Factoren die samenhangen met slaapgedrag bij adolescenten

Achtergrond. Omdat het slaapgedrag van adolescenten in de afgelopen decennia verslechterd is en dit samenhangt met negatieve gezondheidsgevolgen, zijn interventies nodig. Voor de ontwikkeling daarvan is kennis nodig over de belangrijkste factoren die het slaapgedrag beïnvloeden. Het doel van dit kwalitatieve onderzoek was de determinanten van slaapgedrag bij Vlaamse adolescenten te onderzoeken.

Methode. Er werden negen focusgroepgesprekken met telkens acht adolescenten georganiseerd (63,9 % meisjes, 14,8 ± 1,0 jaar) met behulp van een gestandaardiseerde vragenroute. Op de transcripties van de focusgroepgesprekken werd een thematische inhoudsanalyse uitgevoerd met Nvivo 11.

Resultaten. Adolescenten hadden voldoende kennis van de kortetermijngevolgen van slaaptekort, maar beperkte kennis van slaaprichtlijnen, slaaphygiëne en de langetermijngevolgen van slaaptekort. De attitude ten opzichte van gedragingen, zoals schermtijd, was positiever dan de attitude ten opzichte van slaap. Hobby’s, smartphones, televisie, schoolwerk, vroege schoolstarttijd en piekeren werden vermeld als barrières voor gezonde slaap. Adolescenten vertoonden een lage eigen-effectiviteit om hun slaapgedrag te veranderen en ervaarden een negatieve sociale norm ten opzichte van slaap bij leeftijdgenoten. Hoewel sommige adolescenten aangaven dat ouderlijke regels een positieve invloed hadden op hun slaapgedrag, gaven anderen aan dat deze juist frustraties opwekten.

Conclusie. Toekomstige interventies ter bevordering van gezonde slaap bij adolescenten zouden kunnen focussen op het verhogen van kennis over slaaphygiëne en de langetermijngevolgen van slaaptekort, het verbeteren van de attitude ten opzichte van op tijd gaan slapen, de eigen-effectiviteit om het slaapgedrag aan te pakken, het creëren van een positieve sociale norm rond slaap en het wegwerken van barrières, zoals piekeren.