Top

Gepubliceerd in:

2011 | OriginalPaper | Hoofdstuk

7 Moeheid

Auteurs : dr. H. de Vries, F.A.P. Claessen

Gepubliceerd in: Diagnostiek van alledaagse klachten

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Samenvatting

Moeheid is een veelvoorkomende klacht. Ook al blijft het meestal bij één of enkele consulten in de huisartspraktijk, de helft van deze patiënten heeft er na een jaar nog of opnieuw last van. De mogelijke oorzaken zijn zeer divers. Naar de a-priorikansen van de verschillende oorzaken van moeheid is in eerstelijnspopulaties weinig onderzoek verricht. Wel is duidelijk dat naast een groot aantal somatische, psychische en sociale oorzaken een belangrijk deel onverklaard blijft. In het diagnostisch beleid dient de arts zoveel mogelijk ruimte te geven voor overleg over specifieke hulpvragen van de zijde van de patiënt. Voorgeschiedenis en anamnese leveren de belangrijkste diagnostische informatie op bij moeheid als hoofdklacht. Pre-existente chronische aandoeningen en bijkomende klachten kunnen tot verklarende diagnosen leiden. Gezien de lage a-priorikansen op ernstige aandoeningen indien de anamnese geen aanknopingspunten oplevert, is over het algemeen een terughoudende opstelling ten aanzien van laboratoriumonderzoek en specialistische verwijzingen gewettigd. Bij patiënten ouder dan 50 jaar en bij langer dan een maand bestaande klachten kan men overwegen om een volledig lichamelijk onderzoek en een beperkt pakket eenvoudig laboratoriumonderzoek uit te voeren. Gezien de lage voorafkans op ernstige aandoeningen (1-3%) is bij het ontbreken van specifieke indicaties een terughoudende opstelling ten aanzien van laboratoriumonderzoek en specialistische verwijzing gewettigd.

vorige hoofdstuk 6 Lymfeklieren, vergrote

volgende hoofdstuk 8 Wegraking

NANDA. Fatigue. In: MacFarland G, MacFarlane E. Nursing diagnosis and intervention. 2nd ed. St. Lewis: Mosby, 1993:288-92.

Okkes IM, Oskam SK, Lamberts H. Van klacht naar diagnose. Episodegegevens uit de huisartspraktijk. Bussum: Coutinho, 1998.

Lamberts H. In het huis van de huisarts. Verslag van het Transitieproject. Lelystad: Meditekst, 1991.

Kenter EGH, Okkes IM. Prevalentie en behandeling van vermoeide patiënten in de huisartspraktijk; gegevens uit het Transitieproject. Ned Tijdschr Geneeskd 1999;143:796-801.

Chen MK. The epidemiology of self-percieved fatigue among adults. Prevent Med 1986;15:74-81.

Bensing JM, Schreurs K. Sekseverschillen bij moeheid. Huisarts Wet 1995;138:412-21.

Linden MW van der, Westert GP, Bakker D de, et al. Tweede Nationale Studie naar ziekten en verrichtingen in de huisartspraktijk: klachten en aandoeningen in de bevolking en in de huisartspraktijk. Utrecht: Nivel, 2004.

Pawlikowska T, Chalder T, Hirsch SR, et al. Population based study of fatigue and psychological distress. BMJ 1994;308:763-6.

Rijken PM, Velden J van der, Dekker J, et al. Moeheid en het chronisch vermoeidheidssyndroom. Utrecht: Nivel, 1996.

10.

Hardy SE, Studenski SA. Fatigue predicts mortality in older adults. J Am Geriatr Soc 2008;56:1910-4.

11.

Bleijenberg G. Attributies en chronische vermoeidheid. Ned Tijdschr Geneeskd 1997;141:1510-2.

12.

Morrel DC, Wale CJ. Symptoms perceived and recorded by patients. J R C Gen Pract 1976;26:192-9.

13.

David A, Pelosi A, McDonald E, et al. Tired, weak, or in need of rest: fatigue among general practice attenders. BMJ 1990;301:1199-202.

14.

Windt DA van der, Dunn KM, Spies-Dorgelo MN, Mallen CD, Blankenstein AH, Stalman WA. Impact of physical symptoms on perceived health in the community. J Psychosom Res 2008;64:265-74.

15.

Cardol M, Bensing J, Verhaak P, Bakker D. Fatigue: determinants, course and care [Moeheid: determinanten, beloop en zorg]. Utrecht: Nivel, 2005.

16.

Nijrolder I, Windt DA van der, Horst HE van der. Prognosis of fatigue and functioning in primary care: a 1-year follow-up study. Ann Fam Med 2008;6:519-27.

17.

Ellis J. Symptoms that can depress the doctor but should not. Malaise and fatigue. Br J Hosp Med 1984;32:312-4.

18.

Ridsdale L, Evans A, Jerrett W, et al. Patients who consult with tiredness: frequency of consultation, perceived causes of tiredness and its association with psychological distress. Br J Gen Practice 1994;44:413-6.

19.

Kirk J, Douglas R, Nelson E, et al. Chief complaint of fatigue: a prospective study. J Fam Pract 1990;30:33-41.

20.

Matthews DA, Manu P, Lane TJDA. Evaluation and management of patients with chronic fatigue. Am J Med Sci 1991;302:269-77.

21.

Zaat JOM, Haan M de, Claessen FAP. Huisarts en moeheid. Maarssen: Elsevier/Bunge, 1998.

22.

Ruffin MT, Cohen M. Evaluation and management of fatigue. Review. Am Fam Physician 1994;50:625-34.

23.

Fosnocht KM. Approach to the adult patient with fatigue. Uptodate 2010; www.uptodate.com, topic last updated december 7, 2009.

24.

Lazarus RS. The stress and coping paradigm. In: Bond LA, Rosen JC (eds). Competence and coping during adulthood. London: University Press of New England, 1980.

25.

Terluin B. Overspanning onderbouwd. Een onderzoek naar de diagnose surmenage in de huisartspraktijk. Dissertatie. Utrecht: Universiteit van Utrecht, 1994.

26.

Solberg LI. Lassitude. A primary care evaluation. JAMA 1984;251:3273-6.

27.

Bates B, Bickley LS, Hoekelman RA. Physical examination and history taking. Philadelphia: Lippincott Company, 1995.

28.

Knottnerus JA, Starmans R, Vissers A. Diagnostische conclusies van de huisarts naar aanleiding van onverklaarde moeheid. Huisarts Wet 1987;30:9-12.

29.

Hjelm M, Wadman B. Clinical symptoms, haemoglobin concentrations and erythrocyte biochemistry. Clin Haematol 1974;3:689-703.

30.

Marwijk H van, Grundmeijer H, Bijl D, et al. NHG-Standaard Depressieve stoornis (depressie). Eerste herziening. Huisarts Wet 2003;46:614-23.

31.

Koch H, Bokhoven MA van, Riet G ter, Hessels KM, Weijden T van der, Dinant G-J, Bindels PJE. What makes general practitioners order blood tests for patients with unexplained complaints? A cross-sectional study. Eur J Gen Pract 2008;15:22-8.

32.

Skapinakis P, Lewis G, Mavreas V. Temporal relations between unexplained fatigue and depression: longitudinal data from an international study in primary care. Psychosom Med 2004;66:330-5.

33.

Meer JWM van der, Rijken PM, Bleijenberg G, et al. Aanwijzingen voor het beleid bij langdurige lichamelijk onverklaarde moeheidsklachten. Ned Tijdschr Geneeskd 1997;141:1516-9.

34.

Kenter EGH, Okkes IM, Oskam SK, Lamberts H. Tiredness in Dutch family practice. Data on patients complaining of and/or diagnosed with ‘tiredness’. Family Practice 2003;20:434-40.

35.

Nijrolder I, Windt D van der, Vries H de, Horst HE van der. Diagnoses during follow-up of patients presenting with fatigue in primary care. Can Med Ass J 2009;181:683-6.

36.

Meer J van der, Laar A van ’t. Anamnese en lichamelijk onderzoek. Utrecht: Bunge, 2001.

37.

Sugarman JR, Berg AO. Evaluation of fatigue in a family practice. J Fam Pract 1984;19:643-7.

38.

Kroenke K, Wood DR, Mangelsdorff D, et al. Chronic fatigue in primary care. Prevalence, patient characteristics and outcome. JAMA 1988;260:929-34.

39.

Valdini A, Steinhardt S, Feldman E. Usefulness of a standard battery of laboratory tests in investigating chronic fatigue in adults. Fam Pract 1989;6:286-91.

40.

Lane TJ, Matthews DA, Manu P. The low yield of physical examinations and laboratory investigations of patients with chronic fatigue. Am J Med Sci 1990;299:313-8.

41.

Weert HCPM van, Grundmeijer HGLM. Vage klachten in de huisartspraktijk: epidemiologie en beleid. Bijblijven 1993;9:38-42.

42.

Bazelmans E, Vercoulen JHMM, Swanink CMA, et al. Chronic fatigue syndrome and primary fibromyalgia syndrome as recognized by GP’s. Fam Pract 1999;16:602-4.

43.

Wessely S, Chalder T, Hirsch S, et al. Postinfectious fatigue: a prospective cohort study in primary care. Lancet 1995;345:1333-8.

44.

Kapsenberg JG. Moe van de virussen. Ned Tijdschr Geneeskd 1988;132:997-9.

45.

White PD, Thomas JM, Amess J, et al. Incidence, risk and prognosis of acute and chronic fatigue syndromes and psychiatric disorders after glandular fever. Br J Psychiatry 1998;173:475-81.

46.

Alberts M, Smets EMA, Vercoulen JHMM, et al. Verkorte moeheidsvragenlijst: een praktisch hulpmiddel bij het scoren van vermoeidheid. Ned Tijdschr Geneeskd 1997;141:1526-30.

47.

Tiesinga LJ. Fatigue and exertion fatigue. From description through validation to application of the Dutch Fatigue Scale (DUFS) and the Dutch Exertion Fatigue Scale (DEFS). Dissertation. Groningen: Rijksuniversiteit Groningen, 1999.

48.

Grundmeijer HGLM, Reenders K, Rutten, GEHM (eds). Het geneeskundig proces. Klinisch redeneren van klacht naar therapie. Maarssen: Elsevier gezondheidszorg, 2009.

49.

Eulderink F, Heeren TJ, Knook DL, Ligthart GJ. Inleiding gerontologie en geriatrie. 4e druk. Houten: Bohn Stafleu van Loghum, 2004.

50.

Harrison M. Pathology testing in the tired patient – a rational approach. Aust Fam Physician 2008;37:908-10.

51.

Ridsdale L, Evans A, Jerrett W, et al. Patients with fatigue in general practice: a prospective study. BMJ 1993;307:103-6.

52.

Gialamas A, Beilby JJ, Pratt NL, et al. Investigating tiredness in Australian general practice. Do pathology tests help in diagnosis? Aust Fam Physician 2003;32:663-6.

53.

Koch H, Bokhoven A van, Riet G ter, Alphen-Jager JMT van, Weijden T van der, Dinant G-J, Bindels PJE. Ordering blood tests for patients with unexplained fatigue in general practice: what does it yield? Results of the VAMPIRE trial. Br J Gen Pract 2009;59:93-100.

54.

Zaat JOM, Schellevis FG, Kluijt I, et al. Laboratoriumonderzoek bij de klacht moeheid in de huisartspraktijk. Huisarts Wet 1992;35:183-7.

55.

Dinant GJ, Wijk MAM van, Janssens HJEM, et al. NHG-Standaard Bloedonderzoek. Algemene principes en uitvoering in eigen beheer. In: Thomas G, Geyer RMM, Laan JR van der, Wiersma Tj (red). NHG-Standaarden voor de huisarts II. Utrecht: Bunge, 1996;84-93.

56.

Jurado RL. Why shouldn’t we determine the erythrocyt sedimentation rate? Clin Infect Dis 2001;33(4):548-9.

57.

Dinant GJ, Knottnerus JA, Wersch JWJ van. Het onderscheidend vermogen van de BSE-bepaling in de dagelijkse praktijk. Huisarts Wet 1992;35:197-224.

58.

Houben PHH, Weijden T van der, Winkens RAG, Grol RPTM. Cascade effects of laboratory testing are found to be rare in low disease probability situations: prospective cohort study. J Clin Epidemiol 2010;63:452-8.

Titel: 7 Moeheid
Auteurs: dr. H. de Vries
F.A.P. Claessen
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Boek: Diagnostiek van alledaagse klachten
Print ISBN: 978-90-313-8363-4

Elektronisch ISBN: 978-90-313-8364-1

Copyright: 2011
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-313-8364-1_8

Bohn Stafleu van Loghum

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

Samenvatting

Log in om toegang te krijgen