Skip to main content
Mijn bibliotheek
Shop
Nieuws Boeken Tijdschriften E-learning Web-tv Video Audio
Tips voor Mijn BSL
UITGEBREID ZOEKEN
Inloggen
Top
Gepubliceerd in:
Demografie en veroudering hoofdstuk lezen eerste hoofdstuk lezen

2016 | OriginalPaper | Hoofdstuk

44. De laatste levensfase

Auteurs : Mw. dr. H.R.W. Pasman, B.D. Onwuteaka-Philipsen

Gepubliceerd in: Inleiding in de gerontologie en geriatrie

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Log in om toegang te krijgen
share
DELEN

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

  • Optie A:
    Klik op de rechtermuisknop op de link en selecteer de optie “linkadres kopiëren”
  • Optie B:
    Deel de link per e-mail
    Link delen
publish
Publiceer nu

Samenvatting

In Nederland sterven jaarlijks circa 140.000 mensen. Bij een groot deel is het overlijden te voorzien. De wijze waarop de laatste levensfase verloopt, verschilt per persoon en is afhankelijk van veel factoren, zoals leeftijd, multimorbiditeit en de beschikbaarheid van zorg. Een slecht voorspelbaar verloop maakt het moeilijk om samen met de patiënt te beslissen of behandeling en ziekenhuisopname nog zinvol zijn. Bij cognitieve problemen wordt die beslissing extra moeilijk, zeker voor de oudere zelf. Er zijn in dergelijke gevallen twee soorten proactieve zorg mogelijk: advance care planning en palliatieve zorg.
Bij advance care planning gaat het om het zo goed mogelijk anticiperen op de benodigde en gewenste zorg en behandeling. Idealiter gebeurt dit in een gesprek tussen de patiënt, diens naaste(n) en de betrokken zorgverlener(s). Belangrijk daarbij is dat de wensen en voorkeuren van de patiënt worden vastgelegd.
Palliatieve zorg is gericht op kwaliteit van leven en houdt nadrukkelijk rekening met zowel het lichamelijke en het psychosociale als met het spirituele domein.
vorige hoofdstuk Zorggebruik informele zorg
Literatuur
Brinkman-Stoppelenburg A, Rietjens JAC, Heide A van der. The effects of advance care planning on end-of-life care: a systematic review. Palliat Med. 2014;28:1000–25.
Evans N, Pasman HRW, Deliens L, Van den Block L, Onwuteaka-Philipens BD (on behalf of EUROIMPACT). End-of-life care in general practice: a cross-sectional, retrospective survey of ‘cancer’, ‘organ failure’ and ‘old-age/dementia’ patients. Palliat Med. 2014;28:965–75.
Handreiking ‘Tijdig spreken over het levenseinde’. Utrecht: KNMG; 2012.
Heide A van der, Brinkman-Stoppelenburg A, Delden JJH van, Onwuteaka-Philipsen BD. Euthanasie en andere medische beslissingen rond het levenseinde. Sterfgevallenonderzoek 2010. Den Haag: ZonMw; 2012.
Lynn J, Adamson DM. Living well in the end of life. Adapting health care to serious chronic illness in old age. Rand Health White Paper. 2003;WP-137.
Martins Pereira S, Pasman HR, Heide A van der, Delden JJM van, Onwuteaka-Philipsen BD. Old age and forgoing treatment: a nationswide mortality follow-back study in the Netherlands. J Med Ethics. 2015 Apr 20. pii: medethics-2014-102367. doi:10.1136/medethics-2014-102367.
Murray SA, Kendall M, Boyd K. Illness trajectories and palliative care. BMJ. 2005;330:1007–11.
Pasman HRW, Onwuteaka-Philipsen BD, Deeg DJH. De laatste levensmaanden van ouderen in Nederland. Gegevens uit het LASA-onderzoek. Amsterdam: VUmc; 2012.
Rurup ML, Pasman HRW, Kerkhof AJFM, Deeg DJH, Onwuteaka-Philipsen BD. Ouderen die ‘klaar met leven’ zijn: toekomstverwachtingen en ervaren uitzichtloosheid. Tijdschr Gerontol Geriatr. 2011;42:159–69.
Sepúlveda C, Marlin A, Yoshida T, Ullrich A. Palliative Care: the World Health Organization’s global perspective. J Pain Symp Manage. 2002;24:91–6.
Metagegevens
Titel
De laatste levensfase
Auteurs
Mw. dr. H.R.W. Pasman
B.D. Onwuteaka-Philipsen
Copyright
2016
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Boek
Inleiding in de gerontologie en geriatrie

Print ISBN: 978-90-368-0443-1

Elektronisch ISBN: 978-90-368-0444-8

Copyright: 2016

DOI
https://doi.org/10.1007/978-90-368-0444-8_44