Federatie, Amersfoort, 2003.

Verplanke, L. en J.W. Duyvendak, Onder de mensen? Over het zelfstandig wonen van psychiatrische patiënten en mensen met een verstandelijke beperking, Amsterdam University Press, Amsterdam, 2010, p. 17-22. Zie verder: Tonkens, E., Het zelfontplooiingsregime; de actualiteit van Dennendal en de jaren zestig, Bert Bakker, Amsterdam, 1999.

Verplanke, L. en J.W. Duyvendak, Onder de mensen? Over het zelfstandig wonen van psychiatrische patiënten en mensen met een verstandelijke beperking, a.w., p. 9-10.

Deze paragraaf is verder ontleend aan Koops, H. en M.H. Kwekkeboom, Vermaatschappelijking in de zorg; ervaringen en verwachtingen van aanbieders en gebruikers in vijf gemeenten, SCP, Den Haag, 2005, p. 7-11. Een overzicht van het beleid van extramuralisering tot begin deze eeuw geeft ook: Verplanke, L. en J.W. Duyvendak, Onder de mensen? Over het zelfstandig wonen van psychiatrische patiënten en mensen met een verstandelijke beperking, a.w., p.22-29. Zie verder: Kwekkeboom, M.H., Naar draagkracht; een verkennend onderzoek naar draagvlak en draagkracht voor de vermaatschappelijking in de geestelijke gezondheidszorg, SCP, Den Haag, 1999; Kwekkeboom, M.H., Zo gewoon mogelijk; een onderzoek naar draagvlak en draagkracht voor de vermaatschappelijking in de geestelijke gezondheidszorg, SCP, Den Haag, 2001. Zie ook: Kwekkeboom, R., ‘De waarde van vermaatschappelijking’, in: Maandblad Geestelijke volksgezondheid, 59 (2004), nr. 6, p. 500-509; Ambulantisering; Themanummer MGv, 67 (2012), nr. 6..

Gehandicaptenbeleid, Zorgnota 2001, Brief van de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Tweede Kamer, vergaderjaar 2000/2001, 24170 en 27401, nr. 65; Zorgnota 2001, Brief van de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Tweede Kamer, vergaderjaar 2000/2001, 27401, nr. 65; Geestelijke gezondheidszorg, Brief van de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Tweede Kamer, vergaderjaar 2001/2002, 25424, nr. 41.

Vliet, K. van en E. Plemper, ‘Vermaatschappelijking’, in: Verplanke, L. e.a. (red.), Open deuren – sleutelwoorden van lokaal sociaal beleid, NIZW/VJI, Utrecht; Kal, D., Kwartiermaken – werken aan ruimte voor mensen met een psychiatrische achtergrond, Boom, Amsterdam, 2002; RMO, Kwetsbaar in het kwadraat – Krachtige steun aan kwetsbare mensen (advies 16), Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling, Den Haag, 2001; CTVGG, Erbij horen – advies, Commissie Taskforce Vermaatschappelijking Geestelijke Gezondheidszorg, Amsterdam, 2002; RVZ, Samenleven in de samenleving: community care en community living, Raad voor de Volksgezondheid en Zorg, Zoetermeer, 2002.

Zorg en maatschappelijke ondersteuning, Brief van de minister en de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Tweede Kamer, vergaderjaar 2003/2004, 29538, nr. 1; Modernisering AWBZ; Wonen, welzijn en zorg van ouderen. Brief van de minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer en de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Tweede Kamer, vergaderjaar 2003/2004, 26631/28951, nr. 99.

Zie voor een inhoudelijk historische analyse van het begrip ‘vermaatschappelijking’, waarin vermaatschappelijking als paraplu- of stapelbegrip en ook als ideologie naar voren komt: Reijen, M. van, Met de beste bedoelingen, Avans Hogeschool/Lectoraat Vermaatschappelijking in de Zorg, Tilburg, 2007.

Koops, H. en M.H. Kwekkeboom, Vermaatschappelijking in de zorg; ervaringen en verwachtingen van aanbieders en gebruikers in vijf gemeenten, SCP, Den Haag, 2005, p. 9-10.

Koops, H. en M.H. Kwekkeboom, a.w., p.4.

Koops, H. en M.H. Kwekkeboom, a.w., p.52.

Koops, H. en M.H. Kwekkeboom, a.w., p.57.

Rood, E., Vermaatschappelijking van de zorg; geluk(t) voor iedereen?, Bestuur en Management Consultants, Amersfoort, 2008, p. 203. Zie verder: Rood, E., a.w., p. 173-183.

Zie voor de stand van zaken met betrekking tot mensen met een lichamelijke beperking: Marangos, A.M. e.a. (red.), Ondersteuning en participatie van mensen met een lichamelijke beperking; twee jaar na invoering van de WMO, Sociaal en Cultureel Planbureau, Den Haag, 2010.

Hoogen, P. van den, M. Cardol, P. Spreeuwenberg en M. Rijken, Deelname aan de samenleving van mensen met een beperking in 2006-2008; participatiemonitor 2008, NIVEL, Utrecht, 2010.

Zie voor een overzicht van de voorzieningen en methoden die in Nederland gebruikt worden om de sociale contacten van kwetsbare burgers te bevorderen: R. van der Zwet, Voorzieningen dichtbij; een verkenning, Movisie, Utrecht, 2009.

Klerk, M. de, R. Gilsing en J. Timmermans (red.), Op weg met de WMO; evaluatie van de Wet maatschappelijke ondersteuning 2007-2009, Sociaal en Cultureel Planbureau, Den Haag, 2010, p. 18, p. 273–274 en p. 293.

Koops, H. en M.H. Kwekkeboom, a.w., p. 59; Rood, E., a.w., p. 9.

Koops, H. en M.H. Kwekkeboom, a.w., p. 59; Rood, E., a.w., p. 13.

Verplanke, L. en J.W. Duyvendak, Onder de mensen? Over het zelfstandig wonen van psychiatrische patiënten en mensen met een verstandelijke beperking, a.w., p. 142.

Verplanke, L. en J.W. Duyvendak, a.w. Zie ook: Ambulantisering; Themanummer MGv, 67 (2012), nr. 6.

Jehoel-Gijsbers, G., ‘Beperkt aan het werk’, in: Jehoel-Gijsbers, G. (red.), Op weg naar een inclusieve arbeidsmarkt, Sociaal en Cultureel Planbureau, Den Haag, 2011, p. 9-19.

Titel: 5 Indeling en ordening van zorg: basisbegrippen en historie
Auteur: J.M. Boot
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Boek: De Nederlandse gezondheidszorg
Print ISBN: 978-90-313-8005-3

Elektronisch ISBN: 978-90-313-8006-0

Copyright: 2013
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-313-8006-0_5

Bohn Stafleu van Loghum

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

Samenvatting

Log in om toegang te krijgen