Reflectie en intervisie door verpleegkundigen

Praktijkboek voor de reflectieve professional

Auteur: Nicolien van Halem

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Over dit boek

Dit boek helpt verpleegkundigen zich te ontwikkelen tot onderzoekende en reflectieve professionals met zelfkennis, compassie en morele gevoeligheid. Dat doet het met een waaier aan werkvormen en modellen voor reflectie en intervisie. Het is bedoeld om direct mee aan de slag te gaan, individueel of in een groep. Het boek is geschikt voor ervaren verpleegkundigen én verpleegkundigen in opleiding.
Reflectie en intervisie door verpleegkundigen: Praktijkboek voor de reflectieve professional geeft een theoretisch kader voor reflectie en intervisie. Het boek behandelt communicatietheorieën die helpen om het eigen gedrag én dat van collega’s beter te begrijpen. De speelse, direct toepasbare werkvormen maken reflectie en intervisie leuk en uitdagend. Ook andere collegiale overlegvormen komen aan bod. Elk hoofdstuk bevat digitale oefenopdrachten en praktische werkbladen.
Met dit boek kunnen verpleegkundigen tijdens en na hun opleiding zelfstandig of onder begeleiding reflecteren op stage of werk. Ook kunnen ze samen met collega’s intervisie uitvoeren. Zo komt actief werken met dit boek de kwaliteit van het beroep ten goede.

Inhoudsopgave

Voorwerk

1. Reflectie

Samenvatting

Dit hoofdstuk gaat over reflectie in het kader van je professionele én van je persoonlijke ontwikkeling als verpleegkundige (in opleiding). Reflectie is de basis voor je professionalisering: beter worden in je vak. Je leest wat reflectie is, welke waarde het heeft, momenten van reflectie, welke thema’s er zijn en hoe je het kunt leren. Er komen verschillende theorieën over communicatie en motivatie aan bod die je kunt gebruiken bij het reflecteren. Denk aan het Johari-venster, transactionele analyse, de dramadriehoek en winnaarsdriehoek. Ook is er aandacht voor ethiek, omdat je voor ethische dilemma’s bij uitstek reflectievaardigheden nodig hebt. Op de bijbehorende website vind je opdrachten die aansluiten bij dit hoofdstuk.

Nicolien van Halem

2. Reflectievormen

Samenvatting

In dit hoofdstuk vind je, op alfabet, een waaier aan individuele en groepsgerichte reflectievormen. Je vindt uitleg over wat de vorm inhoudt en hoe je die kunt gebruiken. De meeste vormen kun je gebruiken om een gestructureerd reflectieverslag te schrijven. Op de bijbehorende website vind je verschillende werkbladen om te printen en in te vullen. De variatie in reflectievormen zorgt ervoor dat er voor verschillende momenten iets voorhanden is: oppervlakkig of diepgaand, vrolijk of serieus. Een combinatie maken van de diverse reflectievormen staat je natuurlijk vrij. Per vorm is de uitvoeringstijd met een zandloper in tijdblokjes van twintig minuten aangeduid.

Nicolien van Halem

3. Intervisie

Samenvatting

Dit hoofdstuk gaat over alle aspecten van intervisie, de waarde van intervisie, de voorwaarden waaronder intervisie plaats kan vinden en de begeleide en de onbegeleide variant. Een algemeen stappenplan helpt je bij de voorbereiding, uitvoering en afronding van een intervisiebijeenkomst. Er is aandacht voor hoe je een casus en een intervisievraag formuleert. Het hoofdstuk sluit af met aanbevelingen voor online intervisie. Op de bijbehorende website vind je voor de meeste paragrafen een opdracht en een werkblad.

Nicolien van Halem

4. Intervisiemodellen

Samenvatting

In dit hoofdstuk vind je een overzicht van intervisiemethodes. Als je regelmatig aan intervisie doet is het verfrissend om zo nu en dan een andere methode te kiezen. Voor de verandering, maar ook omdat de ene methode passender is bij een intervisievraag dan de andere. Een korte omschrijving en wanneer je de methode kunt gebruiken staat beschreven onder ‘in het kort’. De stappen staan onder het ‘hoe’. Per vorm is de uitvoeringstijd met een zandloper in tijdblokjes van twintig minuten aangeduid. Er is een basismodel voor intervisie (dat is als eerste uitgewerkt) en er zijn variaties daarop (op alfabet beschreven). Voor alle methodes zijn werkbladen beschikbaar, je kunt ze gebruiken als spiekbrief of als invulformulier. Maar eerst een korte opfrisser om de intervisie goed te kunnen starten.

Nicolien van Halem

5. De kracht van luisteren en vragen

Samenvatting

Dit hoofdstuk gaat over echt luisteren en goede vragen stellen. Een voorwaarde voor een gesprek met jezelf en met anderen is dat je goed luistert en lichaamstaal van jezelf en de ander herkent. Alleen dan kun je vragen stellen. Je krijgt uitleg over het belang van de juiste grondhouding, de juiste vraag, de functies en soorten vragen. Er is een aparte paragraaf over vraagtechniek: sterke vragen, oplossingsgerichte vragen en de twee vragen van de socratische methode. Tips en valkuilen bij luisteren en vragen stellen komen aan bod. Het hoofdstuk eindigt met een overzicht van (kaart)spellen met foto- en vragenkaarten om te gebruiken bij het oefenen en ontwikkelen van je persoonlijke vraagtechniek.

Nicolien van Halem

6. Collegiale overlegvormen

Samenvatting

Je vindt in dit hoofdstuk een drietal vormen van collegiaal overleg uit de dagelijkse praktijk: casuïstiekbespreking, collegiale consultatie en intercollegiale toetsing. Deze collegiale gesprekken helpen je om je meer bewust bekwaam te voelen en dragen dus bij aan je professionalisering. Om deze gesprekken te kunnen voeren heb je reflectie-, luister- en vraagvaardigheden nodig, vandaar dat ze in dit boek zijn opgenomen. Naast een korte beschrijving vind je bij elke overlegvorm de voorwaarden voor dit overleg en een stappenplan dat je helpt om het overleg zo compleet en zorgvuldig mogelijk te doorlopen.

Nicolien van Halem

7. Starters en sluiters

Samenvatting

In dit hoofdstuk begin je met oefeningen om kennis te maken, en met ‘starters’, ook wel ‘check-in’ genoemd. Het zijn vragen en korte oefeningen om een groepsbijeenkomst mee te starten. Ze helpen je bij de onderlinge kennismaking, om een bijeenkomst met aandacht te beginnen (‘in te checken’) zodat je in de reflectiestand kunt komen. Sluiters (ter afronding, ‘check-uit’ of evaluatie) helpen je de bijeenkomst af te ronden, zowel qua proces (hoe verliep de bijeenkomst) als qua product (wat was de opbrengst). In dit hoofdstuk vind je van elk verschillende toepassingen. De activiteiten staan op alfabet. Per vorm is de uitvoeringstijd met een zandloper in tijdblokjes van twintig minuten aangeduid. Voor verschillende werkvormen kun je knutselmateriaal gebruiken: stiften, tekenpotloden, gekleurd papier, gekleurde post-its, lijm. Het is praktisch als je dat bij elkaar verzameld hebt in een koffertje of plastic bak.

Nicolien van Halem

Nawerk

Titel: Reflectie en intervisie door verpleegkundigen
Auteur: Nicolien van Halem
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Elektronisch ISBN: 978-90-368-2934-2
Print ISBN: 978-90-368-2933-5
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-368-2934-2