Skip to main content
Top

2004 | wo | Boek

Praktische neurologie

Van symptoom naar diagnose

Auteurs: Prof. dr. J.B.M. Kuks, Dr. J.W. Snoek, Drs. J.M. Fock

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Boekenserie : Quintessens

insite
ZOEKEN

Over dit boek

Praktische neurologie beschrijft de neurologie vanuit het praktische probleem van de patiënt. Bij het vermoeden van een neurologische aandoening is het met een strategische anamnese en gericht lichamelijk onderzoek veelal goed mogelijk een beslissing te nemen over al dan niet behandelen of doorverwijzen.

De rode lijn in dit boek wordt gevormd door 64 patiëntencasussen. Na een korte casusbeschrijving wordt de gebruiker aangemoedigd hypothesen op te stellen en een strategisch plan te maken om de differentiële diagnose te versmallen. Vervolgens worden suggesties aangereikt voor een doeltreffende anamnese en gericht lichamelijk onderzoek. Ten slotte worden de meest voorkomende mogelijkheden kort besproken in het licht van het behandelde probleem.

In dit boek zijn alle neurologische problemen opgenomen die in het raamplan 2001 voor de studie geneeskunde zijn beschreven. Praktische neurologie is een leidraad bij probleemgericht onderwijs in een medisch of paramedisch curriculum. Het is van nut als ruggesteun voor de co–assistent die zich op de werkvloer moet weren, maar ook als hulp in de algemene praktijk van arts en paramedicus. De auteurs van Praktische neurologie hebben recent het klassieke leerboek Klinische neurologie van prof. dr. H.J.G.H. Oosterhuis succesvol bewerkt. Beide uitgaven sluiten dan ook goed op elkaar aan.

Inhoudsopgave

Voorwerk
1. Thuis bewusteloos gevonden
Samenvatting
Een alleenstaande, 68-jarige man wordt door de wijkverpleegkundige thuis gevonden.Hij ligt op de vloer van zijn woonkamer en is niet aanspreekbaar. Tweemaal per week komt ze bij hem voor de verzorging van een open been. Bij het vorige bezoek, drie dagen geleden, was haar niets bijzonders opgevallen. De man voelt nu koud aan, de kachel staat laag. Op het eerste gezicht zijn er geen verwondingen. Hij heeft niet gebraakt.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
2. Even blind en een verlamde arm
Samenvatting
Een zeventigjarige man had in de afgelopen drie weken vijfmaal last van blindheid aan één oog, steeds hetzelfde oog. Het was steeds of er een gordijn werd neergelaten. Wanneer hij daarna de hand voor zijn andere oog hield, zag hij niets meer. Alle aanvallen traden zonder voorbode op en duurden steeds circa vijf minuten. Daarna kon hij weer goed zien.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
3. Sprakeloos na flikkeringen
Samenvatting
Een rechtshandige, 49-jarige man legt de laatste hand aan een boek dat hij samen met collega’s schrijft. De laatste week heeft hij steeds tot diep in de nacht doorgewerkt, maar nu lijkt het einde bereikt. ’s Middags controleert hij nog even de laatste dingen alvorens hij zijn werk naar de uitgever zal versturen. Terwijl hij naar het beeldscherm van zijn computer tuurt, ziet hij aan één kant bewegende figuurtjes. Het lijken gekleurde blokjes; het beeld van de omgeving is wat wazig: ‘Als bij hete lucht boven asfalt op een warme zomerdag.’ Na enkele minuten is dit verschijnsel over. Hij kan de tekst op zijn computerscherm weer zien maar begrijpt tot zijn schrik niet meer wat er geschreven staat. Dan krijgt hij een doof gevoel in de punt van zijn tong en aan de rechterkant van zijn gezicht. Enkele minuten later wordt zijn rechter hand zwaar en wat onhandig. Het lezen gaat inmiddels weer en de tintelende doofheidgevoelens trekken bij. Als zijn collega binnenkomt en hij wil vertellen wat hij allemaal voelt, spreekt hij onduidelijk, al zijn de woorden wel correct. Even later kan hij ook de juiste woorden niet vinden en zegt ‘calculator’ in plaats van ‘computer’. Zijn vader is jong overleden aan een beroerte en zelf leeft hij niet zo gezond, wat hem nu angstig maakt.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
4. Knallende hoofdpijn
Samenvatting
Een 46-jarige man krijgt pal na een orgasme plotseling heftige hoofdpijn. Hij is al jaren bekend met migraine maar in deze situatie had hij nooit eerder hoofdpijn.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
5. Even uit bed om te plassen
Samenvatting
Een 35-jarige man gaat om 3.00 uur even uit bed om te plassen. Het is de avond tevoren wat laat geworden door een feestje. Hij heeft daar ongeveer tien glazen bier gedronken en merkt nu dat dit gezakt is. Zijn vrouw draait zich nog eens om maar wordt even later opgeschrikt door een harde bons op de gang. Ze gaat snel kijken en vindt haar man met gesloten ogen op de grond. Hij bloedt wat uit een wond bij de slaap. De stortbak van het toilet vult zich weer, hij heeft dus kennelijk al geplast. Na ongeveer een minuut komt hij weer bij. Hij is wat verward maar gaat toch zelf naar bed en valt weer in slaap. De volgende ochtend weet hij niet wat er gebeurd is. Hij voelt zich verder wel goed gezond, afgezien van wat hoofdpijn. Niet verwonderlijk, gezien de flinke buil op zijn hoofd. Het kan trouwens ook door de kater komen. De man is sinds zijn vijftiende jaar bekend met diabetes mellitus, waarvoor hij insuline spuit. Met dieetmaatregelen neemt hij het niet zo nauw.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
6. Altijd slaperig
Samenvatting
Een dertigjarige vrouw voelt zich chronisch moe. Het is moeilijk te zeggen hoe lang dit al precies het geval is. Haar man, die haar nu tien jaar kent, maakte haar de laatste jaren niet anders mee. Ze kan haar werk als chemisch analiste steeds moeilijker volhouden, en de moeheid maakt haar prikkelbaar tegenover collega’s en huisgenoten.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
7. Pijn in de arm
Samenvatting
Een 45-jarige vrouw heeft sinds drie weken last van pijn in de linker arm. Het gaat vooral om pijn in de schouder en buitenzijde van de bovenarm. De radiale zijde van de linker onderarm voelt vreemd tintelend aan en de duim en wijsvinger zijn dovig. Drie jaar geleden werd zij geopereerd aan een mammacarcinoom. Er vond een uitgebreide resectie van lymfeklieren in de linker oksel plaats. Nadien is de arm een tijd lang dik geweest. Ze kreeg destijds tien weken nabestraling op het operatiegebied en aansluitend chemotherapie. Bij de laatste controle vond de oncoloog geen reden tot bezorgdheid.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
8. Pijn in het been
Samenvatting
Een veertigjarige man heeft de laatste maanden voortdurend lage-rugpijn. Er zijn goede en slechte dagen. Fysiotherapie heeft niet geholpen. Op een dag krijgt hij na een lange autorit bij het uitstappen plotseling heftige pijn in zijn rechter bil, met uitstraling langs de achterzijde van zijn been tot onder de knie. De grote teen voelt doof. Bij hoesten krijgt hij een felle pijn in zijn rechter been.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
9. Zomaar een klapvoet
Samenvatting
Een 68-jarige man is nu een week opgenomen voor diagnostiek naar een mogelijk longcarcinoom. Wanneer hij op een dag opstaat uit zijn stoel in het dagverblijf, blijkt hij zijn linker voet niet te kunnen optillen. Dit heeft hij nog nooit meegemaakt.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
10. Onzeker lopen
Samenvatting
Een zestigjarige man is het afgelopen jaar in toenemende mate vreemd gaan lopen. Een enkele keer is hij hierbij gevallen, doordat hij zijn evenwicht niet kon houden. Hij voelt zich verder goed gezond. In het verleden waren er geen medische problemen.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
11. Stramme benen en dove handen
Samenvatting
Een 75-jarige man is de afgelopen twee jaar steeds moeilijker gaan lopen. Mensen uit zijn omgeving vinden dat het lopen ‘houteriger’ gaat. De klacht is onder meer vervelend omdat hij ’s nachts ten minste tweemaal uit bed moet om te plassen. Ook overdag moet hij vaak plassen. Hij laat wel eens wat urine lopen doordat hij te laat het toilet bereikt.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
12. Schokken en vallen
Samenvatting
Een zeventienjarige jongen krijgt ’s ochtends op het schoolplein plotseling een aanval, waarbij hij bewusteloos neervalt en begint de trekken met beide armen en benen gedurende enkele minuten. Hij klaagt nadien over wat hoofdpijn en wordt naar huis gebracht. Het lijkt erop dat hij een epilepsieaanval heeft gehad.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
13. Vallen en opstaan
Samenvatting
Een 55-jarige vrouw is het afgelopen jaar een keer of tien zomaar gevallen. Ze heeft zich hierbij enkele malen licht verwond, vooral aan handen en knieën. Ze geneert zich er enigszins voor, want in feite mankeert ze verder niets. Haar moeder had vroeger ook dit soort aanvallen, naar later bleek door de ziekte van Parkinson. Deze gedachte maakt haar bezorgd. In het verleden heeft ze enkele keren een aanval van acute duizeligheid met oorsuizen gehad die ongeveer een uur duurde (syndroom van Méniçre?), maar de laatste aanval is alweer vijf jaar geleden en de huidige valaanvallen lijken hier niet op.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
14. Altijd hoofdpijn
Samenvatting
Een 36-jarige man heeft al zeker twintig jaar last van hoofdpijn. Deze pijn was de laatste jaren vrijwel continu aanwezig. Hij is werkzaam op de administratieafdeling van een groot concern. In het verleden bleef hij herhaaldelijk enkele dagen thuis vanwege de hoofdpijn, de laatste drie maanden werkt hij helemaal niet meer. De pijn is in het gehele hoofd gelokaliseerd, maar vooral in het achterhoofd en links bij de slaap. Verder zijn er nooit problemen met de gezondheid geweest. Toen hij een half jaar geleden in Spanje op vakantie was, had hij zoveel last dat hij zich er liet onderzoeken in een privékliniek. Daar vond men geen neurologische afwijkingen en een MRI-scan van de hersenen was geheel normaal.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
15. Dove voeten
Samenvatting
Een 65-jarige man heeft in het afgelopen jaar in toenemende mate last gekregen van dove voeten en onderbenen. Mensen uit zijn omgeving vinden dat hij vreemd is gaan lopen.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
16. Slapende handen en wakende benen
Samenvatting
Een 59-jarige vrouw heeft sinds circa drie jaar last van slecht slapen, waardoor ze overdag vermoeid is en zich minder goed kan concentreren. Bij navraag slaapt ze slecht in vanwege klachten van haar benen. Daar komt bij dat ze sinds een half jaar ’s nachts geregeld wakker wordt door een dovige, dik aanvoelende rechter hand. Op 45-jarige leeftijd is ze met een ‘radioactief slokje’ behandeld voor hyperthyreoïdie. Sindsdien gebruikt ze een schildklierhormoonpreparaat. Sinds een jaar is ze bekend met niet-insulineafhankelijke diabetes mellitus, die met een dieet behandeld wordt.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
17. Dubbelzien
Samenvatting
Een 69-jarige man heeft sinds enkele dagen last van dubbelzien. Hij is bekend met nietinsulineafhankelijke diabetes mellitus, die goed gereguleerd is met een oraal antidiabeticum. Voorts gebruikt hij sinds een jaar een middel tegen hypertensie. De man is verder altijd goed gezond geweest en gebruikt geen andere medicatie. Hij rookt ongeveer drie pakjes sigaretten per week en drinkt twee glazen wijn per dag.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
18. Een ware catastrofe met goede afloop
Samenvatting
Een 35-jarige man rijdt vaak ’s avonds nog een rondje op zijn paard. Op een kwade dag komt hij ten val. De exacte toedracht is niet duidelijk, doordat hij bewusteloos is geraakt. Wat hij zich achteraf kan herinneren is dat hij per ambulance naar het ziekenhuis werd gebracht. Hij had toen geen weet van zijn lichaam, zijn handen voelden tintelig en doof aan, en hij had van de ambulanceverpleegkundigen een harde halskraag om gekregen. In het ziekenhuis wordt vastgesteld dat er een wervelfractuur is in de nek, met enige verplaatsing en beïnvloeding van het cervicale ruggenmerg. Bij neurologisch onderzoek kan hij zijn armen buigen maar niet strekken. Zijn benen zijn geheel verlamd. Het gevoel is geheel afwezig op de romp en in de benen. Hij wordt gekatheteriseerd omdat hij niet zelf kan plassen.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
19. Verwardheid en koorts
Samenvatting
Een 27-jarige vrouw heeft sinds twee dagen ‘griep’. Ze is algemeen ziek met spierpijn en koorts, verder klaagt ze wat over pijn in haar oor. Wanneer haar man ’s ochtends naar zijn werk gaat, lijkt ze wat beter dan de vorige dag maar ze blijft nog in bed liggen. Tussen de middag belt hij nog even. Er is niet veel veranderd, behalve dan dat ze nu veel hoofdpijn heeft. Wanneer hij in de namiddag thuiskomt, vindt hij haar heel anders terug. Ze herkent hem niet, is angstig en lijkt dingen te zien die er niet zijn. Wanneer hij haar aanspreekt kijkt ze hem niet aan, maar komen er verwarde brokstukken van zinnen zonder adequate inhoud. Ze voelt heel warm aan.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
20. Een ongeluk komt zelden alleen
Samenvatting
Een jongeman viert met zijn vrienden zijn twintigste verjaardag op de derde verdieping van een flat. De fles gaat royaal rond. Hij is een notoire drinker – het is in het verleden voorgekomen dat hij dronken naar het ziekenhuis werd gebracht – maar vanavond zet hij de bloemetjes extra buiten. Op een gegeven moment gebeurt dit letterlijk en valt hij tot grote schrik van de andere feestgangers uit het raam. Terwijl de ambulance wordt gebeld, rent men naar beneden en treft hem daar bij bewustzijn, doch lallend, aan. Zijn linker been lijkt gebroken. Op de Spoedeisende Hulp wordt hij, na onderzoek door de chirurg en radiodiagnost, gezien door de dienstdoende neuroloog. Deze constateert een helder bewustzijn en een wat eufore stemming. De man weet de datum van die dag, maar niet hoe laat het op het moment van onderzoek is. Wat er precies gebeurd is kan hij niet compleet navertellen, maar hij weet al met al wel dat hij uit het raam gevallen is. Er is een blikrichtingsnystagmus bij kijken naar links en rechts. Voorzover het onderzoek mogelijk is, worden geen verdere afwijkingen gevonden. Wel is er een forse zwelling rechts op de schedel en heeft hij een bloedneus.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
21. Luierpijn
Samenvatting
Een meisje van vijf maanden is na haar middagslaapje niet lekker wakker geworden. Ze is huilerig, spant zich op en wil fles noch fruithapje. Ze voelt niet zo warm aan, maar haar ouders vertrouwen het niet. De gemeten temperatuur is 38,2 °C.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
22. Een stuipend kind
Samenvatting
De moeder van een tweejarig jongetje belt naar de huisartsenpost omdat haar zoontje ‘stuipt’. Zij wil dat de dienstdoende huisarts direct komt.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
23. Pijn bij het oog
Samenvatting
Een zestigjarige vrouw heeft sinds enkele weken last van pijn bij haar linker oog. Aanvankelijk wilde ze het nog wat aanzien, maar gaandeweg is de pijn zo hinderlijk en hevig geworden dat ze hulp bij haar huisarts zoekt. Ze is verder altijd goed gezond geweest en gebruikt geen medicijnen. Vanaf haar vijftiende jaar heeft ze migraine gehad, maar met de intrede van de menopauze zijn deze aanvallen verdwenen. Haar huidige pijn is ook heel anders. Ze is bang voor ‘iets’ in haar hoofd.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
24. Verward en scheelzien
Samenvatting
Een 48-jarige man wordt door de politie uit zijn huis gehaald omdat hij volgens zijn buren niet meer bij zinnen is. Hij woont sinds drie jaar alleen in een kleine benedenwoning, nadat zijn vrouw bij hem wegging. Hij drinkt al lange tijd veel te veel en is zijn buren tot overlast, omdat hij lawaaierig is en zijn rommel tot buiten de voordeur op straat ligt. Hij loopt geregeld waggelend over straat en komt ’s nachts beschonken thuis. De laatste tijd was hij vrijwel altijd onzeker ter been en de laatste dagen is hij ook incoherent en gedesoriënteerd in zijn verhalen. Nu ligt hij als laveloos in zijn woonkamer. De buren hebben het een dag aangekeken, maar nu is de maat vol. Wanneer de politieagenten hun weerzin overwonnen hebben, treffen zij de man in verwarde toestand op de vloer aan. Hij heeft geen aandacht voor zijn bezoekers. Het is alsof hij met trillende handen dingen probeert te grijpen die schijnbaar om hem heen bewegen, terwijl hij onverstaanbaar zijn omgeving tracht te bezweren.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
25. Steeds meer verlamd
Samenvatting
Een 35-jarige man keert terug van een reis naar Japan. Hij heeft dertien uur achtereen gevlogen en komt vermoeid op het vliegveld aan. Op weg naar de bagageruimte bemerkt hij dat zijn rechter voet niet goed opgetild kan worden en op de grond klapt. Zijn tenen voelen tintelig aan en, nu hij erop let, is dat links eigenlijk ook het geval.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
26. Schouderpijn en onhandigheid
Samenvatting
Een 43-jarige tekenleraar heeft sinds ruim een jaar last van zijn rechter schouder. De schouder is pijnlijk in rust en bij bewegen. Verder is hem opgevallen dat hij wat onhandiger is geworden met zijn (dominante) rechter hand. Hij heeft tegenwoordig moeite om uit de losse hand een rechte lijn te tekenen, en dat was eerder nooit zo. Voorts doet hij ’s ochtends langer over het scheren en kortgeleden had hij grote moeite om een paar schroefjes in een kastdeur te draaien. Hij is negenmaal bij de fysiotherapeut geweest. Deze nam zijn schouder onder handen, helaas zonder effect.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
27. Het lukt niet meer
Samenvatting
Een 61-jarige vrouw bezoekt samen met haar man het spreekuur omdat ‘alles hoe langer hoe moeilijker wordt’. Sinds een half jaar heeft ze moeite om in haar eigen huis de weg te vinden. Ze is steeds vaker spullen kwijt. Het is haar man opgevallen dat het gebruik van de afstandsbediening van de cd-speler en het instellen van de magnetron haar moeilijk af gaan. Koken gaat zonder problemen, maar haar man moet haar tegenwoordig helpen bij het maken van een boodschappenlijstje. Ze heeft volgens haar echtgenoot meer moeite met het onthouden van data en afspraken. Verder is haar geheugen nog goed.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
28. Moe en krachteloos
Samenvatting
Een 38-jarige vrouw is de laatste maanden in toenemende mate moe. Desondanks slaapt ze slecht en voelt zij zich onrustig. Ze merkt dat ze ook steeds minder kracht in haar bovenbenen krijgt. Traplopen is daardoor bijvoorbeeld moeilijker. Haar handen zijn wel goed krachtig, haar voeten kan ze goed optillen. Bovenhands werken kost haar echter moeite. Bij navraag zijn er geen stoornissen in het gevoel of klachten van tintelingen. Afgezien van een drukgevoel bij haar ogen heeft ze geen klachten van de spieren van haar hoofd. In de voorgeschiedenis staan wat gewrichtsklachten. Haar zus heeft reuma, maar deze diagnose is bij haarzelf nooit gesteld. Ze gebruikt geen medicatie en heeft dit ook in het verleden nooit gedaan, afgezien van een antibioticakuur tegen blaasontsteking. Ze vraagt zich af of ze een zenuwziekte heeft en denkt vooral aan MS, omdat deze diagnose onlangs bij een goede vriendin gesteld is.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
29. Een tumor in het hoofd?
Samenvatting
Een 61-jarige man maakt de laatste tijd vreemde fouten. Hij heeft moeite met aankleden, trekt zijn trui soms verkeerd om aan en knoopt zijn overhemd scheef dicht. Nadat hij in zijn dorp naar de supermarkt was geweest raakte hij de weg kwijt. Via een omweg vond hij zijn huis terug. Verleden week is hij met de auto weggereden terwijl het achterportier nog openstond, wat tot de nodige schade heeft geleid.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
30. Tot het middel verlamd
Samenvatting
Een 44-jarige man begint op een dag te hoesten. Het lijkt erop dat hij is aangestoken door zijn zevenjarige zoontje. De volgende dag voelt hij zich koortsig en blijkt hij inderdaad een lichte temperatuursverhoging te hebben. Hij blijft een paar dagen thuis vanwege deze ‘griep’verschijnselen. Vier dagen later bemerkt hij, gaandeweg, een slap gevoel in de benen. Die avond heeft hij moeite met traplopen. De volgende ochtend zakt hij door zijn benen. Er is dan tevens een branderig en doof gevoel vanaf navelniveau tot aan zijn tenen. Verder kan hij niet plassen, terwijl hij wel hevige aandrang voelt.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
31. Blind met een goede visus
Samenvatting
Een 72-jarige vrouw kan sinds een jaar haar ogen niet goed meer openhouden. Ze kan daardoor niet goed meer zien. De laatste tijd is dat zo ernstig, dat ze doorgaans op de tast moet lopen. Televisiekijken en lezen lukken al een hele tijd niet meer. De laatste weken zit ze het grootste deel van de dag met haar ogen dicht. Alleen wanneer ze praat, kan ze even zien. Ook kan ze even zien wanneer ze met haar vingers een bovenooglid optilt. Ze is bij de oogarts geweest, maar aan haar ogen mankeert niets.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
32. Een kleuter die vaak struikelt
Samenvatting
Een vijfjarig jongetje valt op doordat hij vaak struikelt en onhandig is met gymnastiek. De leerkracht heeft zijn moeder aangeraden om fysiotherapie voor hem aan te vragen, zodat hij wat sterker wordt. Zijn ouders maken zich niet erg ongerust. Hun zoon is een druk kind dat altijd al langzamer in zijn ontwikkeling was dan zijn zusje. Op het consultatiebureau is hen ooit verzekerd dat hij kerngezond was en dat jongens nu eenmaal langzamer zijn dan meisjes.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
33. Als een zeehondje
Samenvatting
Een zesjarig jongetje zorgt voor opschudding in de vroege ochtenduren. Zijn zusje heeft hun ouders gewekt, omdat ze bang werd van het vreemde geluid dat hij maakte: ‘Net een zeehondje.’ Ze kon haar broer niet verstaan. Als zijn ouders bij hem gaan kijken, schokt hij aan één kant met zijn wang en mond, en maakt gorgelende keelgeluiden. Hij kwijlt en kijkt hen angstig aan. Verder zien zij geen schokken in de ledematen. Als zij hem vragen te gaan zitten, doet hij dat direct. Het geheel duurt een minuut of vijf en zakt dan af.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
34. Blind en moe
Samenvatting
Een zeventigjarige vrouw voelt zich de laatste weken niet lekker. Ze is altijd goed gezond geweest en gebruikt geen medicatie. Nu is ze lusteloos en heeft ze hoofdpijn beiderzijds frontaal, in de nek en aan de slapen (rechts meer dan links). Ze heeft weinig eetlust, onbedoeld is ze vier kilo afgevallen. Plotseling wordt ze ’s ochtends blind aan haar rechteroog. Als ze haar linkeroog afdekt ziet ze niets meer, als ze het rechteroog afdekt is alles normaal. Er is geen pijn in het oog. Een dag later is er niets veranderd in deze situatie.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
35. Vreemde bewegingen
Samenvatting
Een 41-jarige man komt op het spreekuur met klachten over het lopen. Sinds een meniscectomie, drie jaar geleden, is hij slechter gaan lopen. Hij heeft met name het idee dat hij zijn rechter been niet goed onder controle heeft. Hij moet nadenken wanneer hij loopt. Vroeger hoefde hij dat niet. Wanneer hij dit vertelt valt al op dat hij ook zittend overbeweeglijk is. In zijn gezicht zijn af en toe korte trekkingen te zien. Anderzijds heeft hij te weinig mimiek. Met zijn armen maakt hij abrupte bewegingen, die de normale motoriek onderbreken. De onrust in zijn motoriek probeert hij te verbergen door de handen stijf op tafel te leggen of door ze in zijn schoot vast te houden.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
36. Alles draait
Samenvatting
Een 58-jarige vrouw wordt aan het einde van de ochtend acuut heftig duizelig. Nu, drie uur later, is de aanval nog niet voorbij. Een jaar of tien geleden heeft ze na een fikse griep een paar weken last gehad van kortdurende aanvalletjes van draaiduizeligheid, die circa een halve minuut duurden en ontstonden door draaien van het hoofd. Deze aanvalletjes zijn destijds spontaan verdwenen en nooit teruggekomen. De aanval van nu is heel anders en veel heftiger. Ze is bekend met migraine zonder aura en heeft de laatste jaren circa drie aanvallen per jaar. Ze rookt en gebruikt een tot twee eenheden alcohol per dag. Verder neemt ze een middel tegen te hoge bloeddruk.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
37. Vreemd gedrag en dan een aanval
Samenvatting
Een veertigjarige vrouw krijgt plotseling een aanval van bewusteloosheid met trekkingen aan armen en benen. Deze duurt circa vijf minuten, waarna ze nog circa een kwartier comateus blijft. Als ze weer een beetje bijkomt reageert ze inadequaat, agressief en verward. Achteraf gezien gedroeg ze zich de hele afgelopen week al vreemd en was vaak prikkelbaar, naar ze zei vanwege hoofdpijn. Ze kon zich om niets kwaad maken en viel onbeleefd uit naar vreemden. Anderzijds reageerde ze onverschillig op het bericht dat een goede vriendin een ernstig ongeval was overkomen. Vooral de laatste dagen vertoonde ze vreemd gedrag. Ze stak veel dingen in haar mond, at bijvoorbeeld bloemen uit een vaas op tafel. Het ene moment liep ze rusteloos door de kamer, terwijl ze daarna totaal apathisch kon zijn. Ze deed haar papagaai de deur uit omdat ze zijn doordringende geluid niet meer kon verdragen. Dat er uit de kooi inmiddels een penetrante geur kwam, leek haar minder te deren.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
38. Het begon met bridgeproblemen
Samenvatting
Een 68-jarige man wordt verwezen omdat hij volgens zijn vrouw sinds twee weken ‘niet in orde’ is. Het begon ermee dat hij onbegrijpelijke fouten maakte met bridgen, wat helemaal niet bij hem past. Hij is namelijk een goede en fanatieke speler, die enkele malen per week speelt. Nu vergeet hij zijn kaarten, van het bieden klopt weinig meer. Was hij eerst een berekenend, voorzichtig speler, nu lijkt hij maar wat te doen. Dat hij op die manier vaak verliest deert hem, in tegenstelling tot voorheen, allerminst. Vervolgens valt op dat hij soms zomaar de deur, het lichtknopje of de wc niet kan vinden, terwijl dit op een ander moment probleemloos verloopt. Hij is trager geworden en loopt af en toe slingerend.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
39. Een krachteloze hand
Samenvatting
Een 73-jarige vrouw heeft de laatste maanden steeds minder kracht in haar dominante rechter hand gekregen. Het begon met moeilijkheden met omdraaien van een sleutel in het slot en het openen van flessen. Nu is de knijpkracht dusdanig verminderd dat het haar moeite kost een mes of pen te gebruiken. Ze vindt ook dat haar hand erg dun is geworden. Sinds tien jaar wordt ze behandeld vanwege hypertensie met een diureticum, sinds vier jaar voor niet-insulineafhankelijke diabetes met een oraal antidiabeticum. Beide aandoeningen zijn goed onder controle. Bij navraag heeft ze geen gevoelsstoornissen en geen pijn. Ze komt met de vraag of het – net als bij haar zus – kan gaan om een beknelde zenuw.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
40. Gammel en een scheve mond
Samenvatting
Een veertienjarige jongen heeft sinds een week een scheef gezicht. Achteraf gezien had hij twee dagen tevoren al geen smaak meer rechts in de tong. Ook bestaat er sindsdien een drukkend gevoel rond het rechter oor.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
41. Verslikken en onduidelijk spreken
Samenvatting
Een 68-jarige vrouw is in de afgelopen weken onduidelijker gaan spreken. Ze spreekt door de neus alsof ze verkouden is, haar tong lijkt dubbel te slaan. Ook is het slikken moeilijker geworden. Vooral bij vloeibaar voedsel kan ze zich verslikken en het vocht komt dan soms haar neus uit. Op vijftigjarige leeftijd is ze behandeld voor hyperthyreoïdie, sindsdien gebruikt ze levothyroxine. Verder zijn er geen medische bijzonderheden.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
42. Pupilverschil!
Samenvatting
Een 38-jarige man ontdekt ’s ochtends, als hij bij het scheren in de spiegel kijkt, dat zijn pupillen verschillen in grootte. Dit maakt hem ongerust, te meer daar hij de laatste tijd ook regelmatig hoofdpijn heeft. Zijn vader is op 58-jarige leeftijd overleden aan een hersenbloeding. De man rookt een pakje shag per week en drinkt per dag drie tot vier flesjes bier. Verder is hij goed gezond. Twee weken geleden heeft hij, evenals vele mensen in zijn omgeving, griep gehad.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
43. Pijn in de schouder
Samenvatting
Een 33-jarige vrouw wordt ’s ochtends wakker met hevige pijn in de rechter schouder. Eerst denkt ze dat ze verkeerd gelegen heeft. Ze probeert met ochtendgymnastiek wat verbetering te krijgen, maar in de loop van de ochtend neemt de pijn eerder toe dan af. Ze heeft nooit iets dergelijks gehad en is verder ook goed gezond. Een week geleden is ze bevallen van een gezonde zoon, haar eerste kind.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
44. Een kind met haar mond op slot
Samenvatting
Een zevenjarig meisje wordt door haar ongeruste ouders naar de Spoedeisende Hulp van het ziekenhuis gebracht omdat ze niet meer kan eten of praten. Ze kan haar mond zelfs helemaal niet meer open krijgen. Deze verschijnselen bestaan nu ruim drie uur. Daarnaast heeft zij een stijve nek en het hoofd in een scheefstand. Ze heeft sinds drie dagen buikpijn met koorts, is daarbij misselijk en heeft een aantal malen overgegeven. Haar moeder heeft haar paracetamol zetpillen gegeven.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
45. Hoofdpijn en wazig zien
Samenvatting
Een vijftigjarige vrouw heeft sinds een week diffuse hoofdpijn die maar niet over gaat. Ze heeft vroeger wel eens een migraineaanval gehad, maar deze pijn herkent ze niet. Ze kan zich nog herinneren dat de hoofdpijn in de middag weliswaar niet peracuut begon, maar wel vrij snel (binnen twee uur) in ernst is toegenomen, tot een maximum rond 17.00 uur. Toen de klachten begonnen, zat ze gewoon op kantoor te werken. De voorgeschiedenis is blanco. Ze gebruikt een hormoonpreparaat vanwege overgangsklachten. Verder probeert ze af te vallen, want ze weegt 90 kg bij een lengte van 1.65 m.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
46. Het einde van een avondje stappen
Samenvatting
Een 24-jarige man heeft zijn eerste auto gekocht. Om dat te vieren gaat hij met een vriend op stap in een naburige gemeente. Op de terugweg botsen zij met hoge snelheid tegen een boom. Beide inzittenden moeten door de brandweer uit het wrak van de auto gezaagd worden. De vriend heeft de klap niet overleefd, de bestuurder is comateus. Hij opent zijn ogen niet op pijnprikkels, strekt beiderzijds, er is geen verbale reactie. Zijn pupillen zijn middelwijd en reageren op licht. Hij ademt oppervlakkig. Aan het hoofd zijn geen uitwendige verwondingen te zien. Behalve een gebroken been lijken er (naast het hersenletsel) geen beschadigingen te zijn. Hij wordt op de plek van het ongeval geïntubeerd en met spoed naar het dichtstbijzijnde traumacentrum gebracht.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
47. Tintelende handen en voeten
Samenvatting
Een 45-jarige vrouw heeft sinds enkele maanden in toenemende mate last van tintelingen in handen en voeten. Ook is ze onzeker gaan lopen. Sinds een half jaar voelt ze zich erg moe. Ze is de laatste maanden wat waziger gaan zien en de opticien heeft haar een sterkere bril voorgeschreven. Dat helpt enigszins, maar niet voldoende. In het verleden heeft ze nooit neurologische klachten of verschijnselen gehad. De verdere medische voorgeschiedenis is blanco, ze gebruikt geen medicijnen. Ze rookt een pakje sigaretten per week en gebruikt in het weekend enkele glazen wijn per dag, door de week niet.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
48. Een stuntelig meisje: puberteitsprobleem?
Samenvatting
Een twaalfjarig meisje wordt geplaagd door haar klasgenootjes omdat ze niet meer goed mee kan doen met touwtje springen en hinkelen. Ze is de laatste tijd hard gegroeid en wordt nu wat lang en slungelig. In de omgeving zegt men dat ze waarschijnlijk door de beginnende puberteit onhandiger wordt.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
49. Laat met praten?
Samenvatting
Een ouderpaar maakt zich zorgen om hun bijna tweejarige dochter. Ze is een lief en rustig kind, dat heel zelden ziek is. Eigenlijk hebben ze nooit ‘last’ van haar. Het even oude zoontje van vrienden is veel ondernemender en begint al woordjes te zeggen. Dat doet hun dochtertje helemaal nog niet. Ze reageert ook niet of nauwelijks op spelletjes of kleine opdrachten.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
50. Een ongewone loopneus
Samenvatting
Een twintigjarige studente zit achterop de fiets bij haar vriend. Helaas, het voorwiel loopt vast in de tramrails en beiden vallen op straat. Zij raakt met haar hoofd de stoeprand en blijft liggen. Ze komt snel bij, maar kan niet goed opstaan doordat ze duizelig is. Ze braakt eenmaal en wordt per ambulance naar het ziekenhuis vervoerd. Er blijken flinke verwondingen in haar gezicht te zijn, alsmede een bloedneus. Er wordt een CT-scan van de hersenen gemaakt, die geen afwijkingen laat zien. Een aantal wonden wordt gehecht. Tijdens het hechten valt op dat er nog steeds vocht uit haar linker neusgat loopt. Dat is inmiddels niet meer donker-, maar lichtrood. Op een gaasje wordt bloed opgevangen. Dan blijkt dat er om een rode kern een lichtere rand te zien is.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
51. Aan één oor doof
Samenvatting
Een tachtigjarige man is sinds een jaar of tien zeer hardhorend aan zijn linker oor. De KNO-arts heeft vastgesteld dat er een forse perceptiedoofheid is.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
52. Het insult was geen toeval
Samenvatting
Een 25-jarige man zegt het geluid te horen van een bel die er in werkelijkheid niet is. Kort daarop begint hij te trekken met zijn linker arm. Hoofd en ogen gaan naar links. Binnen een minuut is hij bewusteloos en schokt met het gehele lichaam. Na drie minuten zijn de schokken voorbij, maar is hij nog comateus.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
53. Trager en slecht lopen
Samenvatting
Een 53-jarige vrouw is het afgelopen jaar van karakter veranderd. De bevlogenheid waarmee ze vroeger dingen kon aanpakken, is verdwenen. Ze is ook minder spraakzaam geworden en kan minder goed organiseren. In het verkeer reageert ze te traag, autorijden is niet meer vertrouwd. Sinds een maand heeft ze frontale hoofdpijn en ’s ochtends is ze vaak misselijk, waarbij ze soms moet overgeven.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
54. Pijn op de borst en een krachteloos been
Samenvatting
Een 58-jarige man heeft sinds drie weken last van pijn hoog in de rug. De laatste twee weken heeft hij uitstralende, irritante pijn in een bandvormig gebied rechtsom over de rug naar de borst, juist iets onder de tepel. Vooral ’s nachts speelt deze klacht op. Drie jaar geleden is hij met radiotherapie in opzet curatief behandeld vanwege een adenocarcinoom in de rechter long.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
55. Zelf maar truitjes breien
Samenvatting
Een jonge moeder maakt zich zorgen om haar negen maanden oude zoontje. Hij ontwikkelt zich goed, maar op het consultatiebureau is opgemerkt dat hij een groot hoofd heeft. Dat wist ze ook wel, want veel kleertjes die ze ‘op de groei’ gekregen had, kan haar zoon niet aan. Ze breit zelf stoere truien voor hem en maakt de halsopening goed rekbaar.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
56. Pijn en zwakte in de bovenbenen
Samenvatting
Een 63-jarige man heeft sinds vier weken pijn in de onderrug en beide billen, vooral links. Sinds het begin straalt de pijn door naar de voorzijde van het linker bovenbeen. Hij heeft vooral ’s nachts last. Sinds drie weken is zijn linker bovenbeen wat verzwakt. Hij zakt er soms door bij het lopen. Nu heeft hij sinds enkele dagen ook zwakte in zijn rechter bovenbeen, dat ook pijnlijk begint te worden. Drie jaar geleden is hij behandeld voor een prostaatcarcinoom. Twee maanden geleden had hij in zijn linker been een diepe kuitvenentrombose, waarvoor hij acenocoumarol neemt. Sinds een jaar is hij bekend met niet-insulineafhankelijke diabetes mellitus, waarvoor hij orale medicatie gebruikt.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
57. Een verloren arm die komt en gaat
Samenvatting
Een twintigjarige motorrijder vliegt met een snelheid van tachtig kilometer per uur uit de bocht en komt met het hoofd hard op de grond terecht. Een automobilist, die het ziet gebeuren, snelt op hem af en vindt hem bewusteloos op de grond. Een ambulance is een kwartier later ter plekke. De man is dan alweer wat bij, maar reageert nog verward. Hij voelt zich erg duizelig. Er komt bloed uit het linker oor. Zijn linker arm beweegt niet, de andere arm en beide benen wel. Hij krijgt een stijve halskraag om en wordt naar het ziekenhuis vervoerd.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
58. Meer dan opwindend
Samenvatting
Een achttienjarige jongen is om 22.00 uur verward vanuit het politiebureau naar de Spoedeisende Hulp gebracht. Hij was daar binnengebracht omdat hij op straat agressief naar voorbijgangers schreeuwde en hen bedreigde. Op het bureau was hij zó razend, dat hij mensen aanviel en met voorwerpen smeet. Men probeerde hem met vijf man sterk vast te houden en tot bedaren te brengen. Omdat hij leek te hallucineren en erg warm aanvoelde, werd de ambulance gebeld. Tijdens het transport was hij nog onrustig, daarom kreeg hij 10 mg diazepam toegediend. Nu, op de polikliniek is hij enigszins versuft, maar bij de minste of geringste prikkel wordt hij agressief en slaat om zich heen met armen en benen. Hij heeft daarbij een verwilderde blik met wijde pupillen.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
59. Vreemd lopen, nog niet vallen
Samenvatting
Een 54-jarige man voelt zich de laatste maanden erg duizelig. Hij loopt daardoor slingerend. Het scheelt vaak niet veel of hij valt op de grond doordat hij zijn evenwicht niet kan houden. Hij weet niet meer precies hoe het begonnen is. De ene keer gaat het wat beter dan de andere keer. Hij denkt dat het in zijn rug zit. Hij is de afgelopen vijftien jaar behandeld wegens hypertensie en was aanvankelijk moeilijk in te stellen op medicatie. Andere medicatie heeft hij nooit gebruikt, behalve, wanneer hij goed nadenkt, op 22-jarige leeftijd toen hij in dienst bij de marine was. In die tijd is hij in Jakarta opgenomen geweest vanwege heftige duizeligheid met oorsuizen. Bij een onderzoek met een ruggenprik werden afwijkingen gevonden, waarna hij behandeld werd met penicilline. Daarna zijn de klachten nooit meer teruggekomen.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
60. Pijnlijke krampen
Samenvatting
Een 25-jarige vrouw heeft sinds circa een half jaar last van krampen. In het begin traden die vooral in de vroege ochtend op. Ze werd dan wakker met een harde pijnlijke kuit en moest de voorvoet omhoog trekken om weer bij te komen. Nu heeft ze ook overdag snel last, niet alleen in de kuiten maar ook in onderarmen en handen. Soms gaan haar vingers in een vreemde stand staan en kost het haar moeite de hand weer te ontspannen.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
61. Een meisje met hoofdpijn
Samenvatting
Een elfjarig meisje heeft geregeld hoofdpijn. Ze kan de hoofdpijn niet goed omschrijven; die is er gewoon. Geen ‘messteken’ in haar hoofd, meer een kloppend, bonzend gevoel waarmee ze wakker wordt. Soms is ze er ook wel misselijk bij, ontbijten wil ze dan ook niet. De laatste maanden komt het zo vaak voor (wel viermaal per week) dat ze geregeld niet naar school kan. Dit schoolverzuim begint een probleem te worden en de kans is groot dat ze niet over kan naar de laatste klas van het basisonderwijs. Haar moeder heeft vaak last van migraine en hoopt dat haar dochter niet erfelijk belast is.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
62. Een trage man met een tremor
Samenvatting
Een 59-jarige man heeft sinds een jaar last van trillende handen beiderzijds. Zijn vrouw denkt dat hij de ziekte van Parkinson heeft.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
63. Hoe komt die boom daar?
Samenvatting
Een hevig verontruste vrouw vraagt een spoedconsult aan voor haar 61-jarige man. Ze denkt dat hij een beroerte heeft gehad. Sinds twee uur is hij helemaal in de war. Hij heeft vanochtend samen met zijn zoon een boom naast het huis geplant en heeft zich daarbij flink ingespannen. Ze hebben daarna nog samen koffie gedronken en vervolgens is hij gaan douchen. Vanaf het moment dat hij daarna beneden kwam, is het mis. Hij vraagt om de halve minuut: ‘Welke dag is het vandaag?’ Zijn vrouw heeft op die vraag al tientallen malen antwoord gegeven, maar ze is nog niet uitgesproken of hij stelt de vraag opnieuw. Hij weet niet dat zijn vrouw die ochtend naar het zwembad is geweest, denkt dat ze gewerkt heeft, terwijl ze al een jaar niet meer werkt. Als hij de zojuist geplante boom naast het huis ziet staan, vraagt hij verbaasd wie die daar heeft geplant. Ze vindt het opvallend dat hij, terwijl hij kennelijk niets kan onthouden, probleemloos koffie zet en de tafel dekt, terwijl zij bezorgd haar zoon opbelt om te vragen of er die ochtend ook al wat aan de hand was. Dat is overigens niet het geval, haar zoon heeft niets bijzonders aan zijn vader gemerkt.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
64. Blind na een val
Samenvatting
Een vierjarig jongetje wordt met spoed naar het ziekenhuis gebracht. Zijn moeder vertelt dat hij een halfuur ervoor enkele treden van de trap is gevallen, waarna er een poppenwagen op zijn hoofd viel. Hij huilde na de val meteen hard. Toen zijn moeder hem enkele momenten daarna optilde, stonden zijn ogen ‘raar’. Hij had ‘grote ogen’. Hij heeft niet overgegeven. Hij was stil maar niet suf. Even later zei hij dat hij niets meer kon zien. Toen hij vijf minuten later nog steeds niet kon zien, belde zijn moeder het alarmnummer.
J.B.M. Kuks, J.W. Snoek, J.M. Fock
Nawerk
Meer informatie
Titel
Praktische neurologie
Auteurs
Prof. dr. J.B.M. Kuks
Dr. J.W. Snoek
Drs. J.M. Fock
Copyright
2004
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Elektronisch ISBN
978-90-313-9236-0
Print ISBN
978-90-313-4265-5
DOI
https://doi.org/10.1007/978-90-313-9236-0