Skip to main content
Top
Gepubliceerd in:

02-07-2016

De mondigheid van de oudere patiënt bij de geriater

Een kwalitatief onderzoek naar de mondigheid van oudere patiënten in de relatie met de geriater en het effect op de communicatie en de medische behandeling

Auteurs: Marle Vissenberg, Dirk de Natris

Gepubliceerd in: Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie | Uitgave 4/2016

Log in om toegang te krijgen
share
DELEN

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

  • Optie A:
    Klik op de rechtermuisknop op de link en selecteer de optie “linkadres kopiëren”
  • Optie B:
    Deel de link per e-mail

Samenvatting

Eerdere onderzoeken hebben aangetoond dat de mondigheid van verschillende patiëntgroepen in contact met artsen en verpleegkundigen is toegenomen. Er is nog niet eerder specifiek ingezoomd op de mondigheid van de oudere patiënt vanuit het perspectief van de geriater. Onderzoek hiernaar is van belang in verband met de vergrijzing, het frequente contact tussen oudere patiënten met de arts en de toenemende voorkeur van medici voor processen als ‘shared decision making’ en ‘informed consent’. Via interviews met geriaters is de invloed verkend van de mondigheid van de oudere patiënt op de interactie met de arts en de medische behandeling.
De interviewuitkomsten laten zien dat er geen eenduidig antwoord gegeven kan worden op de vraag of de mondigheid van oudere patiënten de afgelopen 10 jaar is toegenomen; hooguit is er sprake van enige toename. Per patiënt varieert de mondigheid sterk. De belangrijkste factoren die mondigheid beïnvloeden zijn de cognitieve staat van de patiënt, zijn medische kennis, leeftijd en opleidingsniveau. Ook blijken familie en mantelzorgers een grote rol te spelen in de mondigheid die wordt getoond in de spreekkamer. Drie vormen van actieve communicatie (vragen stellen, mening geven en bezorgdheid uiten) zijn de overheersende uitingsvormen van mondigheid bij de oudere patiënt. Mondigheid heeft invloed op de communicatie en relatie tussen de arts en patiënt en op de besluitvorming. Mondigheid leidt meestal tot meer therapietrouw en het ‘afdwingen’ van (meer) onderzoek.
Literatuur
1.
go back to reference Rijen A van. Internetgebruiker en veranderingen in de zorg. Zoetermeer: Raad voor Volksgezondheid en Zorg; 2005. Rijen A van. Internetgebruiker en veranderingen in de zorg. Zoetermeer: Raad voor Volksgezondheid en Zorg; 2005.
2.
go back to reference Sanders J, Meijman FJ. ‘Jouw keuze’ als frame: media en voorlichting over bevalling. Tijdschr Taalbeheers. 2012;34(3):229–50.CrossRef Sanders J, Meijman FJ. ‘Jouw keuze’ als frame: media en voorlichting over bevalling. Tijdschr Taalbeheers. 2012;34(3):229–50.CrossRef
3.
go back to reference Friele R, Coppen R. Wetgeving en de positie van de patiënt: instrument voor verandering of terugvaloptie? Recht Werkelijkh. 2010;31(3):26–39. Friele R, Coppen R. Wetgeving en de positie van de patiënt: instrument voor verandering of terugvaloptie? Recht Werkelijkh. 2010;31(3):26–39.
4.
go back to reference Charles C, Gafni A, Whelan T. Decision-making in the physician-patient encounter: revisiting the shared treatment decision-making model. Soc Sci Med. 1999;49:651–61.CrossRefPubMed Charles C, Gafni A, Whelan T. Decision-making in the physician-patient encounter: revisiting the shared treatment decision-making model. Soc Sci Med. 1999;49:651–61.CrossRefPubMed
5.
go back to reference Van der Werf G, Veehof L. Huisartsenpraktijk en academie: de geschiedenis van de groepspraktijk Antonius Deusinglaan 1959–1998. Huisarts Wet. 2003;46:169–74.CrossRef Van der Werf G, Veehof L. Huisartsenpraktijk en academie: de geschiedenis van de groepspraktijk Antonius Deusinglaan 1959–1998. Huisarts Wet. 2003;46:169–74.CrossRef
6.
go back to reference Bensing JM, Tromp F, Dulmen S van, Brink-Muinen A van den, Verheul W, Schellevis F. De zakelijke huisarts en de niet-mondige patiënt: veranderingen in communicatie. Huisarts Wet. 2012;1(51):6–12. Bensing JM, Tromp F, Dulmen S van, Brink-Muinen A van den, Verheul W, Schellevis F. De zakelijke huisarts en de niet-mondige patiënt: veranderingen in communicatie. Huisarts Wet. 2012;1(51):6–12.
7.
go back to reference Veer AJE de, Francke AL, Poortvliet E. Mondige cliënten vereisen andere bekwaamheden. Tijdschr Verpleegkd. 2004;9:32–3. Veer AJE de, Francke AL, Poortvliet E. Mondige cliënten vereisen andere bekwaamheden. Tijdschr Verpleegkd. 2004;9:32–3.
12.
go back to reference Delisse J, Natris D de. Mondigheid van de Turkse vrouwelijke borstkankerpatiënt. Oncol Tijdschr. 2013;3(30.Oktober):4–11. Delisse J, Natris D de. Mondigheid van de Turkse vrouwelijke borstkankerpatiënt. Oncol Tijdschr. 2013;3(30.Oktober):4–11.
13.
go back to reference Goselink A, Natris D de. Er komt een mondige vrouw bij de dokter … Het effect van mondigheid van de borstkankerpatiënt op de arts-patiënt communicatie. Oncologica. 2011;28(2):38–41. Goselink A, Natris D de. Er komt een mondige vrouw bij de dokter … Het effect van mondigheid van de borstkankerpatiënt op de arts-patiënt communicatie. Oncologica. 2011;28(2):38–41.
14.
go back to reference Osch, M van. De mondigheid van de fysiotherapiepatiënt. Ongepubliceerde masterscriptie Bedrijfscommunicatie, Radboud Universiteit Nijmegen; 2012. Osch, M van. De mondigheid van de fysiotherapiepatiënt. Ongepubliceerde masterscriptie Bedrijfscommunicatie, Radboud Universiteit Nijmegen; 2012.
15.
go back to reference Bos R van den, De Natris D. De invloed van mondigheid op de therapietrouw van diabetespatiënten. Ned TijdschrDiabetol. 2015;13(1):16–20. Bos R van den, De Natris D. De invloed van mondigheid op de therapietrouw van diabetespatiënten. Ned TijdschrDiabetol. 2015;13(1):16–20.
16.
go back to reference Anderson RM. Patient empowerment and the traditional medical model: A case of irriconcilible differences? Michigan: University of Michigan Medical school; 1995. Anderson RM. Patient empowerment and the traditional medical model: A case of irriconcilible differences? Michigan: University of Michigan Medical school; 1995.
17.
go back to reference Anderson RM, Funell MM. Patient empowerment: reflections on the challenge of fostering the adoption of a new paradigm. Patient Educ Couns. 2005;57:153–7.CrossRefPubMed Anderson RM, Funell MM. Patient empowerment: reflections on the challenge of fostering the adoption of a new paradigm. Patient Educ Couns. 2005;57:153–7.CrossRefPubMed
18.
go back to reference Colland VT. Zelfmanagement en therapietrouw: ménage à deux van dokter en patiënt. Tijdschr Kindergeneeskd. 2008;76(4):205–13.CrossRef Colland VT. Zelfmanagement en therapietrouw: ménage à deux van dokter en patiënt. Tijdschr Kindergeneeskd. 2008;76(4):205–13.CrossRef
19.
go back to reference Kickbusch I. Health literacy: adressing the health and educational devide. Oxf Univers Press. 2001;16(3):289–97. doi:10.1093/heapro/16.3.289. Kickbusch I. Health literacy: adressing the health and educational devide. Oxf Univers Press. 2001;16(3):289–97. doi:10.1093/heapro/16.3.289.
20.
go back to reference Berg M van den. Zeg het maar: mondigheid vraagt om zorg. Breda: Nationale Vereniging de Zonnebloem; 1997. Berg M van den. Zeg het maar: mondigheid vraagt om zorg. Breda: Nationale Vereniging de Zonnebloem; 1997.
21.
go back to reference Robinson A, Thompson R. Variability in patient preferences for participating in medical decision making: implication for the use of decision support tools. Qual Health Care. 2001;10(1):i34–8.CrossRefPubMedPubMedCentral Robinson A, Thompson R. Variability in patient preferences for participating in medical decision making: implication for the use of decision support tools. Qual Health Care. 2001;10(1):i34–8.CrossRefPubMedPubMedCentral
23.
go back to reference Schers H, Koopmans R, Olde Rikkert M. De rol van de huisarts bij kwetsbare ouderen: een internetenquête bij huisartsen. Huisarts Wet. 2009;52(13):626–30.CrossRef Schers H, Koopmans R, Olde Rikkert M. De rol van de huisarts bij kwetsbare ouderen: een internetenquête bij huisartsen. Huisarts Wet. 2009;52(13):626–30.CrossRef
24.
go back to reference Campen C van. Kwetsbare ouderen. Den Haag: Sociaal en cultureel planbureau; 2011. Campen C van. Kwetsbare ouderen. Den Haag: Sociaal en cultureel planbureau; 2011.
26.
go back to reference Woolf S, Chan E, Harris R, Sheridan S, Braddock C, Kaplan R, Krist A, O’Connor A, Tunis S. Promoting informed choice: Transforming health care to dispense knowledge for decision making. Annu Intern Med. 2005;143(4):293–301.CrossRef Woolf S, Chan E, Harris R, Sheridan S, Braddock C, Kaplan R, Krist A, O’Connor A, Tunis S. Promoting informed choice: Transforming health care to dispense knowledge for decision making. Annu Intern Med. 2005;143(4):293–301.CrossRef
27.
go back to reference Verkerk M, Dijkstra GJ. Goede zorg voor kinderen met kanker en hun ouders, een zorg ethische beschouwing. Pedagog. 2003;23(3):241–53. Verkerk M, Dijkstra GJ. Goede zorg voor kinderen met kanker en hun ouders, een zorg ethische beschouwing. Pedagog. 2003;23(3):241–53.
28.
go back to reference Lindhof T, Taylor B. Qualitative communication research methods (H6: producing data II: qualitative interviewing). Los Angeles: Sage; 2011. Lindhof T, Taylor B. Qualitative communication research methods (H6: producing data II: qualitative interviewing). Los Angeles: Sage; 2011.
29.
go back to reference Olde Rikkert MGM, Verwij M, Hoefnagels W. Informed consent en beslisvaardigheid van ouderen bij medisch-wetenschappelijk onderzoek. Tijdschr Gerontol Geriatr. 1995;26:152–62. Olde Rikkert MGM, Verwij M, Hoefnagels W. Informed consent en beslisvaardigheid van ouderen bij medisch-wetenschappelijk onderzoek. Tijdschr Gerontol Geriatr. 1995;26:152–62.
Metagegevens
Titel
De mondigheid van de oudere patiënt bij de geriater
Een kwalitatief onderzoek naar de mondigheid van oudere patiënten in de relatie met de geriater en het effect op de communicatie en de medische behandeling
Auteurs
Marle Vissenberg
Dirk de Natris
Publicatiedatum
02-07-2016
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in
Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie / Uitgave 4/2016
Print ISSN: 0167-9228
Elektronisch ISSN: 1875-6832
DOI
https://doi.org/10.1007/s12439-016-0183-3