Top

Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie

Gepubliceerd in:

01-04-2010 | Artikel

Diagnostiek van persoonlijkheid en persoonlijkheidspathologie bij ouderen

Auteurs: J. Van den Broeck, G. Rossi, E. Dierckx

Gepubliceerd in: Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie | Uitgave 2/2010

Samenvatting

In vergelijking met andere domeinen binnen het persoonlijkheidsonderzoek staat het onderzoek naar persoonlijkheid en persoonlijkheidspathologie bij ouderen nog in zijn kinderschoenen. De laatste jaren is echter de interesse in dit onderwerp sterk toegenomen gezien het groeiende aandeel ouderen in de bevolking, ook al blijft de kennis hieromtrent nog relatief beperkt. Onderzoekers binnen dit domein staan voor enkele uitdagingen. Enerzijds is er nog maar weinig geweten over het beloop van persoonlijkheid en persoonlijkheidspathologie op latere leeftijd, daar longitudinale studies hieromtrent schaars, zo niet onbestaand zijn. Anderzijds blijkt zowel vanuit de praktijk als vanuit de onderzoeksliteratuur een grote nood aan betrouwbare en valide instrumenten voor het meten van persoonlijkheidskenmerken bij ouderen. In dit artikel worden de voornaamste conceptuele en methodologische knelpunten besproken, alsook recente ontwikkelingen in Nederland en Vlaanderen binnen dit onderzoeksdomein.

vorige artikel Ouderen en Persoonlijkheid

volgende artikel Prevalentie, diagnostiek en behandeling van persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen

Alleen toegankelijk voor geautoriseerde gebruikers

http://statbel.fgov.be/nl/modules/publications/statistiques/bevolking/Bevolking_op_1_jan_2007-2061.jsp

Segal DL, Coolidge FL, Rosowsky E. Personality Disorders and Older Adults. Hoboken, New Jersey: John Wiley & Sons, Inc.; 2006.

Mooi B, Comijs H. Ouderen en persoonlijkheid. De klinische praktijk. Amsterdam: Harcourt Assessment BV; 2007.

Clark LA. Assessment and Diagnosis of Personality Disorder: Perennial Issues and an Emerging Reconceptualization. Annu. Rev. Psychol. 2007; 58: 227-257.

Van Alphen SPJ, Engelen GJJA, Kuin Y, Derksen JJL. Persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen. Tijdschrift voor Psychiatrie 2004; 46(3): 145-156.

Zweig RA. Personality Disorder in Older Adults: Assessment Challenges and Strategies. Professional Psychology: Research and Practice 2008; 39(3): 298-305.

Widiger TA, Seidlitz L. Personality, psychopathology, and aging. Journal of Research in Personality 2002; 36: 335-362.

Van Alphen SPJ. Diagnostiek van Persoonlijkheidsstoornissen bij Ouderen. Een bijdrage aan de ontwikkeling van een screeningsinstrument [proefschrift]. Eindhoven: Radboud Universiteit Nijmegen; 2006.

Tackett JL, Balsis S, Oltmanns TF, Krueger, RF. A unifying perspective on personality pathology across the life span: Developmental considerations for the fifth edition of the Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. Development and Psychopathology 2009; 21: 687-713.

10.

American Psychogeriatric Association. DSM-IV-TR: Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. 4th ed, text revision. Washington DC: APA; 2000.

11.

Maiden RJ, Peterson SA, Caya M, Hayslip B. Personality Changes in the Old-Old: A Longitudinal Study. Journal of Adult Development 2003; 10(1): 31-39.

12.

Clark LA. Stability and Change in Personality Pathology: Revelations of Three Longitudinal Studies. Journal of Personality Disorders 2005; 19(5): 524-532.

13.

Caspi A, Bem DJ. Personality continuity and change across the life course. In Pervin LA, ed. Handbook of personality: Theory and research. New York: Guilford; 1990. p. 549-569.

14.

Kagan J. The three faces of continuity in human development. In Goslin DA, ed. Handbook of socialization theory and research. Chicago: Rand McNally; 1969. p. 53-65.

15.

Mroczek DK, Hurt SW, Bergman WH. Conceptual and Methodological Issues in the Assessment of Personality Disorders in Older Adults. In: Rosowsky E, Abrams RC, Zweig RA, eds. Personality Disorders in Older Adults. 1st ed. Mahwah, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates; 1999. p. 135-150.

16.

Stevenson J, Meares R, Comerford A. Diminished impulsivity in older patients with borderline personality disorder. Am. J. Psychiatry 2003; 160: 165-166.

17.

Neugarten BL. Personality in Middle and Late Life, 2nd edition. New York: Atherton Press, 1968.

18.

Haan N, Millsap R, Hartka E. As time goes by: Change and stability in personality over fifty years. Psychology and Aging 1986; 1: 220-232.

19.

Zweig RA, Agronin ME. Personality Disorders in Late Life. In: Agronin ME, Maletta G, eds. Principles & Practice of Geriatric Psychiatry. Philadelphia: Lippincott, Williams & Wilkins, 2006.

20.

Widiger TA, Simonsen E. Alternative Dimensional Models of Personality Disorder: Finding a Common Ground. Journal of Personality Disorders 2005; 19(2): 110-130.

21.

Abrams RC, Bromberg CE. Personality Disorders in the Elderly. Psychiatric Annals 2007; 37(2): 123-127.

22.

Van Alphen SPJ, Engelen GJJA, Kuin Y, Derksen JJL. Editorial: The relevance of a geriatric sub-classification of personality disorders in the DSM-V. International Journal of Geriatric Psychiatry 2006; 21: 205-209.

23.

Balsis S, Gleason MEJ, Woods CM, Oltmanns TF. An Item Response Theory Analysis of DSM-IV Personality Disorder Criteria Across Younger and Older Age Groups. Psychology and Aging 2007; 22(1): 171-185.

24.

Zumbo BD. A Handbook on the Theory and Methods of Differential Item Functioning (DIF): Logistic Regression Modeling as a Unitary Framework for Binary and Likert-type (Ordinal) Item Scores. Ottawa ON: Directorate of Human Resources Research and Evaluation, Department of National Defense; 1999.

25.

Frances A. Dimensional diagnosis of personality: not whether, but when and which. Psychol. Inquiry 1993; 4: 110-111.

26.

Widiger TA, Clark LA, Livesley WJ. An integrative dimensional classification of personality disorder. Psychological Assessment 2009; 21(3): 243-255.

27.

Shedler J, Westen D. Refining the measurement of Axis-II: A Q-sort procedure for assessing personality pathology. Assessment 1998; 5: 335-355.

28.

Livesley WJ, Jackson DN. Manual for the Dimensional Assessment of Personality Pathology-Basic Questionnaire (DAPP-BQ). 2002. Port Huron, MI: Sigma Press.

29.

Van Kampen D, De Beurs E. Handleiding DAPP-BQ en DAPP Screening. Nederlandse bewerking. Amsterdam, Hogrefe.

30.

Krueger RF. Psychometric perspectives on comorbidity. In Helzer JE & Hudziak JJ (Eds.). Defining psychopathology in the 21st centur: DSM-V and beyond (p 41-54). 2002. Washingon DC: American Psychiatric Publishing.

31.

Cloninger CR, Przybeck TR, Svrakic DM, Wetzel RD. The temperament and Character Inventory (TCI): a guide to its development and use. St.Louis: Missouri: Center for psychobiology of personality. 1994. Washington University.

32.

Cloninger CR. A systematic method for clinical description and classification of personality variants. A proposal. Archives of General Psychiatry 1987; 44: 573-588.

33.

Svrakic DM, Draganic S, Hill K, et al. Temperament, character and personality disorders: etiologic, diagnostic, treatment issues. Acta Psychiatrica Scandinavica 2002; 106: 189-195.

34.

Costa PT, McCrae RR. Revised NEO Personality Inventory (NEO PI-R) and NEO Five-Factor Inventory (NEO-FFI) Professional Manual. Odessa, FL: Psychol. Assess. Resourc.; 1992.

35.

Costa PT, McCrae RR. Domains and Facets: Hierarchical Personality Assessment Using the Revised NEO Personality Inventory. Journal of Personality Assessment 1995; 64(1), 21-50.

36.

Widiger TA, Mullins-Sweatt SN. Five-Factor Model of Personality Disorder: A proposal for DSM-V. Annu. Rev. Clin. Psychol 2009; 5: 197-220.

37.

De Ritter D, Mooi B. Persoonlijkheidsonderzoek. In: Mooi B, Comijs H, eds. Ouderen en persoonlijkheid. De klinische praktijk. Amsterdam: Harcourt Book Publishers; 2007. p. 45-68.

38.

Van Alphen SPJ, Engelen GJJA, Kuin Y, Hoijtink HJA, Derksen JJL. A preliminary study of the diagnostic accuracy of the Gerontological Personality disorder Scale (GPS). International Journal of Geriatric Psychiatry 2006; 21: 862-868.

39.

Barendse HPJ, Thissen AJC. Handleiding van de Hetero-Anamnestische Persoonlijkheidsvragenlijst, H.A.P. 3de druk. Barendse & Thissen; 2006.

40.

Klein DN. Patients’ Versus Informants’ Reports of Personality Disorders in Predicting 7½-Year Outcome in outpatients With Depressive Disorders. Psychological Assessment 2003; 15(2): 216-222.

41.

Oltmanns TF, Turkheimer E. Person Perception and Personality Pathology. Current Directions in Psychological Science 2009; 18(1): 32-36.

42.

Klonsky ED, Oltmanns TF, Turkheimer E. Informant-Reports of Personality Disorder: Relation to Self-Reports and Future Research Directions. Clin Psychol Sci Prac 2002; 9: 300-311.

43.

Spitzer RL. Psychiatric diagnosis: are clinicinans still necessary? Comprehensive Psychiatry 1983; 24: 399-411.

44.

Van Alphen SPJ, Rettig AM, Engelen GJJA, Kuin Y, Derksen JJL. Patient-informant overeenkomst op de Gerontologische Persoonlijkheidsstoornissen Schaal (GPS). Tijdschrift voor Psychiatrie 2005; 47: 613-617.

45.

Millon T, Everly GS. Personality and its disorders: a biosocial learning approach. New York: Willey-Interscience; 1985.

46.

Strack S. Manual for the Personality Adjective Checklist (PACL). Revised Edition. Southern Pasadena, CA: 21st Century Assessment; 1991.

47.

Millon T. Modern Psychopathology. Philadelphia: Saunders; 1969.

48.

Rossi G, Sloore H, Strack S. Personality Adjective Checklist. PACL Nederlandstalige versie. Adapted and reproduced by special permission of the publisher, Century Assessment; 2006.

49.

Hyer L, Boyd S. Personality scales as predictors of older combat veterans with post-traumatic stress disorder. Psychological Reports 1996; 79: 1040-1042.

50.

Gould SL, Hyer LA. Dementia and behavioral disturbance: Does premorbid personality really matter? Psychological Reports 2004; 95: 1072-1078.

Titel: Diagnostiek van persoonlijkheid en persoonlijkheidspathologie bij ouderen
Auteurs: J. Van den Broeck
G. Rossi
E. Dierckx
Publicatiedatum: 01-04-2010
Uitgeverij: Springer-Verlag
Gepubliceerd in: Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie / Uitgave 2/2010
Print ISSN: 0167-9228
Elektronisch ISSN: 1875-6832
DOI: https://doi.org/10.1007/BF03096185

Bohn Stafleu van Loghum

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

Samenvatting

Log in om toegang te krijgen

Andere artikelen Uitgave 2/2010

Temporele instabiliteit van persoonlijkheidskenmerken op oudere leeftijd.

Ouderen en Persoonlijkheid

Congersagenda

Behandeling van persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen: drie gevalsbeschrijvingen

De 81-ste jaargang van redacteur Geert Braam

Signalementen