Top

Gepubliceerd in:

01-07-2012 | Wetenschap

Psychodiagnostiek autismespectrumstoornissen bij volwassenen: een descriptief-structureel psychodiagnostisch overzicht

Auteur: R. Vuijk

Gepubliceerd in: GZ - Psychologie | Uitgave 5/2012

Samenvatting

In dit artikel krijgt de gz-psycholoog een overzicht aangeboden van de psychodiagnostiek van autismespectrumstoornissen (ASS) bij normaal intelligente volwassenen. Onderdelen als ontwikkelingsdiagnostiek, persoonlijkheidsonderzoek en onderzoek naar de cognitieve stijl worden beschreven waarbij de in de praktijk meest gebruikte testen en vragenlijsten worden besproken, met daarbij de belangrijkste bevindingen uit wetenschappelijk onderzoek. De onderdelen van psychodiagnostisch onderzoek naar ASS zijn overzichtelijk geschaard onder de overkoepelende benaming van descriptieve en structurele psychodiagnostiek. ASS-diagnostiek stelt de hulpverlener in staat zowel een ASS-diagnose te stellen als inzicht te krijgen in persoonlijkheid(spathologie) en sterke en zwakke (neuro-)cognitieve kanten van de onderzochte.

vorige artikel ‘Belangrijk dat de therapie wordt uitgevoerd door een gz-psycholoog’

volgende artikel Feedback aan behandelaar en patiënt leidt tot betere resultaten

Anckarsäter, H., Stahlberg, O., Larson, e.a. (2006). The impact of ADHD and autism spectrum disorders on temperament, character and personality development. American Journal of Psychiatry, 163, 1239-1244.CrossRefPubMed

Baron-Cohen, S., Wheelwright, S., Skinner, R., e.a. (2001). The Autism Spectrum Quotient (AQ): Evidence from Asperger syndrome/high-functioning autism, males and females, scientists and mathematicians. Journal of Autism and Developmental Disorders, 31, 5-17.CrossRefPubMed

Baron-Cohen, S., Richler, J., Bisarya, D. e.a. (2003). The systemizing quotient: an investigation of adults with Asperger syndrome or high-functioning autism, and normal sex-differences. Philosophical Transactions of the Royal Society, Series B, Special issue on ‘Autism: Mind and Brain’, 358, 361-374.CrossRef

Baron-Cohen, S., & Wheelwright, S. (2004). The empathy quotient: an investigation of adults with Asperger syndrome or high functioning autism, and normal sex differences. Journal of Autism and Developmental Disorders, 34, 163-175.CrossRefPubMed

Bartels, A.A.J., Verbeeck, W.J.C., & Horwitz, E.H. (2012). Differentiële diagnostiek en comorbiditeit bij ASS. In C. Kan, W. Verbeeck & A. Bartels (Red.), Diagnostiek van autismespectrumstoornissen bij volwassenen. Een multidisciplinaire benadering (pp. 79-104). Amsterdam: Hogrefe.

Bastiaansen, J.A., Meffert, H., Hein, S., e.a. (2011). Diagnosing Autism Spectrum Disorders in adults: the use of Autism Diagnostic Observation Schedule (ADOS) Module 4. Journal of Autism and Developmental Disorders, 41, 1256-1266.CrossRefPubMed

Beaumont, R., & Newcombe, P. (2006). Theory of mind and central coherence in adults with high-functioning autism or Asperger syndrome. Autism, 10, 365-382.CrossRefPubMed

Bildt, A. de, Sytema, S., Ketelaars, C., e.a. (2004). Interrelationship between Autism Diagnostic Observation Schedule-Generic (ADOS-G), autism diagnostic interview-revised (ADI-R), and the diagnostic and statistical manual of mental disorders (DSM-IV-TR) classification in children and adolescents with mental retardation. Journal of Autism and Developmental Disorders, 34, 129-137.CrossRefPubMed

Cloninger, C.R., Svrakic, D.M., & Przybeck, T.R. (1993). A psychobiological model of Temperament and Character. Archives General Psychiatry, 50, 977-991.

Derksen, J. (2004). Psychologische diagnostiek: enkele structurele en descriptieve aspecten. Nijmegen: PEN Tests Publisher.

Derksen, J., de Mey, H., Sloore, H., e.a. (2006). MMPI-2 Handleiding voor afname, scoring en interpretatie. Nijmegen: PEN Tests Publisher.

Edrisi, M., & Eurelings-Bontekoe, E.H.M. (2010). Begaafd doch beperkt. Vroege signalering van een autismespectrumstoornis bij volwassenen met arbeidsgerelateerde problematiek met behulp van gesprek, persoonlijkheidsvragenlijsten en de Thematische Apperceptie Test (TAT). In E.H.M. Eurelings-Bontekoe & W.M. Snellen, Dynamische persoonlijkheidsdiagnostiek, derde druk (pp. 267-290). Amsterdam: Pearson.

Frith, U. (2008). Autism. A very short introduction. Oxford: Oxford University Press.CrossRef

Gorissen, M., Teunisse, J-P., Gaag, R-J. van der (2005). Psychodiagnostiek bij normaal begaafde volwassenen met een stoornis in het autismespectrum (ASS)—deel II. Psychopraxis, 7(3), 116-122.CrossRef

Happé, F. (1994). An advanced test of theory of mind: understanding of story character thoughts and feelings by able autistic, mentally handicapped, and normal children and adults. Journal of Autism and Developmental Disorders, 24, 129-154.CrossRefPubMed

Howlin, P., Goode, S., Hutton, J., e.a. (2004). Adult outcomes for children with autism or Asperger syndrome. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 45, 212-229.CrossRefPubMed

Kan, C.C. (2012a). Ontwikkeling van diagnostiek van autisme: van klassiek autisme naar ASS bij volwassenen. In C. Kan, W. Verbeeck & A. Bartels (Red.), Diagnostiek van autismespectrumstoornissen bij volwassenen. Een multidisciplinaire benadering (pp. 7-18). Amsterdam: Hogrefe.

Kan, C.C. (2012b). Een multidisciplinaire richtlijn voor ASS bij volwassenen. In C. Kan, W. Verbeeck & A. Bartels (Red.), Diagnostiek van autismespectrumstoornissen bij volwassenen. Een multidisciplinaire benadering (pp. 235-238). Amsterdam: Hogrefe.

Ketelaars, C.E.J., Horwitz, E.H., Sytema, S., e.a. (2008). Brief report: Adults with mild Autism Spectrum Disorders (ASD): Scores on the Autism Spectrum Quotient (AQ) and comorbid psychopathology. Journal of Autism and Developmental Disorders, 38(1), 176-180.CrossRefPubMed

Lammeren, A.M.D.N. van, Ketelaars, C.E.J., Horwitz, E.H., e.a. (2004). ADHD en ASS bij volwassenen. Groningen: Rob Giel Onderzoekscentrum.

Le, C.A., Rutter, M., Lord, C., e.a. (1989). Autism Diagnostic Interview: a standardized investigator-based instrument. Journal of Autism and Developmental Disorders, 19, 363-387.CrossRef

Lord, C., Rutter, M., Dilavore, P.C., e.a. (1999). Autism Diagnostic Observation Schedule. Manual. Los Angeles: WPS.

Lord, C., Risi, S., Lambrecht, L., e.a. (2000). The Autism Diagnostic Observation Schedule-Generic; A standard measure of social and communication deficits associated with the spectrum of autism. Journal of Autism and Developmental Disorders, 30(3), 205-223.CrossRefPubMed

Nylander, L., & Gillberg, C. (2001). Screening for autism spectrum disorders in adult psychiatric out-patients: a preliminary report. Acta Psychiatrica Scandinavia, 103, 428-434.CrossRef

Oosten, M.H.M. van, Oosterhoff, M.D., & Kan, C.C. (2012). Ontwikkelingsanamnese in het kader van diagnostiek van ASS bij volwassenen. In C. Kan, W. Verbeeck & A. Bartels (Red.), Diagnostiek van autismespectrumstoornissen bij volwassenen. Een multidisciplinaire benadering (pp. 35-57). Amsterdam: Hogrefe.

Ozonoff, S., Garcia, N., Clark, E., e.a. (2005). MMPI-2 personality profiles of high-functioning adults with autism spectrum disorders. Assessment, 12, 86-95.CrossRefPubMed

Ronsse, E. (2008). Helpt de MMP-2 een autismespectrumstoornis opsporen? Wetenschappelijk Tijdschrift Autisme, 1, 16-23.

Rumsey, J.M., & Hamburger, S.D. (1988). Neuropsychological findings in highfunctioning men with infantile autism, residual state. Journal of Clinical and Experimental Neuropsychology, 10, 201-221.CrossRefPubMed

Rydén, E., & Bejerot, S. (2008). Autism Spectrum Disorders in an adult psychiatric population. A naturalistic cross-sectional controlled study. Clinical Neuropsychiatry, 5(1), 13-21.

Sizoo, B.B. (2010). Developmental disorders and substance use disorder: a phenotypical, endophenotypical and genetic exploration. Enschede: Ipskamp Drukkers BV.

Sizoo, B.B., & Horwitz, E.H. (2012). Eerste fase in de diagnostiek van autisme bij volwassenen: screening of casefinding. In C. Kan, W. Verbeeck & A. Bartels (Red.), Diagnostiek van autismespectrumstoornissen bij volwassenen. Een multidisciplinaire benadering (pp. 19-34). Amsterdam: Hogrefe.

Soderstrom, H., Rastam, M. & Gillberg, C. (2002). Temperament and character in adults with Asperger syndrome. Autism, 6,: 287-297.CrossRefPubMed

Spek, A.A., Scholte, E.M., Berckelaer-Onnes, I.A. van (2008). Verbal fluency in adults with HFA or Asperger syndrome. Neuropsychologia, 3, 652-656.

Spek, A.A., Scholte, E.M., Berckelaer-Onnes, I.A. van (2009). Cognitieve kenmerken van volwassenen met de autistische stoornis en de stoornis van Asperger aan de hand van WAIS-III profielen. GZ-psychologie, 1, 24-29.

Spek, A.A., Teunisse, J.P., Tesink, C. e.a. (2012). (Neuro)psychologisch onderzoek bij volwassenen met ASS en een (boven)gemiddelde intelligentie. In C. Kan, W. Verbeeck & A. Bartels (Red.), Diagnostiek van autismespectrumstoornissen bij volwassenen. Een multidisciplinaire benadering (pp. 163-182). Amsterdam: Hogrefe.

Stone, V.E., Baron-Cohen, S., & Knight, R.T. (1998). Frontal lobe contributions to Theory of Mind. Journal of Cognitive Neuroscience, 10, 640-656.CrossRefPubMed

Tager-Flusberg, H., & Dominick, K.C. (2011). Comorbid disorders. In E. Hollander, A. Kolevzon & J.T. Coyle (Red.), Textbook of Autism Spectrum Disorders (pp. 209-218). Arlington: American Psychiatric Publishing, Inc.

Vissers, C. Th.W.M., & Vissers, H. Th. (2012). Autisme Diagnostisch Observatie Schema (ADOS): een semigestructureerde beoordeling van sociaal-communicatief gedrag tot in de volwassenheid. In C. Kan, W. Verbeeck & A. Bartels (Red.), Diagnostiek van autismespectrumstoornissen bij volwassenen. Een multidisciplinaire benadering (pp. 59-77). Amsterdam: Hogrefe.

Vuijk, R., Nijs, P.F.A. de, Vitale, S.G., e.a. (geaccepteerd 2012). Persoonlijkheidsaspecten bij volwassenen met autismespectrumstoornissen gemeten met de Temperament and Character Inventory (TCI) - Persoonlijkheid in autismespectrum. Tijdschrift voor Psychiatrie.

Zomeren, A.H. van, & Eling, P.A.T.M. (2004). Aandacht en executieve functies. In B.G. Deelman, P.A.T.M. Eling, E.H.F. de Haan & A.H. van Zomeren (Red.), Klinische neuropsychologie (6e druk, pp. 214-236). Amsterdam: Boom.

Titel: Psychodiagnostiek autismespectrumstoornissen bij volwassenen: een descriptief-structureel psychodiagnostisch overzicht
Auteur: R. Vuijk
Publicatiedatum: 01-07-2012
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in: GZ - Psychologie / Uitgave 5/2012
Print ISSN: 1879-5080
Elektronisch ISSN: 1879-5099
DOI: https://doi.org/10.1007/s41480-012-0040-0

Bohn Stafleu van Loghum

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

Samenvatting

Log in om toegang te krijgen

Andere artikelen Uitgave 5/2012

Bang en verdrietig: mag ik een pleegmoeder?

Huisarts en eerstelijnspsycholoog houden samen spreekuur

Wat is waanzin?

‘Belangrijk dat de therapie wordt uitgevoerd door een gz-psycholoog’

Cognitieve beperkingen bij patiënten met een stoornis in het schizofreniespectrum gemeten met de KAIT

Feedback aan behandelaar en patiënt leidt tot betere resultaten