Top

2016 | wo | Boek

hoofdstuk lezen eerste hoofdstuk lezen

Antibiotica en infecties

Antibiotica in de tandheelkundige praktijk

Auteur: L. Abraham-Inpijn

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Over dit boek

Het duel tussen antimicrobiële middelen en micro-organismen is er één dat al jaren de wetenschap bezighoudt. Hierover werd in de zestiger jaren van de vorige eeuw nog gezegd dat: 'in 2000 er geen infectieziekten meer zijn'. De strijd dreigt nu te eindigen met een overwinning door de micro-organismen. De negatieve spiraal die is ontstaan wordt onder meer versterkt door: overmatig en ondeskundige antibioticagebruik (zowel in de humane als veterinaire geneeskunde), gebrek aan innovatie met betrekking tot nieuwe antimicrobiële middelen en de grote mobiliteit in vracht en personenvervoer. Dit alles naast vakantiereizen, immigratie, ongezonde levensomstandigheden en andere externe factoren. Aanpassing van het beleid omtrent gebruik van antibiotica is hierdoor noodzakelijk geworden. Dit boek gaat in op de veranderende visie ten aanzien van het gebruik van antibiotica. Welke oorzaken liggen hieraan ten grondslag en wat zijn de consequenties?

Ook de indicaties waarover in de tandheelkunde nog discussies bestaan komen aan de orde. Daarnaast biedt het een op de wetenschappelijke literatuur gefundeerd antwoord op praktische vragen over het gebruik van antibiotica in de tandheelkundige praktijk. Antibiotica en infecties is een onmisbaar boek bij het gebruik van antibiotica en profylaxe in de tandheelkunde.

Deze uitgave is primair geschreven voor tandartsen en overige (tandheelkundige) professionals die te maken krijgen met gebruik van antibiotica in hun praktijk. De auteur prof. dr. L. Abraham-Inpijn is emeritus hoogleraar inwendige geneeskunde en algemene pathologie aan de faculteit geneeskunde UvA, mede ten behoeve van de tandheelkunde. Tot op heden is zij verbonden aan de Divisie A (Interne Geneeskunde) van het Amsterdams Medisch Centrum. Zij heeft verschillende publicaties op haar naam staan en schrijft regelmatig artikelen voor het vakblad voor de tandarts 'Tandartspraktijk'.

Inhoudsopgave

Voorwerk

1. Het duel tussen antimicrobiële middelen en micro-organismen

Samenvatting

In tegenstelling tot het verwachte uitsterven van infecties in de 21ste eeuw, vormen deze een steeds groter wordende bedreiging voor de volksgezondheid. Dit kon ontstaan door de strijd tussen micro-organismen en antimicrobiële middelen. Door overmatige en onjuiste toepassing van de laatste (humaan en veterinair), geen controle over de verwijdering, en onvoldoende innovatie, hebben micro-organismen de kans en de tijd gekregen op basis van hun genetische eigenschappen en gesteund door de globalisering een voorsprong te verwerven op de kennis en kunde van de mens.

L. Abraham-Inpijn

2. Verleden, heden en toekomst van antimicrobiële middelen

Samenvatting

De vrees voor resistentie, door Fleming al geuit bij het op de markt brengen van penicilline, heeft in de eenentwintigste eeuw geleid tot een impasse in de infectiebestrijding. Door een conglomeraat van oorzaken zijn we nu zover. Het roer moet om, zodat infecties weer bestreden kunnen worden. Deze conclusie wordt overal aanvaard.

L. Abraham-Inpijn

3. Data en onzekerheden bij standaardisering van antimicrobiële middelen

Samenvatting

Ondanks dat maat en getal zijn toegevoegd in de diagnostiek en werking van infecties en de werking van antimicrobiële middelen zijn het ontwikkelen van betere bepalingsmethoden nodig. Het is een uitdaging voor de farmaceutische industrie om middelen te ontwikkelen met goede farmacokinetische (penetratie, halfwaardetijden) en -dynamische (werking op nog niet delende bacteriën) eigenschappen, die weinig toxisch zijn. Nieuwe methoden zitten echter wel in de pijplijn.

L. Abraham-Inpijn

4. Patiëntgebonden eigenschappen bij infecties en het gebruik van antimicrobiële middelen

Samenvatting

Het aantal infectieziekten neemt toe door een aantal elkaar versterkende factoren. Intensieve internationale contacten en snel transport spelen een rol. Van belang zijn ook overbevolking van de steden, zeker in opkomende markten met sloppenwijken en armoede. Verder zorgen toename van onbeschermd seksueel gedrag en intensiever gebruik van antimicrobiële middelen bij veeteelt respectievelijk voedselproductie voor problemen rond het gebruik van antimicrobiële middelen bij infecties. De ontwikkeling van nieuwe ziekteverwekkers, de transformatie van dierpathogenen naar de mens en mutaties van bekende micro-organismen zijn andere factoren. Ten slotte vindt snellere verspreiding plaats door de opwarming van de aarde, ophoping van afgevoerde producten in de grond, verspreiding via het grondwater en de achteruitgang van de kwaliteit van de gezondheidszorg in sommige landen. Een aantal aspecten is in de voorgaande hoofdstukken al aan de orde geweest. De patiëntgebonden factoren bleven nog buiten beschouwing.

L. Abraham-Inpijn

5. Het flexibele micro-organisme

Samenvatting

Niet alle, in de media, als ‘nieuwe’ ziekteverwekkers aangekondigde species voldoen aan de definitie van ‘nieuw’. Het betreft soms tot op dat ogenblik niet-geclassificeerde ziekteverwekkers zoals destijds de non-A-non-B-hepatiti. Daarnaast ook microorganismen die al lang bekend zijn maar die op verschillend manieren kleine wijzigingen hebben ondergaan Wat is nieuw?

L. Abraham-Inpijn

6. Resistentie: gevecht tussen mens en micro-organisme

Samenvatting

Van resistentie wordt gesproken als een micro-organisme niet meer gevoelig is voor een klinisch relevante concentratie van een antimicrobieel middel, of als bij de ziekteverwekker (bacterie, virus, schimmel) een mechanisme of eigenschap kan worden aangetoond waaruit blijkt dat dit middel niet effectief zal zijn. Multiresistentie is een scala aan resistenties bij één micro-organisme.

L. Abraham-Inpijn

7. Het gebruik van antibiotica en profylaxe in de tandheelkunde

Samenvatting

Er bestaan drie methoden voor antibiotica gebruik: antibioticumprofylaxe, antibioticumscherm en een antibiotische therapie. Bij deze toepassingen wordt regelmatig de term ‘richtlijn’ gebruikt, om het voorgestelde beleid kracht bij te zetten, meest niet ondersteund door de definitie die bij een ‘Richtlijn‘ hoort. Overigens hebben richtlijnen en adviezen nooit het eeuwige leven. Herwaardering van wetenschappelijk gegevens en aanpassingen zouden geen vijf jaar of langer op zich moeten laten wachten.

L. Abraham-Inpijn

8. Antimicrobieel scherm

Samenvatting

Een antimicrobieel scherm moet de patiënt met een verminderde afweer, gegeneraliseerd of lokaal, beschermen tegen infecties. Een dergelijk scherm bij orale problemen of tandheelkundige en mondhygiënische behandelingen kan van levensbelang zijn bij patiënten met ziekten die gepaard gaan met een verminderde afweer of bij patiënten bij wie de verminderde afweer medicamenteus wordt nagestreefd. Beide situaties kunnen zich ook bij één patiënt voordoen.

Patiënten die als gevolg van een verminderde afweer herhaalde infecties hebben, moeten noodgedwongen regelmatig met antimicrobiële middelen worden behandeld. Ter bescherming tegen de ontwikkeling van zowel allergische reacties als tegen resistentie wordt elke indicatie gewikt en gewogen. Het is de medisch specialist vaak bekend of er al allergische reacties zijn opgetreden. Ook zijn er kweken bekend met resistentiepatronen, zodat een gerichte keuze voor een antimicrobieel middel gemaakt kan worden. De wensen van de behandelende arts en de tandarts met betrekking tot het antimicrobieel gebruik kunnen met elkaar interfereren. Overleg en soms aanpassing van het beleid kan noodzakelijk zijn.

L. Abraham-Inpijn

9. Antimicrobiële behandeling

Samenvatting

Het misbruik van antibiotica in de tandheelkunde loopt als een rode draad door de literatuu. De medicatie die door tandartsen wordt voorgeschreven bestaat in sommige landen voor 39% uit antimicrobiële middelen naast circa 44% pijnstilling. In ontwikkelingslanden bedraagt het percentage voorgeschreven antimicrobiële middelen zelfs 66 tot 82%. Meer kennis en betere regulering over en van antibiotica in de tandheelkunde is geen luxe.

L. Abraham-Inpijn

10. Tandheelkunde en resistente micro-organismen

Samenvatting

Resistentie van micro-organismen tegen meerdere antimicrobiële middelen komt steeds vaker voor. Micro-organismen die resistent zijn tegen de zogenaamde ‘eerstekeuze-antibiotica’ of tegen hele groepen antimicrobiële middelen worden bijzondere resistente micro-organismen (BRMO) genoemd.

Op drie manieren is deze materie voor de tandheelkundige professie van belang: het contact met de besmette patent, een besmetting in het behandelteam en besmetting van de praktijk ruimte.

L. Abraham-Inpijn

Nawerk

Titel: Antibiotica en infecties
Auteur: L. Abraham-Inpijn
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Elektronisch ISBN: 978-90-368-0542-1
Print ISBN: 978-90-368-0541-4
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-368-0542-1