Top

TSG - Tijdschrift voor gezondheidswetenschappen

Gepubliceerd in:

01-11-2011

Comorbiditeit van alcoholverslaving en een angst- of stemmingsstoornis

Welke zorg wordt geboden en hoe kan preventie worden vormgegeven?

Auteurs: Marijke Dijkstra, Agnes van der Poel, Marijke Ruiter

Gepubliceerd in: TSG - Tijdschrift voor gezondheidswetenschappen | Uitgave 8/2011

Opzet:

De meest voorkomende psychische stoornissen onder de Nederlandse bevolking zijn angst-, stemmings- en middelenstoornissen. Ook comorbiditeit van deze stoornissen komt veel voor. Omdat er geruime tijd zit tussen het ontstaan van een alcoholstoornis en een comorbide angst- of stemmingsstoornis biedt dit mogelijkheden voor preventie. Wij hebben onderzocht welke behandelingen en preventieve interventies beschikbaar zijn, hoeveel mensen met een comorbide stoornis gebruik maken van zorg en wat er in de Nederlandse zorgpraktijken gedaan wordt aan preventie van een comorbide alcoholstoornis en een angst- of stemmingsstoornis. Wij voerden hiertoe een literatuur- en praktijkonderzoek uit. Het praktijkonderzoek bestond uit een online vragenlijst onder leidinggevenden in de GGZ- en verslavingspreventie. In totaal werden 27 van de 53 vragenlijsten volledig ingevuld (39%).

Resultaten:

Verschillende behandelingen zijn beschikbaar voor een alcoholstoornis met een comorbide angst- of stemmingsstoornis en in Nederland zijn daarvoor richtlijnen opgesteld. Voor preventie is vroegtijdige herkenning noodzakelijk, maar in Nederlandse zorgpraktijken wordt een tweede comorbide stoornis vaak niet herkend. Een interventie om deze comorbide stoornis te voorkomen is bovendien niet aanwezig.

Conclusie:

De GGZ- en verslavingspreventie hebben steeds meer aandacht voor comorbiditeit, maar gestandaardiseerde interventies en gestructureerde samenwerking voor preventie van comorbiditeit ontbreken. Deskundigheidsbevordering, screening op risicofactoren of met behulp van online tests en meer publieke bekendheid zijn nodig om comorbiditeit te kunnen voorkomen.

vorige artikel Rechtstreeks verwijzen door de jeugdarts bij verdenking op heupdysplasie: het perspectief van ouders

volgende artikel Verzekerd met een chronische ziekte

De Graaf RHM Ten, Dorsselaer S van. De psychische gezondheid van de Nederlandse bevolking. NEMESIS-2: Opzet en eerste resultaten. Utrecht: Trimbos-instituut, 2010.

Bijl RV, Ravelli A, Van Zessen G. Prevalence of psychiatric disorder in the general population: results of the Mental Health Survey and Incidence Study (NEMESIS). Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol 1998; 33:587–95.PubMedCrossRef

Alonso J, Angermeyer MC, Bernert S et al. Prevalence of mental disorders in Europe: results from the European Study of the Epidemiology of Mental Disorders (ESEMeD) project. Acta Psychiatr Scand Suppl 2004;420:21–27.PubMed

Grant BF, Stinson FS, Dawson DA et al. Prevalence and co-occurence of substance use disorders and independent mood and anxiety disorders. Results from the national epidemiologic survey on alcohol and related conditions. Alcohol Res Health 2006;29:107–20.

Ravelli A, Bijl RV, Van Zessen G. Comorbiditeit van psychiatrische stoornissen in de Nederlandse bevolking: resultaten in de Netherlands Mental Health Survey and Incidence Study (NEMESIS). Tijdschr Psychiatrie 1998;40:531–44.

Graaf R de, Bijl RV, Spijker J, Beekman AT, Vollebergh WA. Temporal sequencing of lifetime mood disorders in relation to comorbid anxiety and substance use disorders–findings from the Netherlands Mental Health Survey and Incidence Study. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol 2003;38:1–11.PubMedCrossRef

Bijl RV, Ravelli A. Current and residual functional disability associated with psychopathology: Findings from the National Mental Health Survey and Incidence Study (NEMESIS). Psychol Med 2000;30:657–68.PubMedCrossRef

Hall W, Degenhardt L, Teesson M. Understanding comorbidity between substance use, anxiety and affective disorders: Broadening the research base. Addict Behaviors 2009;34:526–30.CrossRef

McWilliams LA, Cox BJ, Enns MW, Clara IP. Personality correlates of outpatioen mental health service utilization. Findings from the U.S. national comorbidity survey. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol 2006;41:357–63.PubMedCrossRef

10.

Petrakis IL, Gonzalez G, Rosenheck R, Krystal JH. Comorbidity of alcoholism and psychiatric disorders. An overview. Alcohol Res Health 2002;26:81–9.

11.

Angold A, Costello EJ, Erkanli A. Comorbidity. J Child Psychol Psychiatry 1999;40:57–87.PubMedCrossRef

12.

Fergusson DM, Boden JM, Horwood LJ. Tests of causal links between alcohol abuse or dependence and major depression. Arch Gen Psychiatry 2009;66:260–6.PubMedCrossRef

13.

Marquenie LA, Schadé A, Van Balkom AJLM et al. Origin of the comorbidity of anxiety disorders and alcohol dependence: findings of a general population study. Eur Addict Res 2007;13: 39–49.PubMedCrossRef

14.

Mancebo MC, Grant JE, Pinto A, Eisen JL, Rasmussen SA. Substance use disorders in an obsessive compulsive disorder clinical sample. J Anxiety Dis 2009;23:429–35.CrossRef

15.

Robinson J, Sareen J, Cox BJ, Bolton J. Self-medication of anxiety disorders with alcohol and drugs: Results from a nationally representative sample. J Anxiety Dis 2009;23:38–45.CrossRef

16.

Bolton JM, Robinson J, Sareen J. Self-medication of mood disorders with alcohol and drugs in the National Epidemiologic Survey on Alcohol and Related Conditions. J Affect Dis 2009; 115:367–75.PubMedCrossRef

17.

Zimmermann P, Wittchen HU, Hofler M, Pfister H, Kessler RC, Lieb R. Primary anxiety disorders and the development of subsequent alcohol use disorders: a 4-year community study of adolescents and young adults. Psychol Med 2003;33:1211–22.PubMedCrossRef

18.

Conner KR, Pinquart M, Gamble SA. Meta-analysis of depression and substance use among individuals with alcohol use disorders. J Subst Abuse Treat 2009;37:127–37.PubMedCrossRef

19.

Swendsen JD, Merikangas KR. The comorbidity of depression and substance use disorders. Clin Psychol Rev 2000;20:173–89.PubMedCrossRef

20.

Roberts RE, Roberts CR, Chan W. One-year incidence of psychiatric disorders and associated risk factors among adolescents in the community. J Child Psychol Psychiatry 2009;50: 405–15.PubMedCrossRef

21.

Posthuma T, Vos R, Meer C van der et al. Dubbele diagnose, dubbele hulp. Richtlijnen voor diagnostiek en behandeling. Den Haag: GGZ Nederland, project Resultaten Scoren, 2003.

22.

Guiot MGH, Smeerdijk AM, Franklin LC, Kuiper BJH. Middelenafhankelijkheid en depressie. Diagnostiek en cognitieve gedragstherapeutische behandeling van comorbide middelenafhankelijkheid en depressieve stoornissen. Handleiding en protocol voor de behandelaar. Den Haag: GGZ Nederland, Project Resultaten Scoren, 2009.

23.

Osilla KC, Hepner KA, Munoz RF, Woo S, Watkins K. Developing an integrated treatment for substance use and depression using cognitive-behavioral therapy. J Subst Abuse Treatment 2009;37:412–20.CrossRef

24.

Stel JC van der. Co-morbiditeit. Verslaving plus een psychische stoornis. Den Haag: ZonMw, Programma Verslaving, 2006.

25.

Schade A, Marquenie LA, Van Balkom AJ, de BE, van DR, Van Den Brink W. Do comorbid anxiety disorders in alcohol-dependent patients need specific treatment to prevent relapse? Alcohol 2003;38:255–62.CrossRef

26.

Schade A, Marquenie LA, Van Balkom AJ et al. The effectiveness of anxiety treatment on alcohol-dependent patients with a comorbid phobic disorder: a randomized controlled trial. Alcohol Clin Exp Res 2005;29:794–800.PubMedCrossRef

27.

Watkins KE, Burnam A, Kung FY, Paddock S. A national survey of care for persons with co-occuring mental and substance use disorders. Psychiatric Services 2001;52:1062–8.PubMedCrossRef

28.

Boschloo L, Vogelzangs N, Smit JH et al. The performance of the Alcohol Use Disorder Identification Test (AUDIT) in detecting alcohol abuse and dependence in a population of depressed or anxious persons. J Affect Disord 2010; 126(3):441–446.PubMedCrossRef

29.

Verhaak PF, Schellevis FG, Nuijen J, Volkers AC. Patients with a psychiatric disorder in general practice: determinants of general practitioners’ psychological diagnosis. Gen Hosp Psychiatry 2006;28:125–32.PubMedCrossRef

30.

Lubman DI, Hides L, Jorm AF, Morgan AJ. Health professionals’ recognition of co-occurring alcohol and depressive disorders in youth: a survey of Australian general practitioners, psychiatrists, psychologists and mental health nurses using case vignettes. Aust N Z J Psychiatry 2007;41:830–5.PubMedCrossRef

31.

Veen C van der, Bransen E, Bool M. Training preventieprogramma alcohol. Vroegsignalering en kortdurende interventies. Utrecht: Trimbos-instituut, 2007.

32.

Partnership Depressiepreventie. Documenten instrumenten voor professionals. Partnership Depressiepreventie 2007–2010. Utrecht: Trimbos-instituut, 2010.

33.

Cuijpers P, Munoz RF, Clarke GM, Lewinsohn PM. Psychoeducational treatment and prevention of depression: The “Coping with Depression” course thirty years later. Clin Psychol Rev 2009;29:449–58.PubMedCrossRef

34.

Mason WA, Kosterman R, Hawkins JD, Haggerty KP, Spoth RL, Redmond C. Influence of a family-focused substance use preventive intervention on growth in adolescent depressive symptoms. J Res Adolescence 2007;17:541–64.CrossRef

Titel: Comorbiditeit van alcoholverslaving en een angst- of stemmingsstoornis
Welke zorg wordt geboden en hoe kan preventie worden vormgegeven?
Auteurs: Marijke Dijkstra
Agnes van der Poel
Marijke Ruiter
Publicatiedatum: 01-11-2011
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in: TSG - Tijdschrift voor gezondheidswetenschappen / Uitgave 8/2011
Print ISSN: 1388-7491
Elektronisch ISSN: 1876-8776
DOI: https://doi.org/10.1007/s12508-011-0144-8

Bohn Stafleu van Loghum

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

Opzet:

Resultaten:

Conclusie:

Log in om toegang te krijgen

Andere artikelen Uitgave 8/2011

Verzekerd met een chronische ziekte

Capaciteitsramingen voor zorgprofessionals vanuit een Europees public health perspectief

Rechtstreeks verwijzen door de jeugdarts bij verdenking op heupdysplasie: het perspectief van ouders

Capacity planning of the new health professional

Van beroepskrachtenplanning naar ramingen van kerntaken en competenties

Capaciteitsorgaan heeft geen regisserende, maar adviserende rol