Skip to main content
Top
Gepubliceerd in:

01-04-2012

Ervaren belasting door mantelzorg; constructie van de EDIZ-plus

Auteurs: A.H. de Boer, D. Oudijk, J.M. Timmermans, A.M. Pot

Gepubliceerd in: Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie | Uitgave 2/2012

Log in om toegang te krijgen
share
DELEN

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

  • Optie A:
    Klik op de rechtermuisknop op de link en selecteer de optie “linkadres kopiëren”
  • Optie B:
    Deel de link per e-mail

Samenvatting

Voor het meten van de ervaren belasting bij mantelzorgers (N=2.444) is een 15-item Mokken schaal ontwikkeld. Het betreft een uitgebreide versie van de EDIZ (Ervaren Druk door Informele Zorg). Aan de EDIZ zijn items toegevoegd over de tijdsdruk die de taakcombinatie arbeid en zorg met zich mee brengt en de gevolgen voor de gezondheid van mantelzorgers. Deze nieuwe schaal noemen wij de EDIZ-plus: het is een betrouwbare eendimensionale en hiërarchische schaal die varieert van 0 (geen ervaren belasting) tot maximaal 15 (hoogste ervaren belasting). De belasting komt eerst tot uiting in gevoelens van verantwoordelijkheid van de verzorger, vervolgens in problemen met het combineren van taken op het werk of in het gezin en ten slotte kunnen grenzen worden overschreden door te veel verplichtingen. De laatste groep heeft in de meeste gevallen niet alleen te maken met conflicten thuis en op het werk en een achteruitgang in de eigen gezondheid, maar ook last van alle andere problemen uit de schaal. De grens die wordt aangehouden voor overbelasting ligt besloten in de stelling ‘de hulp kwam te veel op mijn schouders neer’. Dat is het geval bij een score van negen of hoger. De schaal is tevens te gebruiken voor verschillende doelgroepen mantelzorgers, zoals verzorgers van partners en kinderen, (schoon)ouders en mantelzorgers van verschillende patiëntenpopulaties (personen met dementie, een verstandelijke beperking of een chronische ziekte). De EDIZ-plus is bruikbaar vanwege zijn redelijke psychometrische kwaliteiten, maar ook vanwege de toepasbaarheid in verschillende populaties.
Literatuur
1.
go back to reference Zarit SH Reever KE Bach-Peterson J. Relatives of the impaired elderly: correlates of feelings of burden. The Gerontologist 1980; 20, 6: 649–55.PubMedCrossRef Zarit SH Reever KE Bach-Peterson J. Relatives of the impaired elderly: correlates of feelings of burden. The Gerontologist 1980; 20, 6: 649–55.PubMedCrossRef
2.
go back to reference Montgomery, R. J.V.. Investigating caregiver burden. In: K.S. Markides en C.L. Cooper (red.), Aging, stress and health, p. 201–218. New York: Wiley & Sons, 1989. Montgomery, R. J.V.. Investigating caregiver burden. In: K.S. Markides en C.L. Cooper (red.), Aging, stress and health, p. 201–218. New York: Wiley & Sons, 1989.
3.
go back to reference Boer A de, Broese van Groenou M en Timmermans J (red.). Mantelzorg; een overzicht van de steun van en aan mantelzorgers. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau. Boer A de, Broese van Groenou M en Timmermans J (red.). Mantelzorg; een overzicht van de steun van en aan mantelzorgers. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau.
4.
go back to reference Timmermans JM. Mantelzorg; over de hulp van en aan mantelzorgers. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP-publicatie 2003/1), 2003. Timmermans JM. Mantelzorg; over de hulp van en aan mantelzorgers. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP-publicatie 2003/1), 2003.
5.
go back to reference Al-Janabi H, Frew E, Brouwer W, Rappange D, Exel J van. The inclusion of positive aspects of caring in the Caregiver Strain Index: Test of feasibility and validity. International Journal of Nursing Studies, 2010;47: 984–993.PubMedCrossRef Al-Janabi H, Frew E, Brouwer W, Rappange D, Exel J van. The inclusion of positive aspects of caring in the Caregiver Strain Index: Test of feasibility and validity. International Journal of Nursing Studies, 2010;47: 984–993.PubMedCrossRef
6.
go back to reference Jacobi C. Care for patients with rheumatoid arthritis (dissertatie), 2003 Jacobi C. Care for patients with rheumatoid arthritis (dissertatie), 2003
7.
go back to reference TK. Zorg nabij; notitie over mantelzorgondersteuning. Zorgnota 2001. Tweede Kamer, vergaderjaar 2000/2001, 27401, nr. 65. TK. Zorg nabij; notitie over mantelzorgondersteuning. Zorgnota 2001. Tweede Kamer, vergaderjaar 2000/2001, 27401, nr. 65.
8.
go back to reference VWS. Voor elkaar; beleidsbrief mantelzorg en vrijwilligerswerk 2008–2011. Den Haag: Ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport, 2007. VWS. Voor elkaar; beleidsbrief mantelzorg en vrijwilligerswerk 2008–2011. Den Haag: Ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport, 2007.
9.
go back to reference Oudijk D. Boer A. de, Woittiez I, Timmermans J en Klerk M de. Mantelzorg uit de doeken. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau, 2010. Oudijk D. Boer A. de, Woittiez I, Timmermans J en Klerk M de. Mantelzorg uit de doeken. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau, 2010.
10.
go back to reference Durme T van, Marq J, Jeanmart C, Gobert M, Tools for measuring the impact of informal caregiving for the elderly: a literature review. International Journal of Nursing Studies 2011; doi:10.1016/j.ijnurstuy.2011.10.011 Durme T van, Marq J, Jeanmart C, Gobert M, Tools for measuring the impact of informal caregiving for the elderly: a literature review. International Journal of Nursing Studies 2011; doi:10.1016/j.ijnurstuy.2011.10.011
11.
go back to reference Exel van J, WJM Scholte op Reimer, WBF Brouwer, B van den Berg, MA Koopmanschap, GAM van den Bos. Instruments for assessing the burden of informal caregiving for stroke patients in clinical practice: a comparison of CSI, CRA, SCQ and self rated burden. Clinical Rehabilitation 2004; 18:203–214.PubMedCrossRef Exel van J, WJM Scholte op Reimer, WBF Brouwer, B van den Berg, MA Koopmanschap, GAM van den Bos. Instruments for assessing the burden of informal caregiving for stroke patients in clinical practice: a comparison of CSI, CRA, SCQ and self rated burden. Clinical Rehabilitation 2004; 18:203–214.PubMedCrossRef
12.
go back to reference Pot AM, Dyck R van, Deeg DJH. Ervaren druk door informele zorg: constructie van een schaal [Perceived stress caused by informal caregiving: construction of a scale]. Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie 1995;26, 5: 214–9.PubMed Pot AM, Dyck R van, Deeg DJH. Ervaren druk door informele zorg: constructie van een schaal [Perceived stress caused by informal caregiving: construction of a scale]. Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie 1995;26, 5: 214–9.PubMed
13.
go back to reference Pot AM, Deeg DJH, Knipscheer CPM. Institutionalization of demented elderly: the role of caregiver characteristics. International Journal of Geriatric Psychiatry 2001;16:273–280.PubMedCrossRef Pot AM, Deeg DJH, Knipscheer CPM. Institutionalization of demented elderly: the role of caregiver characteristics. International Journal of Geriatric Psychiatry 2001;16:273–280.PubMedCrossRef
14.
go back to reference Pot AM, Deeg DJH, Dyck R van, Jonker C. Psychological disstress of caregivers: the mediator effect of caregiving appraisal. Patient Education and Counseling 1998;34:43–51.PubMedCrossRef Pot AM, Deeg DJH, Dyck R van, Jonker C. Psychological disstress of caregivers: the mediator effect of caregiving appraisal. Patient Education and Counseling 1998;34:43–51.PubMedCrossRef
15.
go back to reference Cuijpers P en Salden P. De belasting van familieleden van verzorgingshuisbewoners; een exploratieve studie. Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie 1997;28:219–223.PubMed Cuijpers P en Salden P. De belasting van familieleden van verzorgingshuisbewoners; een exploratieve studie. Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie 1997;28:219–223.PubMed
16.
go back to reference Ploeg HM van den, Roos-Reuling IEC, Cuijpers C. Spreken is zilver, zwijgen is goud? Partners van oorlogsgetroffenen tien jaar aan het woord. Amsterdam: SMPVU, 2005. Ploeg HM van den, Roos-Reuling IEC, Cuijpers C. Spreken is zilver, zwijgen is goud? Partners van oorlogsgetroffenen tien jaar aan het woord. Amsterdam: SMPVU, 2005.
17.
go back to reference Boekhorst S te, Pot AM, Depla M, Smit D, Lange J de, Eefsting J. Group homes for older people with dementia: the effects on psychological distress of informal caregivers. Aging and mental Health 2008, vol 12, no 6:761–768.CrossRef Boekhorst S te, Pot AM, Depla M, Smit D, Lange J de, Eefsting J. Group homes for older people with dementia: the effects on psychological distress of informal caregivers. Aging and mental Health 2008, vol 12, no 6:761–768.CrossRef
18.
go back to reference Lazarus RS, Folkman S., Stress, appraisal and coping. NewYork: Springer, 1984. Lazarus RS, Folkman S., Stress, appraisal and coping. NewYork: Springer, 1984.
19.
go back to reference Klerk M de en Boer A de. Veranderingen in de informele zorg, 1991–2003. In: Boer A de. Kijk op informele zorg. Den Haag: sociaal en Cultureel Planbureau, 2005: 240–33. Klerk M de en Boer A de. Veranderingen in de informele zorg, 1991–2003. In: Boer A de. Kijk op informele zorg. Den Haag: sociaal en Cultureel Planbureau, 2005: 240–33.
20.
go back to reference Epel ES, Blackburn EH, Lin J, Dhabhar FS, Adler NE, Morrow JD. Accelerated telomere shortening in response to life stress. PNAS 2004, dec 7 2004, vol 101 no.49: 17312–17315. Epel ES, Blackburn EH, Lin J, Dhabhar FS, Adler NE, Morrow JD. Accelerated telomere shortening in response to life stress. PNAS 2004, dec 7 2004, vol 101 no.49: 17312–17315.
21.
go back to reference Kooiker, S. en A. de Boer (2008). Portretten van mantelzorgers. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP-publicatie 2008/21). Kooiker, S. en A. de Boer (2008). Portretten van mantelzorgers. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP-publicatie 2008/21).
22.
go back to reference Timmermans J, Boer A de, Iedema J. De mantelval. Over de dreigende overbelasting van de mantelzorger. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau (scp-werkdocument 120), 2005. Timmermans J, Boer A de, Iedema J. De mantelval. Over de dreigende overbelasting van de mantelzorger. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau (scp-werkdocument 120), 2005.
23.
go back to reference Timmermans JM, Boer AH de, Campen C van, Klerk MMY, Wit JSJ de, Woittiez IB. Vrij om te helpen. Verkenning betaald langdurig zorgverlof. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP-publicatie 2001/6), 2001. Timmermans JM, Boer AH de, Campen C van, Klerk MMY, Wit JSJ de, Woittiez IB. Vrij om te helpen. Verkenning betaald langdurig zorgverlof. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP-publicatie 2001/6), 2001.
24.
go back to reference Broese van Groenou M en Boer A de. Uitkomst: ervaren belasting. Boer A de Broese van Groenou M en Timmermans J. Mantelzorg; een overzicht van de steun van en aan mantelzorgers. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP publicatie 2009/5), 2009: 144–166. Broese van Groenou M en Boer A de. Uitkomst: ervaren belasting. Boer A de Broese van Groenou M en Timmermans J. Mantelzorg; een overzicht van de steun van en aan mantelzorgers. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP publicatie 2009/5), 2009: 144–166.
25.
go back to reference Yates, M.E., S. Tennstedt en B.H. Chang. Contributors to and mediators of psychological well-being for informal caregivers. Journal of Gerontology: Psychological Sciences, 1999;54B:12–22.CrossRef Yates, M.E., S. Tennstedt en B.H. Chang. Contributors to and mediators of psychological well-being for informal caregivers. Journal of Gerontology: Psychological Sciences, 1999;54B:12–22.CrossRef
26.
go back to reference Chappell, N.L. en R.C. Reid. Burden and wellbeing among caregivers: examining the distinction. The Gerontologist, 2002;42:772–80.PubMedCrossRef Chappell, N.L. en R.C. Reid. Burden and wellbeing among caregivers: examining the distinction. The Gerontologist, 2002;42:772–80.PubMedCrossRef
27.
go back to reference Veit C, Ware J. The structure of psychological distress and well-being in general populations. Journal of Consulting and Clinical Psychology 1983;51:730–742.PubMedCrossRef Veit C, Ware J. The structure of psychological distress and well-being in general populations. Journal of Consulting and Clinical Psychology 1983;51:730–742.PubMedCrossRef
28.
go back to reference Klerk M de, Iedema J en Campen C van (2006). SCP-maat voor lichamelijke beperkingen op basis van AVO 2003. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau (werkdocument 121), 2006. Klerk M de, Iedema J en Campen C van (2006). SCP-maat voor lichamelijke beperkingen op basis van AVO 2003. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau (werkdocument 121), 2006.
29.
go back to reference Katz S, Downs TD, Cash HR en Grotz RC. Progress in development of the index of ADL. Gerontologist 1970;10 (1): 20–30.PubMedCrossRef Katz S, Downs TD, Cash HR en Grotz RC. Progress in development of the index of ADL. Gerontologist 1970;10 (1): 20–30.PubMedCrossRef
30.
go back to reference Mokken RJ. A Theory and Procedure of Scale Analysis. Den Haag/Berlijn: Mouton/De Gruyter, 1971.CrossRef Mokken RJ. A Theory and Procedure of Scale Analysis. Den Haag/Berlijn: Mouton/De Gruyter, 1971.CrossRef
31.
go back to reference Molenaar IW, Sijtsma K. User’s Manual Msp5 for Windows: A Program for Mokken Scale Analysis for Polytomous Items, Version 5.0. Iec Pro- GAMMA, Groningen, 2000. Molenaar IW, Sijtsma K. User’s Manual Msp5 for Windows: A Program for Mokken Scale Analysis for Polytomous Items, Version 5.0. Iec Pro- GAMMA, Groningen, 2000.
32.
go back to reference Hardouin, J.-B., Bonnaud-Antignac, A. & Sébille, V., Nonparametric item response theory using Stata, The Stata Journal, 11 (1), 2011, 30–51. Hardouin, J.-B., Bonnaud-Antignac, A. & Sébille, V., Nonparametric item response theory using Stata, The Stata Journal, 11 (1), 2011, 30–51.
33.
go back to reference Molenaar IW, Debets P Sijtsma K Hemker BT. User_s manual MSP, a program for Mokken Scale analysis for Polytomous Items (version 3.0). Groningen, ProGAMMA, 1994. Molenaar IW, Debets P Sijtsma K Hemker BT. User_s manual MSP, a program for Mokken Scale analysis for Polytomous Items (version 3.0). Groningen, ProGAMMA, 1994.
34.
go back to reference Huisman, M. en Molenaar, I.W. Imputation of missing scale data with item response models. In A. Boomsma, M. A. J. van Duijn, & T. A. B. Snijders (Eds.), Essays on item response theory (pp. 221–244). New York: Springer-Verlag, 2001.CrossRef Huisman, M. en Molenaar, I.W. Imputation of missing scale data with item response models. In A. Boomsma, M. A. J. van Duijn, & T. A. B. Snijders (Eds.), Essays on item response theory (pp. 221–244). New York: Springer-Verlag, 2001.CrossRef
35.
go back to reference Knipscheer K. Weerkaatst plezier. Tijdschrift voor Gezondheidswetenschappen 2010;88: 306–308.CrossRef Knipscheer K. Weerkaatst plezier. Tijdschrift voor Gezondheidswetenschappen 2010;88: 306–308.CrossRef
36.
go back to reference P.G. Serrano-Aguilar; J. Lopez-Bastida; V. Yanes- Lopez Impact on Health-Related Quality of Life and Perceived Burden of Informal Caregivers of Individuals with Alzheimer’s Disease, Neuroepidemiology 2006;27:136–142 (7). P.G. Serrano-Aguilar; J. Lopez-Bastida; V. Yanes- Lopez Impact on Health-Related Quality of Life and Perceived Burden of Informal Caregivers of Individuals with Alzheimer’s Disease, Neuroepidemiology 2006;27:136–142 (7).
37.
go back to reference Miura, H., Y. Arai en K. Yamasaki (2005). Feelings of burden and health related quality of life among family caregivers looking after the impaired elderly. In: Psychiatry and Clinical Neurosciences, jg. 59, nr. 5, p. 551–555.CrossRef Miura, H., Y. Arai en K. Yamasaki (2005). Feelings of burden and health related quality of life among family caregivers looking after the impaired elderly. In: Psychiatry and Clinical Neurosciences, jg. 59, nr. 5, p. 551–555.CrossRef
38.
go back to reference Duzijn B, Lammeren P van, Mierlo F van. Mantelzorg zonder zorgen? Methodiekontwikkeling en procesevaluatie van het preventie op maat aanbod voor depressieve ouderen. Utrecht: Trimbos instituut, 2000. Duzijn B, Lammeren P van, Mierlo F van. Mantelzorg zonder zorgen? Methodiekontwikkeling en procesevaluatie van het preventie op maat aanbod voor depressieve ouderen. Utrecht: Trimbos instituut, 2000.
39.
go back to reference Schrijnemakers A. Evaluatierapport preventieve ondersteuning mantelzorgers binnen de langdurige volwassenenzorg; pilotperiode januari 2009-januari 2010. POMpilotprojectverslag, 2010. Schrijnemakers A. Evaluatierapport preventieve ondersteuning mantelzorgers binnen de langdurige volwassenenzorg; pilotperiode januari 2009-januari 2010. POMpilotprojectverslag, 2010.
40.
go back to reference Male J van, Duimel M, Boer A de. Iemand moet het doen; ervaringen van verzorgers van partners. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau (scp-publicatie 2010–21), 2010. Male J van, Duimel M, Boer A de. Iemand moet het doen; ervaringen van verzorgers van partners. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau (scp-publicatie 2010–21), 2010.
41.
go back to reference CIZ. CIZ indicatiewijzer versie 3.0. Driebergen: Centrum Indicatiestelling Zorg, 2010. CIZ. CIZ indicatiewijzer versie 3.0. Driebergen: Centrum Indicatiestelling Zorg, 2010.
Metagegevens
Titel
Ervaren belasting door mantelzorg; constructie van de EDIZ-plus
Auteurs
A.H. de Boer
D. Oudijk
J.M. Timmermans
A.M. Pot
Publicatiedatum
01-04-2012
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in
Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie / Uitgave 2/2012
Print ISSN: 0167-9228
Elektronisch ISSN: 1875-6832
DOI
https://doi.org/10.1007/s12439-012-0010-4