Top

Gepubliceerd in:

01-01-2007 | NHG-Farmacotherapeutische richtlijn

Farmacotherapeutische richtlijn Acute epididymitis

Auteur: H. Folmer

Gepubliceerd in: Huisarts en wetenschap | Uitgave 1/2007

Samenvatting

In deze farmacotherapeutische richtlijn zijn de gegevens in de paragrafen ‘Achtergronden’ en ‘Diagnostiek’ voornamelijk ontleend aan bestaande richtlijnen, overzichtsartikelen en leerboeken. Het farmacotherapeutisch beleid is zo veel mogelijk gebaseerd op de resultaten van wetenschappelijk onderzoek (systematische reviews en RCT’s).

vorige artikel NHG-Farmacotherapeutische richtlijn Intertrigo

volgende artikel Aanpak polyfarmacie in verzorgingshuizen

1 Bij de totstandkoming van deze richtlijn is gebruikgemaakt van een concepttekst van het gelijknamige hoofdstuk voor het boek Kleine kwalen in de huisartsenpraktijk en van een overzichtsartikel van Luzzi et al. [Luzzi 2001].

De incidentiecijfers zijn gebaseerd op de Tweede Nationale Studie [Van der Linden 2004].

In de literatuur worden als verwekkers van acute epididymitis verwekkers van soa’s en van banale urineweginfecties beschreven [Horner 2001, Luzzi 2001, Naber 2001, Centres for Disease Control and Prevention (CDC) 2002]. De beschrijving van de niet-infectieuze oorzaken en complicaties is gebaseerd op een overzicht van Luzzi et al. [Luzzi 2001].

De beschrijving van het beeld van een ‘steriele’ epididymitis bij jongens jonger dan 13 jaar is gebaseerd op een klein onderzoek van Lau et al. Volgens dat onderzoek (n=48) zou er in deze leeftijdsgroep bij minder dan 20% sprake zijn van een bacteriële oorzaak [Lau 1997].

Het beleid bij (het vermoeden van) een niet-venerische epididymitis is vooral gebaseerd op de NHG-Standaard Urineweginfecties [Van Haaren 2005].

Macroliden. Het werkingsspectrum van macroliden lijkt op dat van penicillinen, maar is iets breder. Het omvat ook Chlamydia trachomatis en Chlamydia pneumoniae.

Over de klinische werkzaamheid van macroliden bij acute epididymitis is geen onderzoek gevonden.

In een onderzoek bleek azitromycine in een eenmalige dosering van 1 g zeer effectief te zijn (bijna 100% genezing) bij de behandeling van een urethritis of cervicitis door Chlamydia. In een ander onderzoek werd bij meer dan 85% van de patiënten klinische genezing van een chlamydia-infectie en van niet-specifieke infecties bereikt; dit percentage was hoger dan bij een zevendaagse kuur met doxycycline. Azitromycine wordt in het algemeen goed verdragen (zie voor onderbouwing: NHG-Standaard Het soa-consult) [Van Bergen 2004].

Tetracyclinen. Tetracyclinen (zoals doxycycline) hebben een breed werkingsspectrum dat ook Chlamydia trachomatis en spirocheten (syfilis) omvat.

Bij het vermoeden van een chlamydia-infectie wordt in sommige richtlijnen doxycycline 2 dd 100 mg gedurende tien tot veertien dagen geadviseerd, maar dit is niet door onderzoek onderbouwd [Luzzi 2001].

Cefalosporinen. De cefalosporinen van de tweede en derde generatie (zoals cefuroximaxetil oraal, en cefotaxim en ceftriaxon parenteraal) zijn onder meer werkzaam tegen gramnegatieve micro-organismen (zoals de gonokok). Bovendien zijn ze ongevoelig voor de bètalactamasen van gramnegatieve bacteriën.

Over de klinische werkzaamheid van cefalosporinen bij acute epididymitis is geen onderzoek gevonden. Vanwege de toenemende resistentie van gonokokken tegen chinolonen wordt in de NHG-Standaard Het soa-consult bij gonorroe als eerste keuze éénmalig 1 g cefotaxim intramusculair geadviseerd.

Chinolonen. De gefluorideerde chinolonen hebben een breed werkingsspectrum dat naast vrijwel alle gramnegatieve bacteriën (inclusief gonokokken) ook grampositieve soorten als stafylokokken en bijzondere soorten als Chlamydiae omvat. Ciprofloxacine is van de chinolonen het meest actief tegen Pseudomonas aeruginosa.

Klinische resistentieontwikkeling tegen fluorchinolonen bij onder meer Pseudomonas en gonokokken wordt in toenemende mate gemeld.

Er is één onderzoek gevonden onder mannen ouder dan 40 jaar met epididymitis (n=158) waarin ciprofloxacine werd vergeleken met pivampicilline; ciprofloxacine 2 dd 500 mg bleek in 80% van de gevallen succes te hebben versus 60% bij pivampicilline [Eickhoff 1999].

Het beleid bij het vermoeden van een venerische epididymitis (meestal bij mannen jonger dan 35 jaar) is gebaseerd op de NHG-Standaard Het soa-consult [Van Bergen 2004]. Voor een uitgebreidere beschrijving en onderbouwing wordt naar deze standaard verwezen. Bij een vastgestelde chlamydia-infectie en/of infectie met N. gonorrhoeae is behandeling van de partner noodzakelijk [Luzzi 2001, Horner 2001, Van Bergen 2004].

De overweging om bij uitblijven van verbetering na drie dagen de diagnose en behandeling te heroverwegen, alsmede het advies om de patiënt te verwijzen bij onvoldoende effect van de antibiotica, bij frequente recidieven, bij het vermoeden van onderliggende pathologie en bij persisterende pijn of zwelling na de antibioticakuur, zijn gebaseerd op de richtlijn van de Centres for Disease Control and Prevention en op de richtlijnen van de British Association for Sexual Health and HIV [Centres for Disease Control and Prevention (CDC) 2002, British Association for Sexual Health and HIV (BASHH) 2001].

Het advies om kinderen en adolescenten met (sub)acute scrotale pijn direct te verwijzen, is gebaseerd op Europese richtlijnen en op een Nederlands overzichtsartikel [Horner 2001, Festen 1987].

Berger CP, Nijeholt AA. Epididymitis of testismaligniteit? Ned Tijdschr Geneeskd 1996;140:1669-71.PubMed

British Association for Sexual Health and HIV (BASHH). National guideline for the management of epididymo-orchitis. http://www.bashh.org/guidelines.htm.

Centres for Disease Control and Prevention (CDC). Sexual transmitted diseases; updated treatment guidelines. http://www.cdc.gov/std.treatment.

Eickhoff JH, Frimodt-Moller N, Walter S, Frimodt-Moller C. A double-blind, randomized, controlled multicentre study to compare the efficacy of ciprofloxacin with pivampicillin as oral therapy for epididymitis in men over 40 years of age. BJU Int 1999;84:827-34.CrossRefPubMed

Festen C. Het ‘acute scrotum’ bij kinderen. Ned Tijdschr Geneeskd 1987;131:1465-6.PubMed

Hendrikx AJ, De Vries JD, Debruyne FM. Differentiële diagnostiek en therapie bij acute aandoeningen van het scrotum. Ned Tijdschr Geneeskd 1988;132:1142-5.PubMed

Horner PJ. European guideline for the management of epididymo-orchitis and syndromic management of acute scrotal swelling. Int J STD AIDS 2001;12 Suppl 3:88-93.CrossRefPubMed

Lau P, Anderson PA, Giacomantonio JM, Schwarz RD. Acute epididymitis in boys: are antibiotics indicated? Br J Urol 1997;79:797-800.PubMed

Luzzi GA, O’Brien TS. Acute epididymitis. BJU Int 2001;87:747-55.CrossRefPubMed

Naber KG, Bergman B, Bishop MC, Bjerklund-Johansen TE, Botto H, Lobel B, et al. EAU guidelines for the management of urinary and male genital tract infections. Urinary Tract Infection (UTI) Working Group of the Health Care Office (HCO) of the European Association of Urology (EAU). Eur Urol 2001;40:576-88.CrossRefPubMed

Van Bergen JEAM, Dekker JH, Boeke AJP, Mastboom MT, Pijnenborg L, Van Lieshout J. NHG-Standaard Het soa-consult. Huisarts Wet 2004;47:636-51.

Van der Linden MW, Westert GP, De Bakker DH, Schellevis FG. Tweede Nationale Studie naar ziekten en verrichtingen in de huisartspraktijk: klachten en aandoeningen in de bevolking en in de huisartspraktijk. Utrecht/Bilthoven: NIVEL/RIVM, 2004.

Van Haaren KMA, Visser HS, Van Vliet S, Timmermans AE, Yadava R, Geerlings SE, et al. NHG-Standaard Urineweginfecties. Tweede herziening. Huisarts Wet 2005;48:341-52.CrossRef

Titel: Farmacotherapeutische richtlijn Acute epididymitis
Auteur: H. Folmer
Publicatiedatum: 01-01-2007
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in: Huisarts en wetenschap / Uitgave 1/2007
Print ISSN: 0018-7070
Elektronisch ISSN: 1876-5912
DOI: https://doi.org/10.1007/BF03085030

Bohn Stafleu van Loghum

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

Samenvatting

Log in om toegang te krijgen

Andere artikelen Uitgave 1/2007

CWO-weekend: Diagnostiek

Wat zijn Farmacotherapeutische richtlijnen?

Een bezoek aan de workshops

Tussen Toen en Toekomst

Terug naar de persoonlijke continuïteit

Het verrassend brede werkingsspectrum van statines