Top

Gepubliceerd in:

01-12-2009 | Artikelen

Genen in ontwikkeling

Auteur: Marian M. J. Bakermans-Kranenburg

Gepubliceerd in: Kind en adolescent | Uitgave 4/2009

Samenvatting

De invloed van opvoeding op kinderen is in de afgelopen decennia soms flink ter discussie gesteld; de invloed van genen zou in verhouding veel groter zijn. Recente genetische studies wijzen op het samenspel van genen en omgeving (gen-omgevinginteractie ofwel g×e) en proberen gedeelde en ongedeelde omgevingsinvloeden te specificeren). In onze eigen studies naar gehechtheid en externaliserend probleemgedrag vonden we geen hoofdeffecten voor genetische factoren, maar wel consistente g×e-effecten. Aan de hand van die resultaten wordt het verschil besproken tussen risicogenen en verschil in ontvankelijkheid als context voor de interpretatie van g×e-effecten (bij zowel kinderen als ouders). Genen die invloed hebben op het dopaminesysteem spelen wellicht een rol bij het verklaren van verschillen in ontvankelijkheid voor invloeden uit de omgeving. Zorgvuldige meting van zowel genen als omgeving, en deskundige interventie als beïnvloeding van de (opvoedings)omgeving zijn essentieel voor goed onderzoek naar de rol van genen en omgeving in de ontwikkeling.

vorige artikel 2.345 Jeugdigen (z)onder dak

volgende artikel De relatie tussen het rookgedrag van ouders, hun opvoeding en het rookgedrag van hun adolescenten

Alink, L. R. A., Van IJzendoorn, M. H., Bakermans-Kranenburg, M. J., Mesman, J., Juffer, F., & Koot, H. M. (2008). Cortisol and externalizing behavior in children and adolescents: Mixed meta-analytic evidence for the inverse relation of basal cortisol and cortisol reactivity with externalizing behavior. Developmental Psychobiology, 50, 427-450.

Bakermans-Kranenburg, M. J. & Van IJzendoorn, M. H. (2006). Gene-environment interaction of the dopamine d4 receptor (drd4) and observed maternal insensitivity predicting externalizing behavior in preschoolers. Developmental Psychobiology, 48, 406-409.

Bakermans-Kranenburg, M. J. & Van IJzendoorn, M. H. (2007). Genetic vulnerability or differential susceptibility in child development: The case of attachment. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 48, 1160-1173.

Bakermans-Kranenburg, M. J., & Van IJzendoorn, M. H. (2004). No association of the dopamine d4 receptor (drd4) and -521 c/t promoter polymorphisms with infant attachment disorganization. Attachment and Human Development, 6, 211-218.

Bakermans-Kranenburg, M. J., Van IJzendoorn, M. H., Bokhorst, C. L., & Schuengel, C. (2004). The importance of shared environment in infant-father attachment: A behavioral genetic study of the Attachment Q-Sort. Journal of Family Psychology, 18, 545-549.

Bakermans-Kranenburg, M. J., Van IJzendoorn, M. H., Mesman, J., Alink, L. R. A., & Juffer, F. (2008). Effects of an attachment-based intervention on daily cortisol moderated by drd4: A randomized control trial on 1-3-year-olds screened for externalizing behavior. Development and Psychopathology, 20, 805-820.

Bakermans-Kranenburg, M. J., Van IJzendoorn, M. H., Pijlman, F. T. A., Mesman, J., & Juffer, F. (2008). Differential susceptibility to intervention: dopamine d4 receptor polymorphism (drd4 vntr) moderates effects on toddlers’ externalizing behavior in a randomized control trial. Developmental Psychology, 44, 293-300.

Belsky, J., Bakermans-Kranenburg, M. J., & Van IJzendoorn, M. H. (2007). For better and for worse: Differential susceptibility to environmental influences. Current Directions in Psychological Science, 16, 300-304.

Bokhorst, C. L., Bakermans-Kranenburg, M. J., Fearon, P., Van IJzendoorn, M. H., Fonagy, P., & Schuengel, C. (2003). The importance of shared environment in mother-infant attachment security: A behavioral genetic study. Child Development, 74, 1769-1782.

Breimer, D. D. (2007). De maat der dingen. (Diesoratie.) Leiden: Universiteit Leiden.

Bruder, C. E. G., Piotrowski, A., Gijsbers, A. A. C. J., Andersson, R., Erickson, S., Diaz de Stahl, T., e.a. (2008). Phenotypically concordant and discordant monozygotic twins display different dna copy-number-variation profiles. American Journal of Human Genetics, 82, 763-771.

Caspers, K., Yucuis, R., Troutman B., Arndt, S., & Langbehn, D. (2007). A sibling adoption study of adult attachment: The influence of shared environment on attachment states of mind. Attachment and Human Development, 9, 375-391.

Champagne, D. L., Bagot, R. C., Van Hasselt, F., Ramakers, G., Meaney, M. J., De Kloet, E.R., e.a. (2008). Maternal care and hippocampal plasticity: Evidence for experience-dependent structural plasticity, altered synaptic functioning, and differential responsiveness to glucocorticoids and stress. Journal of Neuroscience, 28, 6037- 6045.

Curtis, J. W., & Nelson, C. A. (2003). Toward building a better brain: Neurobehavioral outcomes, mechanisms, and processes of environmental enrichment. In S. Luthar (Ed.), Resilience and vulnerability: Adaptation in the context of childhood adversities (pp. 463-488). Londen: Cambridge University Press.

Eaves, L., Heath, A., Martin, N., Maes, H., Neale, M., Kendler, K., Kirk, K., & Corey, L. (1999). Comparing the biological and cultural inheritance of personality and social attitudes in the Virginia 30,000 study of twins and their relatives. Twin Research, 2, 62-80.

Fearon, R. M. P., Van IJzendoorn, M. H., Fonagy, P., Bakermans-Kranenburg, M. J., Schuengel, C., & Bokhorst, C. L. (2006). In search of shared and non-shared environmental factors in security of attachment: A behavior-genetic study of the association between sensitivity and attachment security. Developmental Psychology, 42, 1026-1040.

Fraga, M. F., Ballestar, E., Paz, M. F., Ropero, S., Setien, F., Ballestar, M. L., e.a. (2005). Epigenetic differences arise during the lifetime of monozygotic twins. Proceedings of the National Academy of Sciences, 102, 10604-10609.

Gunning, J. H., Banning, W., Ten Bokkel Huinink, A., Hoogveld, J., Kohnstamm, Ph., Van Rooy, A. H. M. J., e.a. (1938). Ons kind. Gids voor jonge ouders. Amsterdam: Wereldbibliotheek.

Harris, J. R. (1999). Het misverstand opvoeding. Over de invloed van ouders op kinderen. Amsterdam: Contact.

Henig, R. M. (2000). The monk in the garden. The lost and found genius of Gregor Mendel, the father of genetics. New York: Mariner Books.

Heselmans, M. (2007). Revolutie in dna sequencing brengt duizend-dollargenoom nabij. NRC Handelsblad, 13 oktober 2007.

Juffer, F., Bakermans-Kranenburg, M. J. & Van IJzendoorn, M. H. (2008). Promoting positive parenting: An attachment-based intervention. Mahwah, nj: Lawrence Erlbaum.

Klein, T. A., Neumann, J., Reuter, M., Hennig, J., Von Cramon, D. Y., & Ullsperger, M. (2007). Genetically determined learning from errors. Science, 318, 1642-1645.

Lakatos, K., Nemoda, Z., Toth, I., Ronai, Z., Ney, K., Sasvari-Szekely, M., e.a. (2002). Further evidence for the role of the dopamine d4 receptor (drd4) gene in attachment disorganization: Interaction of the exon iii 48-bp repeat and the 521 c/t promoter polymorphisms. Molecular Psychiatry, 7, 27-31.

Lakatos, K., Toth, I., Nemoda, Z., Ney, K., Sasvari-Szekely, M., & Gervai, J. (2000). Dopamine d4 receptor (drd4) gene polymorphism is associated with attachment disorganization in infants. Molecular Psychiatry, 5, 633-637.

McGuffin, P., Riley, B., & Plomin, R. (2001). Toward behavioral genomics. Science, 291, 1232-1249.

Meaney, M. J. (2001). Maternal care, gene expression, and the transmission of individual differences in stress reactivity across generations. Annual Review of Neuroscience, 24, 1161-1192.

Meaney, M. J., & Szyf, M. (2005). Maternal care as a model for experience-dependent chromatin plasticity? Trends in Neurosciences, 28, 456-463.

Munafo, M. R., Yalcin, B., Willis-Owen, S. A., & Flint, J. (2008). Association of the dopamine D4 receptor (drd4) gene and approach-related personality traits: Meta-analysis and new data. Biological Psychiatry, 63, 197-206.

Oates, N. A., Van Vliet, J., Duffy, D. L., Kroes, H. Y., Martin, N. G., Boomsma, D. I., Campbell, M., Coulthard, M. G., Whitelaw, E., & Chong S. (2008). Increased dna methylation at the axin1 gene in a monozygotic twin from a pair discordant for a caudal duplication anomaly. American Journal of Human Genetics, 79, 155-162.

Plomin, R., DeFries, J. C., McClearn, G. E., & McGuffin, P. (2001). Behavioral genetics (4th ed.). New York: Worth.

Rowe, D. C. (1994). The limits of family influence: Genes, experience, and behavior. New York, Guilford.

Tripp, G., & Wickens, J. R. (2008). Dopamine transfer deficit: A neurobiological theory of altered reinforcement mechanisms in adhd. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 49, 691-704.

Uher, R., & McGuffin, P. (2008). The moderation by the serotonin transporter gene of environmental adversity in the aetiology of mental illness: Review and methodological analysis. Molecular Psychiatry, 13, 131-146.

Van IJzendoorn, M. H. (1983). Van wijsgerige naar theoretische pedagogiek. Over de taken van de theoretische pedagogiek bij onderzoek naar vroegkinderlijke ontwikkeling. Deventer: Van Loghum Slaterus.

Van IJzendoorn, M. H. (1984). Answers without questions: a note on response style in questionnaires. Perceptual and Motor Skills, 59, 827-831.

Van IJzendoorn, M. H., & Bakermans-Kranenburg, M. J. (2006). drd4 7-repeat polymorphism moderates the association between maternal unresolved loss or trauma and infant disorganization. Attachment and Human Development, 8, 291-307.

Van IJzendoorn, M. H., Schuengel, C., & Bakermans-Kranenburg, M. J. (1999). Disorganized attachment in early childhood: Meta-analysis of precursors, concomitants, and sequelae. Development and Psychopathology, 11, 225-249.

Van Zeijl, J., Mesman, J., Van IJzendoorn, M. H., Bakermans-Kranenburg, M. J., Juffer, F., Stolk, e.a. (2006). Attachment-based intervention for enhancing sensitive discipline in mothers of 1- to 3-year-old children at risk for externalizing behavior problems: A randomized controlled trial. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 74, 994-1005.

Waterink, J. (1958). Theorie der opvoeding. Kampen: Kok.

Titel: Genen in ontwikkeling
Auteur: Marian M. J. Bakermans-Kranenburg
Publicatiedatum: 01-12-2009
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in: Kind en adolescent / Uitgave 4/2009
Print ISSN: 0167-2436
Elektronisch ISSN: 1876-5998
DOI: https://doi.org/10.1007/BF03087958

Bohn Stafleu van Loghum

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

Samenvatting

Log in om toegang te krijgen

Andere artikelen Uitgave 4/2009

Alcoholpreventie in Nederland en Zweden: ‘It takes two to tango’

Boeken

De relatie tussen het rookgedrag van ouders, hun opvoeding en het rookgedrag van hun adolescenten

Boeken

Richtlijnen gewenst voor de jeugdzorg

Ontvangen