Skip to main content
Top

2010 | OriginalPaper | Hoofdstuk

3 Casus 16 Een stervende patiënt

Auteurs : Drs. R. H. P. D. van Deijck, Drs. S. J. Swart, P. van Heugten

Gepubliceerd in: Palliatieve zorg in de dagelijkse praktijk

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

share
DELEN

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

  • Optie A:
    Klik op de rechtermuisknop op de link en selecteer de optie “linkadres kopiëren”
  • Optie B:
    Deel de link per e-mail

Kernpunten

  • Het informeren van de patiënt en/of naasten over het verloop van een normaal stervensproces kan ongerustheid en angst over wat komen gaat, wegnemen.
  • Bij het merendeel van de patiënten verloopt het stervensproces rustig.
  • Als kreunen, schreeuwen, onrust en plukgedrag op de voorgrond staan, kan sprake zijn van terminaal delier of ‘terminal restlessness’.
  • Bij ‘terminal restlessness’ dient naar mogelijk te behandelen oorzaken gezocht te worden. In veel gevallen is het echter slechts mogelijk rust te creëren door middel van niet-medicamenteuze maatregelen en het toedienen van medicijnen.
  • Druk van naasten om snel interventies toe te passen bij een terminale onrustige patiënt dient geëxploreerd te worden. Anders dreigt het gevaar van een ‘destructive triangle’.
  • Palliatieve sedatie is het opzettelijk verlagen van het bewustzijn van een patiënt in de laatste levensfase om het lijden te verlichten.
  • De indicatie voor het toepassen van palliatieve sedatie is de aanwezigheid van één of meerdere refractaire symptomen die leiden tot ondraaglijk lijden.
  • Tot de voorwaarden voor sedatie behoren expertise en consensus van het behandelend team en overeenstemming met de wensen van de patiënt en/of de naasten.
  • De mogelijkheden van palliatieve sedatie zijn kortdurend, intermitterend, continu en acuut.
  • Bij het toepassen van continue diepe sedatie geldt de voorwaarde van een levensverwachting van één of twee weken.
  • De mate van symptoomcontrole bepaalt het stapsgewijze medicamenteuze beleid bij palliatieve sedatie.
  • Midazolam is het sedativum van voorkeur. Doseringen zijn afhankelijk van patiëntgebonden factoren.
Literatuur
go back to reference Bannink M, Monster H, Graeff H de. Richtlijn delier. In: Graeff A de, Bommel JMP van, Deijck RHPD van, Eynden B Van den, Krol RJA, Oldenmenger WH, Vollaard EJ. Palliatieve zorg. Richtlijnen voor de praktijk. Heerenveen: Jongbloed bv (te verschijnen december 2010). Ook in te zien op www.pallialine.nl. Bannink M, Monster H, Graeff H de. Richtlijn delier. In: Graeff A de, Bommel JMP van, Deijck RHPD van, Eynden B Van den, Krol RJA, Oldenmenger WH, Vollaard EJ. Palliatieve zorg. Richtlijnen voor de praktijk. Heerenveen: Jongbloed bv (te verschijnen december 2010). Ook in te zien op www.​pallialine.​nl.
go back to reference Boorsma M, Wanrooij BS, Koelewijn M (2005) Sedatie in de palliatieve fase; naar een kalm einde. Huisarts Wet 48:470–4 Boorsma M, Wanrooij BS, Koelewijn M (2005) Sedatie in de palliatieve fase; naar een kalm einde. Huisarts Wet 48:470–4
go back to reference Brandt HE, Ooms ME, Ribbe MW, van der Wal G, Deliens L (2006) Predicted survival vs. actual survival in terminally ill noncancer patients in Dutch nursing homes. J Pain Symptom Manage 32:560–6 Brandt HE, Ooms ME, Ribbe MW, van der Wal G, Deliens L (2006) Predicted survival vs. actual survival in terminally ill noncancer patients in Dutch nursing homes. J Pain Symptom Manage 32:560–6
go back to reference CBO-richtlijn (concept). Palliatieve zorg bij mensen met COPD. CBO-richtlijn (concept). Palliatieve zorg bij mensen met COPD.
go back to reference Graeff A de, Besse TC, Krol RJA. Richtlijn pijn. In: Graeff A de, Bommel JMP van, Deijck RHPD van, Eynden B Van den, Krol RJA, Oldenmenger WH, Vollaard EJ. Palliatieve zorg. Richtlijnen voor de praktijk. Heerenveen: Jongbloed bv (te verschijnen december 2010). Ook in te zien op www.pallialine.nl. Graeff A de, Besse TC, Krol RJA. Richtlijn pijn. In: Graeff A de, Bommel JMP van, Deijck RHPD van, Eynden B Van den, Krol RJA, Oldenmenger WH, Vollaard EJ. Palliatieve zorg. Richtlijnen voor de praktijk. Heerenveen: Jongbloed bv (te verschijnen december 2010). Ook in te zien op www.​pallialine.​nl.
go back to reference Jacobs WM, Thiesbrummel AW, Zylicz Z (1998) Behandeling van onrust bij stervenden: meer dan sederen alleen. Ned Tijdschr Geneeskd 142:433–6 Jacobs WM, Thiesbrummel AW, Zylicz Z (1998) Behandeling van onrust bij stervenden: meer dan sederen alleen. Ned Tijdschr Geneeskd 142:433–6
go back to reference KNMG-richtlijn Palliatieve sedatie. KNMG, 2009. KNMG-richtlijn Palliatieve sedatie. KNMG, 2009.
go back to reference Lanken PN, Terry PB, Delisser HB et al (2008) An official American Thoracic Society clinical policy statement: Palliative care for patients with respiratory diseases and critical illnesses. Am J Respir Crit Care Med 177:912–27 Lanken PN, Terry PB, Delisser HB et al (2008) An official American Thoracic Society clinical policy statement: Palliative care for patients with respiratory diseases and critical illnesses. Am J Respir Crit Care Med 177:912–27
go back to reference Murray SA, Kendall M, Boyd K, Sheikh A (2005) Illness trajectories and palliative care. BMJ 330:1007–11 Murray SA, Kendall M, Boyd K, Sheikh A (2005) Illness trajectories and palliative care. BMJ 330:1007–11
go back to reference Spreeuwenberg C, Bakker DJ, Dillmann RJM (2002) Handboek palliatieve zorg. Elsevier gezondheidszorg, Maarsen Spreeuwenberg C, Bakker DJ, Dillmann RJM (2002) Handboek palliatieve zorg. Elsevier gezondheidszorg, Maarsen
go back to reference Verhagen EH, Graeff A de, Verhagen CAHHVM, Hesselmann GM, Wijlick EHJ van. Richtlijn delier. In: Graeff A de, Bommel JMP van, Deijck RHPD van, Eynden B Van den, Krol RJA, Oldenmenger WH, Vollaard EJ. Palliatieve zorg. Richtlijnen voor de praktijk. Heerenveen: Jongbloed bv (te verschijnen december 2010). Ook in te zien op www.pallialine.nl. Verhagen EH, Graeff A de, Verhagen CAHHVM, Hesselmann GM, Wijlick EHJ van. Richtlijn delier. In: Graeff A de, Bommel JMP van, Deijck RHPD van, Eynden B Van den, Krol RJA, Oldenmenger WH, Vollaard EJ. Palliatieve zorg. Richtlijnen voor de praktijk. Heerenveen: Jongbloed bv (te verschijnen december 2010). Ook in te zien op www.​pallialine.​nl.
go back to reference van Zuylen L, Vos PJ, Veerbeek L, Swart SJ, Dekkers AGWM, van der Rijt CCD, van der Heide A (2008) Een goed einde: zorgpad verbetert zorg en kwaliteit van leven in de stervensfase. Medisch Contact 63:2098–2101 van Zuylen L, Vos PJ, Veerbeek L, Swart SJ, Dekkers AGWM, van der Rijt CCD, van der Heide A (2008) Een goed einde: zorgpad verbetert zorg en kwaliteit van leven in de stervensfase. Medisch Contact 63:2098–2101
Metagegevens
Titel
3 Casus 16 Een stervende patiënt
Auteurs
Drs. R. H. P. D. van Deijck
Drs. S. J. Swart
P. van Heugten
Copyright
2010
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
DOI
https://doi.org/10.1007/978-90-313-8414-3_18