Gepubliceerd in:
2017 | OriginalPaper | Hoofdstuk
9b Mantelzorger onder druk
Auteur : Joke Groeneveld
Gepubliceerd in: Klinisch redeneren bij ouderen
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Samenvatting
-
Ouderen blijven langer zelfstandig thuis wonen met hulp van familieleden, buren en als het echt niet anders kan met ondersteuning van hulpverleners. Ouderen zijn dikwijls aangewezen op hulpbronnen vanuit hun systeem of lopen vast vanwege het wegvallen of ontbreken ervan. Verpleegkundigen onderzoeken daarom niet alleen de situatie rond ouderen, maar ook de rol van mantelzorgers hierin (paragraaf 9b.1).
-
Het aantal kwetsbare ouderen in Nederland in 2030 wordt geschat op één miljoen. Dit betekent dat er vele mantelzorgers bij hen betrokken zullen zijn (paragraaf 9b.2).
-
Psychiatrische factoren bij ouderen kunnen leiden tot (ernstige) gedragsproblematiek. Mantelzorgers lopen hierdoor een groot risico op overbelasting. Overbelasting kan ook veroorzaakt worden door belastende factoren bij de mantelzorgers zelf: geringe kennis van cognitieve achteruitgang en dementie, weinig inzicht in gedragsproblematiek, eigen persoonlijkheidsproblematiek (paragraaf 9b.3).
-
Externe en persoonlijke factoren (paragraaf 9b.4):
Somatische functiekenmerken | Ernstige ziekten bij ouderen hebben gevolgen voor iedereen die ermee te maken heeft |
Cognitieve functiekenmerken | Mantelzorgers geven aan dat cognitieve problematiek van de partner of ouders een enorme impact heeft op de onderlinge relaties |
Persoonlijkheidsfunctiekenmerken | Mensen met een persoonlijkheidsstoornis of -probleem ervaren grote moeilijkheden in hun relaties en hun relaties ervaren grote problemen met hen. Onder stress kunnen persoonlijkheidsproblemen zowel bij ouderen als bij mantelzorgers oplaaien |
Belevingsfunctiekenmerken | Er kan sprake zijn van depressie bij de oudere of de mantelzorger |
Sociale omgevingskenmerken | De overgang naar het partnerschap in de tweede levenshelft wordt gezien als een grote overgang die een beroep doet op het adaptieve vermogen van het ouder wordende paar en de omgeving |
Levensgeschiedenis | Trauma’s of problemen uit het verleden kunnen in het heden een grote impact hebben |
-
Het is belangrijk (dreigende) overbelasting, mogelijke incompetentiegevoelens bij mantelzorgers en andere systeemproblematiek vroegtijdig te signaleren om erger te voorkomen. De MantelScan is een instrument om samen met zorgvragers en mantelzorgers een zorgnetwerk in kaart te brengen, waarbij er aandacht is voor de draagkracht en draaglast van dat netwerk (paragraaf 9b.5).
-
De intake op basis van de onderwerpen uit de dynamische systeemanalyse, MantelScan en signaleringsinstrumenten, aangevuld met medische informatie van de huisarts en specialist, kan leiden tot preventieve maatregelen, met als doel problemen van ouderen en mantelzorgers vóór te zijn (paragraaf 9b.6.1.
-
Een hulpmiddel bij curatieve interventies is het Sofa-model. De vervolgstap is contextuele therapie (Nagy). Bij onvoldoende effect kan worden verwezen naar een systeemtherapeut (paragraaf 9b.6.2.
-
Om zelfmanagement bij mantelzorgers en ouderen te stimuleren kan gebruik worden gemaakt van motivatietechnieken (paragraaf 9b.6.3).